Çöküşü bilgisayar programı tetiklemiş

ABD Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) ile Emtia ve Vadeli İşlem Komisyonu'nun hazırladığı rapora göre, Dow Jones Sanayi Endeksi'ndeki 'ani çöküş', borsa şirketinin o dönemde zaten Avrupa'daki borç krizi nedeniyle gergin olan piyasada bilgisayarlı satış programını uygulaması sırasında oldu.

Raporda, 6 Mayıs'ta Dow Jones Sanayi Endeksi yüzde 2,5 oranında kayıpta olduğunda, şirket Standard and Poor's (S&P) 500 Endeksi vadeli işlemlerinde büyük bir satış talimatı verdi ve bu işlemin, şirketin fonlarını fiyat düşüşleri riskinden korunmak amacıyla bilgisayar algoritması tarafından otomatik hale getirildiği anlatıldı.

Şirketin 4,1 milyar dolar tutarındaki 75 bin hisseyi satmak için kullandığı bilgisayar algoritması vadeli işlemlerde agresif satışları tetikledi ve 4 dakika içerisinde endeks yaklaşık yüzde 3 değer kaybetti.

Bu bilgisayar programının daha önce aynı büyüklükteki satışı 5 saati aşkın bir sürede yaptığı, ancak Avrupa ekonomisine ilişkin kaygılar yüzünden piyasaların zaten baskı altında olduğu 6 Mayıs'taki satışın sadece 20 dakika sürdüğü ifade edilen raporda, daha sonra süper hızlı işlem algoritmasının bir satış döngüsüne yol açarak Dow Jones Sanayi Endeksi'nin yaklaşık yüzde 10 kaybına neden olduğu kaydedildi.

Şirketin işlem formülü yapısının hızlı satışları güçlendirmiş olabileceğine dikkat çekilen raporda, söz konusu şirketin adı verilmedi. Ancak, SEC'in iç yazışmalarında şirketin adı Kansas eyaletindeki Overland Park merkezli 'Waddell ve Reed Financial' olarak yer aldı.

Waddell ve Reed, daha önce yaptığı açıklamada, fonlarının risklerini hızla azaltmak için hisseleri sattığını, borsacıların, Avrupa'nın borç krizinin ABD piyasalarına yayılabileceğinden korktuğunu bildirmişti. Şirket, 'bu işlemin anormal fiyat hareketine sebep olmadığını, satışın normal piyasada sorun yaratmadığını' savunmuştu.

Bu vakadan sonra SEC ve büyük ABD'li borsa şirketleri, büyük fiyat değişimlerinin görüldüğü hisselerin işlemlerini kısa süre durduracak bir pilot program üzerinde anlaşmıştı. 10 Aralık'a kadar uygulanacak programla, hisselerin beş dakika içinde yüzde 10 ya da daha fazla oranda düşmesi ya da yükselmesi halinde işlemlerin ilave beş dakika durdurulması kararlaştırılmıştı.