Muhammed Arkoun Paris'te vefat etti

Haber Merkezi / TİMETURK

Cezayirli düşünür Muhammed Arkoun, Fransa'nın başkenti Paris'te önceki gün vefat etti. 82 yaşındaki Arkoun, hastalığının ağırlaşmasından dolayı geçtiğimiz ay hastahaneye kaldırılmıştı. Arkon, 50'li yıllarda yüksek lisans için gittiği Fransa'ya yerleşmişti.

Muhammed Arkoun kimdir?

Muhammed Arkoun, 2 Ocak 1928 tarihinde Cezayir’in Kâbiliye bölgesinde bir Berberî köyünde doğdu. İlkokulu Tîzî Evzû’da, Ortaokul ve liseyi de Aynü’l-Erbiâ’’da tamamladı. Üniversiteyi başkent Cezayir’de, Cezayir Üniversitesi Filoloji Fakültesinde; yüksek lisansını ise 1956 yılında Paris’te Arap Dili ve Edebiyatı dalında tamamladı. 1956–1959 yılları arasında Strasbourg’da, bir yandan Paris Voltaire Lisesinde; diğer yandan aynı şehirde bulunan Fen-Edebiyat Fakültesinde dersler verdi. 1960–1969 yılları arasında Sorbonne Üniversitesinde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Bu esnada, aynı üniversitenin Fen-Edebiyat Fakültesinde; ‘H. 4. Asırda Arap Hümanizmi: Bir Filozof ve Tarihçi Olarak İbn Miskeveyh’ adlı doktora çalışmasını yaptı. Fransızca yapmış olduğu bu çalışma 1970 yılında Paris’te yayımlandı. 1969 tarihinden 1972’ye kadar Lyon Üniversitesi II’de; 1972’den 1992’ye kadar Paris Üniversitesi VIII, Paris Üniversitesi III ve Sorbonne Nouvelle Üniversitesinde öğretim üyesi olarak çalıştı. 1986, 1987 ve 1990’da Berlin Wissenschaftkollege (Bilimler Koleji) ve 1992-1993’te Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü üyeliğinde bulundu. 1969 yılında ziyaretçi profesör olarak Los Angels’ta UCLA’da, 1977–1979 tarihleri arasında, Belçika Louvain-La-Neuve Katolik Üniversitesinde, 1985 yılında Roma’da, Papalık Arap Araştırmaları Enstitüsü ve Princeton Üniversitesinde bulundu. 1988-1990’da Philadelphia Temple Üniversitesi, 1991–1993 arasında ise, Amsterdam Üniversitesinde çalıştı.

Rabat, Fas, Cezayir, Tunus, Şam, Beyrut, Tahran, Berlin, Amsterdam şehirlerinde ve Harvard, Bronston, Colombia, Los Angels, Denver Üniversitelerinde dersler ve konferanslar vermiş olan Arkoun, halen Yeni Sorbonne Üniversitesi II’de, İslâm Düşüncesi Tarihi Kürsüsünde hoca olarak çalıştı. Ayrıca, Londra İsmâilî Araştırmalar Enstitüsü misafir profesörü, Ağa Han Mimârî Ödülleri jüri üyesiydi. Uluslararası Hayat ve Sağlık Bilimleri Ahlak Komitesinde üyelik, Arap İslâm Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü ve Arabica dergisinin bilimsel editörlüğü görevlerini de sürdürmekteydi.

Eserlerini genelde Fransızca kaleme aldı. Neden Arapça yazmadığı hususunda birçok kereler suallere muhatap olan Arkoun; “Arapça yazmıyorum. Ortam ve Arapçanın bilimsel yeterliliği müsait değildir” demekteydi. Bu görüşünün detaylarında; “Dil olmadan düşünce, düşünce olmadan dil olmaz. Mesela bugün Arap dilinde birçok kavram yoktur. Nedeni, Arapçanın yetersiz oluşundan değil, düşüncenin geri oluşundan ya da baskılara maruz bırakılmasındandır. Örnek vermek gerekirse Batı dilinde, modern düşünce açısından son derece normal olan ‘Allah problemi’ kavramı, aslâ Arapçada seslendirilemez. ‘Ortodoksi’ kelimesinin olmayışı da böyledir. Zaten (Arap düşünürlerinin) birçoğunu Batı’ya yönlendiren sebep de, bu özgür düşünce ve dildir.” ifadelerine yer verdi. Arkoun her ne kadar yazılarını Fransızca kaleme alıyor olsa da, çalışmaların Arap dünyasına intikali çok kısa bir süre içerisinde, özellikle talebesi Haşim Salih eliyle gerçekleşti. Haşim Salih tarafından yapılan çevirilerin birçoğu, Arkoun tarafından gözden geçirilmiştir.

Türkçe'ye birkaç eseri tercüme edilen Arkoun’un eserlerinden bazıları şunlardır:

1. el-İnsiyyetü’l-Arabiyye fi’l-Karni’r-Râbi’ el-Hicrî: Miskeveyh, Feylesûfen ve Müerrihen
2. Târîhiyyetu’l-Fikri’l-Arabî
3. el-İslâm: el-Ems, el-Ğad
4. El-İslâm, el-Ahlâk ve’s-Siyâse
5. el-Fikru’l-İslâmî: Nakdun ve İctihâd
6. El-Fikru'l-İslâmî: Kırâe İlmiyye
7. El-İslâm, Urûbbâ, el-Ğarb; Rihânâtü’l-Ma’nâ ve İrâdâtü’l-Heymene
8. Mine’l-İctihâd ilâ Nakdi’l-Akli’l-İslâmî
9. Min Faysali’t-Tefrika ilâ Fasli’l-Makâl: Eyne Huve’l-Fikru’l-İslâmî el-Muâsır
11. El-Almene ve’d-Din: El-İslâm, el-Mesîhiyye, el-Garb
12. Muhâvelât fi’l-Fikri’l-İslâmî
13. el-Fikru’l-Arabî
15. İslâm: Din ve Dünyâ

İlgili makaleler için tıklayın

Muhammed Arkoun ve Kur'an-ı Kerim

Muhammed Arkoun ve İslam

Muhammed Arkoun Paris'te vefat etti

Cezayirli düşünür Muhammed Arkoun, önceki gün Fransa'nın başkenti Paris'te hayatını kaybetti.