Afganistan mı, yolsuzluklar ülkesi mi?

Turgut Alp Boyraz / TİMETURK

New York Times Sunday gazetesi 5 Eylül tarihinde “Son Afganistan işgali ülkeyi, hukuksuzluk ve siyasi elitlerin üstünlüğünün hüküm sürdüğü bir gangsterler devletine çevirdi, hakkı yenilmiş olan Afganlar kendi liderlerine olan tüm inançlarını kaybediyor” diye yazdı.

Eski bir başsavcı yardımcısı olan Fazıl Ahmet Fakiryar gazeteye, “Bu ülkede kanunlar sadece fakirler için var” dedi.

Karzai hükümetinin yüksek rütbeli bir üyesinin aleyhine yolsuzluklarla alakalı bir dava açmasının ardından Hamid Karzai’nin emriyle Fakiryar’ın işine son verildi.

Onun bu zorla görevinden edilmesi, Afgan hükümetine ve geri kalan tüm Afganistan’a nüfuz eden hukuksuzluğu sembolize ediyor.

Afganistan şimdi dünyanın en önde gelen gangster devleti olarak tanınıyor.

Hükümetteki dürüstlük oranını ölçen bir Alman organizasyonu olan Uluslar Arası Saydamlık Örgütü (Transparency International), Afganistan’ın yolsuzluklar sıralamasında 180 ülke içerisinde 179’uncu sırada yer aldığını açıkladı.
Son zamanlarda yapılan bir araştırma , rüşvet oranının son yıllarda yükseldiğini ve rüşvetin devletle iş görmenin normal bir yolu olarak görüldüğünü ortaya koydu.

Bu ayın ilk günlerinde Afganistan’ın merkez bankası olan Kabil Bank’ın içine girdiği krizin sebep olduğu kayıplar, Afgan finans sistemini tehtid etti. Ve yetkililer Banka direktörlerinin Karzai’nin seçimlerinde savurganca para harcadığını ve başkanın arkadaşlarına on milyonlarca dolar ödünç para verdiğini açıkladılar.

ABD’li yetkililer ve yolsuzluk karşıtı ekipler yakın zamanlarda “Malign Aktör Ağı”(Maling Aktor Network) olarak bilinen ve Afganistan’daki suç işleyen grupları gösteren bir çizelge hazırladı.

Politikacıları, diplomatları, uyuşturucu kaçakçılarını, militan grupları ve isyancıları birleştiren bu çizelge, yolsuzluklarla yönetilen bu ülkenin sevimsiz bir resmini çizdi.

Daha da kötüsü, bu yolsuzluk kanseri Batının dahli dışında olup biten bir şey değil.

Bu çizelgelerde ki “Maling aktorlerinden” bazıları CIA’in ödeme listesindeler, tıpkı uzun zamandır ülkenin gelişen uyuşturucu ticaretini yönettiğinden şüphelenilen ve başkanın kardeşi olan Ahmet Vali Karzai gibi.

NY Times, Batılı diplomatların ve yüksek düzey yetkililerin, yolsuzluklara batmış bu Afganlarla olan bağlantıları için bir açıklamaları olduğunu yazdı.

Onların söylediğine göre kamudaki hukuksuzluklar bu kadar kötüyken, eğer bu hükümet Batının yardımıyla inşa olunmuşsa onu fesh etmeyi denemenin bir anlamı yok.

İnancını Kaybetmek

Batı hükümetleri, savaşın paramparça ettiği ülkedeki hukuksuzluklara karşı gösterdikleri toleransı, Afganların yolsuzluklara karşı Batı’daki insanlardan daha hoşgörülü olduğu tezi ile meşrulaştırmaya çalışıyorlar.

Batılı bir yetkili, isminin gzli kalması kaydıyla, “Afganlar için kabul edilebilir olan, senin, benim ya da bizim insanlarımız için kabul edilebilir olandan farklıdır” dedi.

“Onların kendi beklentileri var ve bu beklentiler bizim onlara empoze etmeye çalıştıklarımızdan biraz farklı.”

Ama tıpkı Hacı Mahmut gibi bir çok sıradan Afgan bu tezi çürütüyor.

Kandahar’ın batısındaki bir köyden bir aşiret lideri olan Mahmut bizzat yolsuzluklara batmış olan yetkililerin bir kurbanı.

Bu yılın ilk başlarında, yerel bir yonetimden bir parça toprak satın aldı ve üzerine bir dükkan inşa etmek için bir kaç bin dollar yatırım yaptı. Ama bir kaç ay sonra yerel hükümet yetkilileri Mahmud’un dükkanını yıkarak bu arsayı geri istediler.

Bu yerel yöneticiler Mahmut’un ödediği parayı ceplerine indirdiler ve bu arsanın satışını da kayda geçmediler.
Aşiretin yaşlıları, halkın yolsuzluklara karşı çıkmasının, Afganları Taliban’ın kollarına iten en büyük etken olduğuna inanıyorlar.

Eski bir yüksek düzey CIA yetkilisi olan Micheal Scheuer, Alman dergisi Der Spiegel’e verdiği bir beyanatta, Afganistanda tek yolsuzluğa bulaşmamış olan kesimin Taliban olduğunu belirtti.

Karzai’yi “sahtekar bir adam” olarak tanımlayan Scheuer, Batılı güçlere, eğer Afganistan’da yolsuzluk istemiyorlarsa, “hükümeti Taliban’a geri vermeleri” tavsiyesinde bulundu.

Muhammed, “Çok fazla insan Taliban’ı desteklemiyor çünkü onların bir programı yok. Ama eğer olsaydı, inanın bana desteklerlerdi” dedi.

Haksızlığa uğramış birisi olan Hakimi, NY Times’a, “Yolsuzluğa bulaşanlar. Bütün Afganlar bunların kim olduğunu biliyor” dedi. “Neden Amerikalılar onları destekliyor?”

“Amerikalıların yapması gereken şey bu Afganları bir uçağa doldurup Amerika’ya doğru uçurmak ve daha sonra da uçağı bir dağın üzerine düşürerek parçalayıp onların hepsini öldürmektir.”

Afganistan mı, yolsuzluklar ülkesi mi?

Eski bir yüksek düzey CIA yetkilisi olan Micheal Scheuer, Alman dergisi Der Spiegel’e verdiği bir beyanatta, Afganistanda yolsuzluğa bulaşmamış olan tek kesimin Taliban olduğunu söyledi.