'ABD, Irak'ta dev bir enkaz bıraktı'

Irak’taki muharip askerlerini çeken ABD, ciddi bir güvenlik boşluğunun önünü açtı. Etnik ve dini gruplar arasındaki güvensizlik ortamı giderek derinleşiyor. Uzmanlar, ülkenin günümüz ve geleceğini değerlendirdi.

Irak’tan Amerikan muharip askerlerinin önemli bölümü resmen çekildi. Şimdi herkes Irak’ın güvenliğini kendi başına sağlayıp sağlamayacağı sorusunu yöneltiyor. BM’nin eski Irak için “petrol karşılığı gıda” projesinin koordinatörü ve “Maksatlı Bir Savaşın Kronolojisi” adlı kitabın yazarı olan Hans-Christof Graf von Sponeck'e göre Iraklılar düşünsel, fiziksel, sosyal ve kültürel anlamda dağılmış durumda ve bu durumu ancak ve ancak genç siyaset kuşağı değiştirebilir... Graf von Sponeck, Deutschland Funk Radyosu’ndan Jasper Barenberg’in sorularını yanıtladı.

- Bağdat’ta elektrik sık sık kesiliyor, içme suyu sıkıntısı çekiliyor, iş ve güvenlik yok. Terör eylemleri yeniden yükselişe geçti. Amerikan askerlerinin Irak’tan çekilmesi, kuşkusuz Amerikan iç politikasıyla yakından ilgili. ABD Irak’tan sizce erken mi çekildi?

VON SPONECK: Sanıyorum Amerikalılar iç politik nedenlerle çekilmek zorunda kaldılar. Çok sayıda Amerikan askeri öldü, 32 bin askerin de yaralandığı belirtiliyor. İşin madde külfeti de devasa boyutta. Eski Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Stiglitz, Irak için yapılan harcamaların 3 trilyon doları bulduğundan söz ediyor. Peki Irak tarafındaki bilanço nasıl? Ülkenin tamamen çökmüş olduğunu söylersem, duygusal bir açıklama yapmış olmam herhalde. 2003 yılında Irak’a yapılan bu yasadışı işgali o zamanlar desteklemiş olanlar yapılanlara değdiğini belirterek, Irak diktatörünün devrilmesi bir gereklilikti diyorlar. Elbette ki diktatör devrilmeliydi. Ama Irak şu anda düşünsel, fiziksel, sosyal ve kültürel anlamda paramparça olmuştur. Irak’taki eski bir şoförüm, birkaç gün önceki bir konuşmamızda bana, ‘tek bir isteğim var, o da bir an önce bu ülkeyi terk etmek’ dedi.

- Durum bu kadar kötüyken ABD’nin Irak’tan çekilmesi biraz da sorumluluktan kaçış sorusunu akla getirmiyor mu?

VON SPONECK: Sanıyorum bunda kuşku yok. Amerikalılar dünyanın çeşitli bölgelerinde eşzamanlı olarak savaş yürütecek kapasiteleri olmadığını anlamış bulunuyorlar. Irak’ın yeniden inşası gibi devasa bir işi aynı zamanda ve aynı biçimde Afganistan’da da yürütemezsiniz. Bunu yapabilmek için sadece insan malzemesi değil, para da yetersiz kalıyor. Ama bu, ülkeden çekilmek için iyi bir gerekçe değil.

- Irak’ta her şey rayına oturmadan önce bazı şeyler olumsuz gitmeye devam edecek. Bu, ABD’nin askeri stratejisinin bir parçasıydı. Öte yandan Irak’ta ABD liderliğindeki uluslararası birlikler kanlı bir iç savaşı en azından bir ölçüde önleyebildiler. Bu, Amerikalıların hanesine yazılacak bir başarı mı sizce?

VON SPONECK: Bunu böyle göstermeye gayret edecekler. Ama özgürlük adındaki bu askeri operasyonun bu ülkeyi bir travmaya soktuğunu unutmayalım. Ve Iraklıların önünde şimdi bir sürü engel var. Örneğin nasıl bir sistem istiyorlar; idare laik mi, dinsel mi olacak. Kürt sorunu hala çözülmemiş durumda. Kürtlerin Kerkük talebi var. Tüm bunlar Amerikalıların Iraklılara bıraktığı çözümlenmemiş sorunlar. Büyük çoğunluğu Irak’ın komşularında yaşayan mültecilerin yeniden ülkelerine dönme sorunu var. Ayrıca kullanılan kimyasal silahlar nedeniyle tüm Irak topraklarının zehirlendiği çeşitli kuruluşların araştırma sonuçlarına yansıyor. Yani uydurma değil, gerçek bir durum bu! Irak’taki lösemi istatistikleri bu durumu açıkça ortaya koyuyor.

- Irak’taki etnik ve dini guruplar arasında derin bir güvensizlik ortamı var. Şiiler, Sünniler ve Kürtler arasında. Bu da ülkenin yeniden yapılanmasında ilerleme sağlanmasını engelliyor. Sizin, Sayın von Sponeck, Iraklı politikacılardan beklentileriniz nedir?

VON SPONECK: Ben bu soruya şöyle yanıt vereyim; Irak halkının birçok şeyi başaracağına inanıyorum. 30 yıl içerisinde üç savaş, 13 yaptırım, bir işgal yaşamış olan bir halkın hala varlık göstermesi, onun gücünü ortaya koyuyor. Ne yazık ki ülkenin siyasi iktidarı yanlış kişilerin elinde. Bu durumun değişmesi gerekiyor. Irak’ta bazı şeyleri farklı yapacak yeni çehreler, belki de genç politikacıların ortaya çıkacağına inanıyorum.

Kaynak: Deutsche Welle Türkçe