McChrystal görevinden neden alındı?...
General McChrystal, önceki Amerikan komutanlarının aksine Kabil hükümeti ile yakın ilişkilere girdi. Birçok programda Karzai ile beraber görünmeye özen gösterdi.
16 Yıl Önce Güncellendi
2010-06-25 15:37:00
Afganistan’ın başkenti Kabil’i izleyen gözlemciler, Amerikan Yönetiminin Afganistan’daki NATO ve Amerikan kuvvetleri komutanı Stanley McChrystal’ı görevden alması ile Afganistan’daki iki militer ve politik liderliğin, Amerikan Dışişleri ile Savunma Bakanlığının arasındaki çoğu konuda varolan derin ayrılık arasındaki paralelliğe dikkat çekiyor. Avrupalı müttefiklerin Kabil ile değişik konulara ilişkin ayrılıkları da cabası.
Afganistan’daki eski Amerikan kuvvetleri komutanı ve yeni Amerikan büyükelçisi Karl Eikenberry ile McChrystal arasında su yüzüne çıkan ayrılık birkaç konuda düğümleniyor. En göze çarpanı da Afganistan’daki Amerikan maliyesinin idaresi. Konuya yakın kaynaklar, güney bölgesinde, bilhassa Kandahar’da, politik ve sosyal havayı koklamada Amerikan kuvvetlerine yardımcı olacak; Amerikan stratejisinin yürütülmesini sağlayacak enformasyon ve analizlerin toplanmasında sivillerin istihdamını öngören saha çalışmalarını fonlamak amacıyla askerin bel bağladığı büyük bütçenin kullanımını büyükelçiliğin durdurduğunu ifade ediyorlar. Söz konusu olan güney bölgesinde çok bileşenli, askeri, ekonomik ve sosyal konuları içeren bir kalkınma hamlesi hazırlığıydı.
Kafa Karıştıran İlişki
Kabil Üniversitesi Siyasi İlimler Profesörü Bişr Dost, Afganistan’daki Amerikalı asker ve politikacılar arasındaki ilişkiyi tam bir kafa karışıklığı olarak nitelemekte. Amerikan BlackWater ve Afgan orjinli benzerleri gibi savaş lordları tarafından yönetilen özel güvenlik şirketleri gündeme gelince kafa karışıklığı iyice belirgin hale geliyor. Bu şirketler, Afgan hükümetinin öfkesini çekiyor.
Ünlü Karikatürist Carlos Latuff'un kaleminden Obama ve Afganistan
Afganistan Başbakanı Hamid Karzai, yerel yasalara uymayan, hükümet nezdinde kaydı bulunmayan bu şirketlerin çalışma yöntemlerine karşı olduğunu açıkça ifade etmişti. Bu arada, Amerikan büyükelçiliğinin bu şirketlerle anlaşma yetkisini üstlenmesi üzerine General McChrystal, bu şirketlere bir düzenleme getirme ve çalışma yöntemlerini değiştirme yönünde isteğini açığa vurdu.
Tam da bu bağlamda, Afgan hükümetinin kabul edemeyeceği bir biçimde Kandahar kentinin güvenliği bu şirketlerden birine ihale edildi. Obama’nın Afganistan Planı’nın yürütülmesine ilişkin vizyonun çapı ve şeffaflığına dair söylentiler baş gösterdi.
Amerikan Başkanı Barack Obama, ne Dışişleri ne de Savunma Bakanlığıyla ilgisi olmayan Afganistan özel temsilcisi Richard Holbrooke’a işi havale etmiş olsa da, gözlemcilerin görüşü, son olarak Holbrooke’un McChrystal’i rahatsız edecek şekilde büyükelçiden yana tavır koyduğu yönünde.
Krizin İzdüşümleri
Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai’nin, McChrystal’in Washington’a çağrılmasına ve değişmesi ihtimaline karşı beklenmedik tepkisinin, durumun yıkıcı etkilere yol açacağı korkusuyla verilmiş bir beyanat olduğu gözleniyor.
General McChrystal, önceki Amerikan komutanlarının aksine Kabil hükümeti ile yakın ilişkilere girdi. Birçok programda Devlet Başkanı Karzai ile beraber görünmeye, özellikle de Karzai’nin Kandehar’daki aşiret liderleriyle yaptığı toplantılarda bulunmaya özen gösterdi.
Mesele, bu haziran ayı başlarında Amerikan yönetimini kızdıran Kabil’deki Barış Hareketi Meclisi’ne yapılan saldırı olayından sonra İç İşleri Bakanı Hanif Etmer ile Afgan Güvenlik Güçleri Bakanı ve İstihbarat Başkanı Emrullah Salih’in istifaları olabilir. Afgan Devlet Başkanı’nın, ülkenin güvenliğinden sorumlu en yetkili iki ismi, bir Amerikan makamından güvence almadan istifaya zorlayamayacağı söyleniyor. Gözlemcilere göre bu makam, general McChrystal’in bizzat kendisi…
Bu duruma yol açan neydi?... İstifalar, İçişleri Bakanı ve İstihbarat Başkanı’nın Amerikan büyükelçiliğine şikayette bulunmalarından sonra gündeme geldi. İkili, Devlet Başkanı Karzai’ye işaret ederek, Afganistan’daki güvenlik konusunun, sadece ülkedeki liderlik krizinin yansıması olduğunu ifade etti. Bunun üzerine Karzai, iki yetkiliyi çağırıp istifalarını sunmalarını istedi.
Bir Afgan resmi yetkilisine göre McChrystal’in görevden alınmasının, iki önemli ismin kovulmasına tepki olarak alınacağı düşünülüyor. Bu da, zıtlaşmanın taciz etme boyutunu aşarak eyleme dönüştüğünü gösteriyor.
Taliban Pusuda
Talibanla görüşme konusu, gerek Amerikan gerekse Afgan politik ve askeri çevrelerin ortak söylemi. Görüş ayrılığı, ne tür bir mekanizmanın kullanılacağı ve ne şekilde yürütüleceği noktasında büyüyor. Özel temsilci Holbrooke bile, şu an vaktin pek de görüşmeye uygun olmadığını söyleyiverdi. İstifa eden eski İstihbarat Başkanı Emrullah Salih de aynı görüşü paylaşıyor. Emrullah Salih’e göre, Taliban’la masaya oturma durumu, ancak zayıflatılıp güçten düşürüldüğünde ve taleplerinde azalma olduğunda gündeme gelebilir.
Bu sözlerden çıkan sonuç, eskiden olduğu gibi Kandahar bölgesine büyük çaplı bir askeri plan dâhilinde yüklenilmesi. Karzai ise bu duruma hiç sıcak bakmıyor. Ona göre bu durum, ancak çok mecbur kalınırsa, yerel halkın ve aşiret liderlerinin rızası alınarak mümkün olabilir. Aksi halde ise sadece Taliban’a katılımı artırır. Oysa durum ortada, rıza ile böyle bir şeyin gerçekleşmesi mümkün değil. General McChrystal’a göre, yapılacak operasyon sadece askeri kanaldan gitmemeli, Kandahar başta olmak üzere tüm güney bölgesini kapsayacak bir kalkınma hamlesi halinde tezahür etmeli.
Taliban Hareketi, görüş ayrılıklarının bu denli açığa vurmasını Amerikan kuvvetlerinin hezimetine işaret olarak görüyor. Amerikan stratejisini ise boşlukta gezinen, ne yaptığını bilmez halde değerlendiriyor.
Hükümete yakın çevrelerin korkusu, bulanık suda balık avlama fırsatını kollayanların, bu görüş ayrılıklarını Taliban’ın kulağına üflemesi ihtimali. Üstelik suların yakın zamanda durulması beklenmiyor.
SON VİDEO HABER
Haber Ara