Rusya'nın uzakdoğusu Rusya'ya lazım mı?

Abdi Baki Dilmurat Yvasev /TIMETURK

Sanki salakça bir soru…

Rusya’nın doğu kenarında, güneyindeki Soçi şehrindeki gibi inşaat alanları çalışıyor. Uzakdoğusunda ise Rus şehri Vladivostok Asya-Pasifik Okyanusu Bölge Ekonomik İşbirliği Zirvesi’ne hazırlanıyor. Daha dört ay önce Rusya bu bölgeyi Baykal’dan Pasifik Okyanusu’na kadar uzanan büyük bölgenin stratejik kalkınma programını harekete geçirdi.

Ama bugün, Moskova’nın uzakdoğusuna karşı iki farklı bakış açısı var:

Birileri, uzakdoğuyu Rusya için 21. yüzyılda ülkenin kalkınması için rezerv güç olarak görürken; başka birileri de uzakdoğuyu Rusya için kaybedilmiş topraklar ve Çin ekonomisinin bir uzantısı olarak görmekte.

Meşhur Rus bilim adamı ve Uzakdoğu tarihi uzmanı Arkeoloji-Etnografik Yerel Halk Araştırma Merkezi başkanı Sayın Viktor Larin, bu “makas bakışı”nın yeni analitik keşif raporunu hazırladı: “Asya-Pasifik Okyanus Bölgesi, Bakışlar, Tehditler ve Pasifik Okyanus Rusya’nın Şansları.”
Meslektaşları yapılan seminerde bu çalışma yazısını etraflıca muhakeme ettikten sonra şu kararı verdiler: “Bu, iyi niyetli sağlam bir provokasyon”

Ve çalışmayı desteklediler.

Bizim muhabirimiz bu çalışmanın öz kaynağına ulaşarak Rusya için Uzakdoğu sınırlarımızda ne gibi tehditler var, söz konusu bilim adamı-tarihçiden öğrenmeye çalıştı:

N.O.: “Sayın Viktor Lavrentyeviç, siz Rusya yönetiminden ne yapmasını istiyorsunuz? Büyük inşaatlar, petrol, doğalgaz ihracatı ve uzakdoğumuza yönelen sanayimiz az mı? Sizin tuhaf keşifleriniz, sorunuz, uzakdoğumuza Rusya’nın ihtiyacı var mı?”

V. L.: “Siz emin misiniz bu ekonomik programlarımızın uzun süreli olduğuna? Meslâ bu inşaatlar Asya Pasifik Okyanus Ekonomik İşbirliği Zirvesi’nden sonra da devam edecek mi? Bu, bizim petrol ve doğalgaz borularımız uzakdoğumuzu kalkındırabilir mi? Uzakdoğumuzun Sahalin Adası’nda petrol ve doğalgaz işi yapan bir çok Rus ve yabancı şirketler çalışıyor, ama ben kalkınma adına hiçbir şey görmüyorum.

Seneden seneye adanın nufusu azalıyor. Sahalin Adası’nda halk çok fakirleşti. Asya Pasifik Okyanus Bölgesi özel bir bölge. Biz ne kadar zengin olsak da bizi işbirliği yapmak için burada pek fazla beklemiyorlar. Bilindiği üzere burada kimse uzun süre kalamadı. Ne 16. yüzyılda Portekizler, ne Fransızlar ve ne de İspanyollar.

Elimde büyük hacimli Amerika, Avrupa ve Asya bölge uzmanlarının birlik, çalışma, keşif, analitik kitabı var. Bu kitapta bölge ülkelerinin entegrasyon politikaları izlemeleri tavsiye ediliyor. Bu kitapta Rusya’dan ise hiç bahsedilmiyor.”

N.O: “Yani, yine biz bu bölgede yine Amerika’nın önüne geçmek için yarışa mı girmek zorundayız?”

V.L.: “Hayır! Moskova’nın şu ânki bölgeye bakışı, bu bölgeyi kaybetme korkusundan kaynaklanıyor. Şimdiye kadar biz hep böyle yapageldik. Hatırlarsanız Çin’le aramızda gerçekleşen Damanski Adası için yapılan savaşın sonucu, Baykal-Amur Demiryolu İnşaatı’nın başlaması oldu. Ama eskiden askeri tehdit üzerine odaklanıyorduk. Şimdi ise “barışçıl tehdit” var. Bu bölgenin ekonomisi Rusya’dan kopartılıp Asya’ya doğru itiliyor. Yine bu bölgede nüfusumuz sadece 6 milyon kaldı.

N.O: “Tehlikeyi bizim yanlış hareketlerimizde mi görüyorsunuz? Dış tehlikeler var mı? Meselâ Çin tarafından?”

V.L.: “Rus yönetiminin ve yerel halkın bu konuda yanlış düşünceleri var.”

N.O.: “Yani durum daha mı kötü?”

V.L.: “Meselâ buradaki Çin nüfusunu büyük tehdit olarak görüyorlar. Hâlbuki şu ânki Çin nüfusu, 15 sene öncesine dayanıyor. Uzmanlar, Orta Asya nüfusunun buraya kaymasını daha büyük tehdit olarak görüyorlar. Meselâ dünyanın en büyük on ordusundan yedisi bu bölgede.”

N.O.: “Zor olsa da, Rusya bu bölgeye dönmeye başladı.”

V.L.: “Rusya burada ne yapacağını bilmiyor. Bu bölgeye süt veren inek gibi mi bakmak, Sovyetler gibi bir “askeri kale” olarak mı bakmak veya Rus ekonomisinin uzantısı olarak mı bakmak… Bunlar bilinmiyor.”

N.O.: “Neden böyle?”

V.L.: Rusya bu bölgede bölücülükten korkuyor. Mart ayında Rus Parlamentosu’nda “Asya Pasifik Okyanus Güvenliği ve Rusya” konulu bir konferans yapıldı. Şimdi size bu konferansın karar metninden bir cümle okuyorum: “Tehlikelerden biri de uzakdoğumuzdaki bölücülüktür.” Nereden çıktı bu saçmalık? Bana bir tane bölücü göstersinler! Bana göre en büyük tehlike Rusya Yönetiminin mânâsız hareketleridir.”