Açe efsanevi liderini kaybetti
'Özgürlüğün Bedeli' kitabının yazarı Açe'nin efsanevi kahraman lideri Tunku Hasan Di Tiro hayata gözlerini yumdu.
16 Yıl Önce Güncellendi
2010-06-03 21:48:00
Modern Açe tarihinin büyük lideri, Hasan Di Tiro, bugün akşam üzeri Açe’de kaldırıldığı hastanede hayata gözlerini kapadı. Hasan di Tiro, Meurudu, Aceh Besar'da, büyükbabası Tgk. Chik Muhammed Saman di Tiro'nun yanına defnedildi.
Türkçe’ye de çevrilmiş olan “Özgürlüğün Bedeli: Bitmemiş Savaş Günlükleri”nin girişinde büyük kahraman Tenku Muhammed Hasan di Tiro şöyle diyordu: “Bu kitabı şehadetime hazırlık için yazıyorum. Bu eser, atalarımın kanıyla yazılmış ve bugün Açe bağlılarının kanıyla yazılan kutsal bir idealin tanıklığıdır...“ “Özgürlüklerini korumak adına atalarım birbir şehit oldular. Şimdi sıra bizde...”
Evet, büyük komutan, devlet adamı, entellektüel ve kibar bir beyefendi hayatı gözlerini kapadı, ancak sonsuz alem ona kucak açtı...
Son günlerde ne kadar çok ölüm haberi geliyordu yurdumdan. Bir yandan da gözüm Açe’deydi. Yurt bildiğim bir diğer belde... Hasan di Tiro, nefes darlığı problemi nedeniyleüç kez Banda Açe’deki Zeynel Abidin Hastanesi’ne kaldırılmıştı. Oğlu ve torunu yanıbaşındaydı. Malik Mahmud, her zamanki gibi hiç yanından ayrılmıyordu. Açe’nin genç ve dinamik valisi Irwandi Yusuf sık sık ziyaretine geliyordu. Irwandi Yusuf, geçen hafta Filipinlerde’ki Barış Konferansı’na giderken, gözü arkadaydı. Avrupa’dan önemli dostları da Açe’deydi. Hastanede ziyaretler peşpeşe geliyordu. Kader... Son nefes bugüneymiş...
Hasan Di Tiro, 20. yüzyıl özgürlük hareketlerinin önde gelen liderlerinden. Bir zamanlar Türkiyeli Müslümanların kulağını kabarttığı bir mücadelenin öncüsü. Modern Açe’nin “Altın çocuğu” 86 yaşında vefat etti. Dünya onu, 4 Aralık 1976 tarihinde Açe’nin gökyüzüyle dost kutsal dağlarından Halimon’da Açe-Sumatra Devleti’nin kuruluşunu dünyaya ilân ettiğinde tanıdı. Tıpkı atası Ali Mugayat Şah’ın 1511 yılında Açe İslam Sultanlığı’nı kurduğu hissiyatla, düşünceyle ve gelecek idealiyle... Ancak o modern Endonezya Cumhuriyeti’nin önde gelen aydınlarından biri olarak ve 1953 yılında Endonezya’nın New York’daki Birleşmiş Milletler’deki temsilcisi sıfatıyla öne çıktı.
Tam adıyla ifade edersek “Tenku Dr. Muhammed Hasan di Tiro”. Malaka Boğazı’nın batı girişini süzen güzel Tiro beldesinde doğdu. Çocukluğunun bir bölümünü bu köyde geçirdi. İlkokul çağına geldiğinde dönemin önde gelen entellektüel, devlet adamı ve alim Davud Beureuh’in Tiro’ya 20 km. mesafede Sigli Blang Paseh’de açtığı al-Jam’iyatuddiniyah adlı modern dayah’ın ilköğretim kısmında öğrenimine başladı. Davud Beureuh küçük Hasan’ın zeki bir çocuk olduğunu keşfettiğinde Açe’nin geleceğinin belki de bu küçük tarafından şekilleneceğini hissetmişti. Buradaki öğreniminin ardından, önce Bireun’da lise, ardından Cakarta’da üniversite yılları birbirini kovaladı. Daha üniversite sıralarındayken, tarihe, sosyolojiye merakının bir eseri olarak Demokrasi başlıklı eserini kaleme aldı.
Hasan di Tiro, aradan geçen upuzun yıllarından ardından 11 Ekim 2008 tarihinde Açe’ye döndü.
Uçağın kapısında görünür görünmez büyük kendisini karşılamaya gelen kalabalığı selamlarken, 83 yaşında yüzündeki mutluluğu ve heyecan aynı anda okunuyordu. Uçağın basamaklarını bir yanında Malik Mahmud öteyi yanında Açe Özgürlük Hareketi’nin son dönemdeki komutanı Müzekkir Manaf olduğu halde indi. Merdivenin hemen yanı başında serilmiş olan seccadeye kapanarak kutsal Açe toprağını öperek Allah’a şükretti. Kendisini selamlamak üzere bekleyenler arasında Teugku Muhyubiddin Wali gibi Açe’nin en saygın alimi de yer alması onun toplumun her kesiminden aldığı desteği ve sevgisinin bir ifadesiydi. Tıpkı yüzyıllarca hükümdar süren atalarının yanında yer alan şeyhülislamlar gibi...
Endonezya Cumhuriyeti yönetimi Devlet Başkanı Susilo Bambang Yudhoyono’nun emriyle Hasan di Tiro’ya Endonezya vatandaşı kimliğinin tamamlandığı ve bizzat kendisine tevdi edileceği ilan edilmişti. Ancak Hasan di Tiro ahiret kimliğini aldı... Ruhun şad olsun büyük kahraman....
Ruhu şad olsun... Mekanı cennet... Açeli kahramanların başı sağolsun...
Not: Hasan di Tiro ile ilgili ayrıntılı yazı en kısa sürede Timeturk.com’da yayımlanacaktır.
SON VİDEO HABER
Haber Ara