Dünya bu anlaşmayı konuşuyor

Batı medyası "ABD, Avrupa ve Rusya, anlaşmayı aşırı kuşkuyla karşıladı", "İran'ı cezalandırma çabalarına yeni engel", "Yaptırım olasılığına gölge düşürüldü", "Türkiye, ABD'nin planlarını zorlaştırdı", "Türkiye ile yakıt takası soğuk karşılandı", "Obama'nın başlıca önceliği için büyük komplikasyon", "Hileli bir anlaşma olduğu kesin gibi", "Diplomasi başarısı mı, yeni bir yanıltma manevrası mı?" gibi ifadeleri kullanıldı. Amerikan yönetimi ise tutumlarını değiştirecek bir durum olmadığını belirtti.

-NEW YORK TİMES(ABD): "ABD, AVRUPA VE RUSYA AŞIRI KUŞKUYLA KARŞILADI"-

"ABD Avrupa ve Rusya, İran'ın pazartesi günü yaptığı açıklama aşırı kuşkuyla karşıladı ve Tahran'a karşı yeni yaptırımlar için baskı yapmayı sürdüreceklerini söyledi."

-WALL STREET JOURNAL (ABD): "İRAN'I CEZALANDIRMA ÇABALARINA YENİ ENGEL"-

"İran'ın nükleer anlaşması korku yaratıyor. İran'ın nükleer yakıtının yarısına yakın bir bölümünü yurt dışına gönderme yönündeki yeni önerisini ABD'nin öncülüğündeki İran'ı nükleer programı nedeniyle cezalandırma çabalarına yeni bir engel yarattı."

-WASHİNGTON POST (ABD): "İRAN GERÇEK BİR UZLAŞI ÖNERMEDEN İLERLEME HAYALİNİ YARATTI"-

"Az zenginleştirilmiş uranyumun bir miktarını yurt dışına göndermeye ilişkin bir anlaşma yaparak İran, ABD ve müttefikleriyle hiçbir gerçek uzlaşı teklif etmeden ile nükleer müzakerelerinde ilerleme hayalini yarattı."

-LA TİMES (ABD): "YAPTIRIM OLASILIĞINA GÖLGE DÜŞÜRÜLDÜ"-

"İran'ın nükleer hareketi, ABD'nin yaptırım çabalarını raydan çıkartabilir. İran'ın yaptığı anlaşma, Tahran'a yeni ekonomik yaptırımlar empoze etmeye yönelik ABD'nin öncülüğündeki planların gerçekleşmesi olasılığına gölge düşürdü."

-CHRİSTİAN SCİENCE MONİTOR (ABD): "TÜRKİYE ABD'NİN PLANLARINI ZORLAŞTIRDI"-

"İran'ın nükleer yakıtı takası: Türkiye, ABD'nin planlarını nasıl zorlaştırıyor. İran nükleer yakıt takası, Türkiye ve Brezilya'nın arabuluculuğuyla gerçekleşti. Sonuç vermezse de ABD gibi ülkeler, yükselen güçlerin uslu itaat edeceğini artık bekleyemeyeceğini gösteriyor."

-GUARDİAN (İNGİLTERE): "TÜRKİYE İLE YAKIT TAKASI SOĞUK KARŞILANDI"-

"İran'ın Türkiye ile nükleer yakıt takasına soğuk karşılandı. Anlaşma, BM'nin İran'a yaptırımları karmaşıklaştırabilir."

-FİNANCİAL TİMES (İNGİLTERE): "OBAMA'NIN BAŞLICA ÖNCELİĞİ İÇİN BÜYÜK KOMPLİKASYON"-

"Anlaşma, Obama Yönetiminin belki başlıca dış politikası önceliği olan, İran'a BM yaptırımlarını empoze çabası için büyük bir komplikasyondur."

-TİMES (İNGİLTERE): "HİLELİ BİR ANLAŞMA OLDUĞU KESİN GİBİ"-

"Brezilya ve Türkiye, İran'ı nükleer programının kalbini dondurmaya ikna ederek bir zafer elde ettiklerini öne sürüyorlar. Ancak bu, Tahran'a yeni yaptırımlar getirme çabalarını tehlikeli bir biçimde baltalayacak, hileli bir anlaşma olduğu kesin gibi."

-LE FİGARO (FRANSA): "İRAN'IN TUTARSIZLIĞI, ARABULUCULUĞU ÇABASINI YOK EDEBİLİR"-

"Anlaşmanın imzalanmasından birkaç saat sonra İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü 'İran'ın yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirmeyi sürdüreceğini' ilan etti. Bu yeni tutarsızlık eksikliği Türk-Brezilyalı arabuluculuğu çabasını yok edebilir."

-LE MONDE (FRANSA): "ULUSLAR ARASI TOPLUM İHTİYATLI"-

"İran, Türkiye ile Brezilya arasında Türk topraklarında uranyum takasına ilişkin olarak Pazartesi 17 Mayıs'ta yapılan anlaşmadan sonra uluslar arası toplum ihtiyatlı olmayı sürdürüyor."

-SÜDDEUTSCHE ZEİTUNG (ALMANYA): "İRAN'IN PROGRAMINA SON VERECEĞİ ŞÜPHELİ"-

"İran'ın gerçekten uranyum zenginleştirme programını, BM Güvenlik Konseyi'nin üç ayrı kararda talep ettiği gibi sonlandırıp sonlandırmayacağı şüpheli. Bunu yaparsa, sorunun çözümlenmesinden çok tırmanmasını isteyenlerin dışındaki herkesi memnun etmiş olur."

-DEUTSCHE WELLE (ALMANYA): "İRAN'I BREZİLYA VE TÜRKİYE İKNA ETTİ"-

"İran'ı Brezilya ve Türkiye ikna etti. Batılı ülkelerin yaptırım tehditleri karşısında şimdiye kadar nükleer programından ödün vermeyen İran yönetimi, Brezilya ve Türkiye'nin arabuluculuk girişimiyle bir uzlaşma formülü için ikna edildi."

-NEUE OSNABRÜCKER ZEİTUNG (ALMANYA): "DİPLOMASİ BAŞARISI MI, YENİ BİR YANILTMA MANEVRASI MI?"-

"Diplomasinin bir başarısı mı, yoksa molla rejiminin yeni bir yanıltma manevrası mı? Brezilya, Türkiye ve İran arasında uranyumun yurtdışında zenginleştirilmesini öngören anlaşmanın imzalanması, İran'ın yıllardan bu yana süren nükleer faaliyetleriyle ilgili sorunun çözümlenmesi anlamına gelmiyor."

-EL MUNDO (İSPANYA): "İRAN'IN JESTİ BATI'YI İKNA ETMEDİ"-

"İran'ın uranyum takası tavizi Batı'yı ikna etmedi. Jest, yükselen ülkelerin siyasi rolünü güçlendirdi."

-EL PAİS (İSPANYA): "DÖNÜŞ YADA TAKTİK OLABİLİR"-

"Türkiye ile anlaşma, bir dönüş ya da sadece yeni yaptırımları önlemeye yönelik bir taktik anlamına gelebilir."

BEYAZ SARAY SÖZCÜSÜ GIBBS: TUTUMUZU DEĞİŞTİRECEK BİR ŞEY YOK"

Beyaz Saray Sözcüsü Robert Gibbs, İran'ın uranyum takasıyla ilgili bildiride, Amerikan yönetiminin nükleer konuda bu ülkeye karşı tutumunu değiştiren bir unsurun olmadığını söyledi.

Gibbs, Beyaz Saray'da düzenlediği günlük basın toplantısında, "İran'ın uranyum takasıyla ilgili bugünkü bildiride, Amerikan yönetiminin İran'a karşı tutumunu değiştiren bir şeyin olup olmadığı" şeklindeki bir soruya, "hayır" yanıtını verdi.

Sözcü Gibbs, şöyle devam etti:

"Teklifin tamamına bakalım. İran'ın düşük ölçekte zenginleştirilmiş uranyumunu göndermesinin olumlu bir işaret, ilerleme olacağını söylemiştim. Ancak şunu anlayın ki, teklif, Tahran'ın uranyum zenginleştirmesini yüzde 20 düzeyine çıkaracağı açıklamasını ele almıyor gibi görünüyor.

En öncelikli olarak, bu teklif doğrudan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na (UAEK) sunulmalı, ki böylece uluslararası toplumu konuyu inceleyebilsin. Ancak bu, İran'ı yükümlülüklerinden sorumlu tutmaya dönük atmakta olduğumuz adımları değiştirmiyor, buna yaptırımlar da dahil."

Gibbs, "Beyaz Saray'ın, ileri gidilmesi hususundaki taahhütleri konusunda Rusya ve Çin'den bir tepki alıp almadığı" sorusunu, bu konuda bir bilgisinin olmadığını ifade ederek, "ABD Dışişleri Bakanlığının temasta olduğunu biliyorum ve tabii ki BM'deki temsilcilerimizin P5 1 yoluyla bunun üzerindeki çalışmalarını sürdürdüğünden şüphem yok" diye yanıtladı.

"İlerleme oluşturabilecek belli adımların olduğunu" yineleyen Gibbs, "Bu teklifin, İran'ın geçen Ekim'de kabul ettiğinden daha küçük olduğunu ve İran yönetiminin sözleri ve eylemlerinin nadiren örtüştüğünü anlamanın önemli olduğunu düşünüyorum" ifadesini kullandı.

Gibbs, uluslararası toplumun nihai bir karara varmadan önce teklifin detaylarını UAEK üzerinden görmesi gerektiğini belirtti.

Bir başka soru üzerine, İran'ın sadece sözleri değil, eylemlerinden de sorumlu tutulması konusunda BM Güvenlik Konseyi ve P5 1 ülkeleri üzerinden çalışmaya devam ettiklerini belirten Gibbs, ABD Başkanı Barack Obama'nın Türkiye ya da Brezilya'nın liderleriyle konuyu görüşüp görüşmediği sorusuna da "Hayır, ama Dışişleri Bakanlığının onlarla temas halinde olduğunu düşünüyorum" yanıtını verdi.

Gibbs, bir başka soru üzerine de şunları kaydetti:

"İran eğer sözlerini yerine getirir ve 1200 kg. düşük ölçekte zenginleştirilmiş uranyumu gönderirse, evet bu bir ilerlemeyi oluşturur. Ancak bu son teklifin, geçen Ekim ayında kabul ettiklerinden daha küçük olduğunu ve o tarihte bunu kabul etmelerine rağmen, fikirlerini değiştirdikleri için hiçbir zaman hayata geçmediğini anlamak önemli.

İran yönetiminin sözleri ve eylemlerinin nadiren örtüştüğünü söylememin nedeni de bu. Tabii ki düşük ölçekte zenginleştirilmiş uranyumun dışarıya gönderilmesinin ilerleme oluşturacağını düşünüyor olsam da, nükleer programın genel gidişatıyla ilgili kaygılarımız hala mevcut. Yüzde 20 düzeyinde zenginleştirme, Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev ve biz de dahil olmak üzere diğerlerinin de üzerinde büyük kaygı duyduğu bir şey."

Gibbs, İran'a olası yaptırımların zamanlamasıyla ilgili bir soru üzerine, spesifik bir zaman dilimi vermedi, ancak "bir yaptırım kararı üzerinde düzenli ilerleme sağlıyoruz" ifadesini kullandı.

Cihan

Dünya bu anlaşmayı konuşuyor

Tüm dünya, Türkiye ve Brezilya'nın arabuluculuğuyla İran'ın nükleer yakıt takası konusunda sağlanan mutabakatı konuşuyor ancak Batı'da yorumlar büyük ölçüde ihtiyatlı ya da olumsuz.