Karaparada 'inceleme havuzu'ndayız

AA muhabirinin Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Faaliyet Raporundan derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin OECD'nin karapara ve terörün finansmanıyla mücadele birimi olan FATF nezdindeki değerlendirme süreci devam ediyor.

Bugüne kadar 1994, 1998 ve 2006 yıllarında 3 kez ülke incelemesine tabi tutulan Türkiye, bu süreçte mevzuat değişiklikleri ve altyapı çalışmalarıyla FATF kriterlerine biraz daha uyum sağladı.

3. tur FATF Türkiye değerlendirmesinde, ülkemizin aklama ve terörün finansmanı ile mücadele mevzuatının yanısıra, uygulama ve etkinlik konuları ele alındı ve Türkiye'nin FATF'nin 40 tavsiyesinden 11'inde uyumsuz, 22'sinde kısmen uyumlu, 12'sinde büyük ölçüde uyumlu, 3'ünde uyumlu olduğu sonucuna varıldı. 1 kriterin ise Türkiye'de uygulanamaz olduğu belirtildi.

Türkiye, 3. tur değerlendirmenin ardından FATF standartlarına uyum sağlamak için mevzuat ve uygulama alanında önemli ilerlemeler kaydetti ve bu durum 2009'da yayımlanan Türkiye'nin İlerleme Raporuna da yansıdı.

Söz konusu Raporun FAFT Genel Kurulunda görüşülmesinin ardından, Türkiye'nin önemli ilerlemeler kaydettiği belirtilerek, Türkiye için 'normal izleme sürecinin devam ettirilmesi, 2. İlerleme Raporunun da 2010 yılı Şubat ayında sunulması' kararlaştırıldı.

Bu yıl Abu Dabi'de yapılan FATF Genel Kuruluna sunulan 2. İlerleme Raporu sonrasında da Türkiye'nin terörün finansmanıyla ilgili eksikliklerini gidermesi kaydıyla, 'Düzenli takip sürecinde kalması' kararı alındı. Türkiye'den de giderilmesi istenen eksikliklerle ilgili düzenleme ve uygulamalar konusundaki gelişmeleri Haziran ayına kadar FATF'a iletmesi istendi.

-HAVUZA GİRDİK-

MASAK Faaliyet Raporuna göre, geçen yılki G-20 Zirvesinde aklama ve terörün finansmanıyla mücadele konusunda uluslararası standartlara uyum konusunda işbirliği yapmayan ülkelere karşı tedbir alınmasının FATF'den talep edilmesinin ardından, Uluslararası İşbirliği Değerlendirme Grubu (ICRG) süreci de başladı.

Raporda, bu konudaki gelişmeler şöyle anlatıldı:

'Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 83 ülke, FATF tarafından belirlenen kriterlere göre ICRG süreci kapsamında inceleme havuzuna dahil edildi. Havuzda bulunan ülke sayısı, finansal sektör büyüklüğü 5 milyar dolar ve üzeri olanlar limiti dikkate alınarak 83'den 39'a düşürüldü, sonra da 25'e indirildi.

Birinci açıklamadaki ülkelerin stratejik eksikliklerinin bulunduğu ve uluslararası mali piyasalar nezdinde risk oluşturdukları vurgulanmaktadır. Listede İran, Kuzey Kore, Angola, Ekvator, Etiyopya, Pakistan, Türkmenistan ve Sao Tome bulunmaktadır.

İkinci açıklamada yer verilen ülkelerin eksiklerini giderme yolunda üst düzeyli taahhütte bulundukları ve eylem planları hazırladıkları belirtilmektedir. Bu girişin altında Türkiye, Yunanistan, Azerbaycan ve Ukrayna gibi eylem planı sunan 20 ülke hakkında açıklamalara yer verilmektedir. Türkiye hakkındaki paragrafta, ülkemizin karapara/terörün finansmanı ile mücadele rejimini geliştirdiği, ancak 2 alanda eksikliğinin olduğu ve bunları giderme yolunda üst düzeyli taahhütte bulunduğu kaydedilmektedir.'

-EYLEM PLANI İLE HAVUZDAN ÇIKACAĞIZ-

Bu arada MASAK yetkilileri, FATF'in Türkiye'yi '16 temel kriterden 1'inde tam uyumlu, 5'inde uyumlu, 10'unda ise kısmen uyumlu' bulduğunu bildirdi. Bu çerçevede Türkiye'nin 2. inceleme havuzuna alındığını ifade etti.

Bir üst düzey yetkili, AA'ya konuyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:

'Geçen yılki G-20 Liderler Zirvesinde 16'ya 6 kuralı geldi. Ülkelerin karapara aklama ve terörün finansmanıyla mücadele konularında eksikliği olan ülkeler listelendi. Türkiye'de bu şekilde 2. inceleme havuzuna dahil edildi. Ülkemiz de bir Eylem Planı ile aklama ve terörün finansmanı konularındaki eksikliklerini bu yılın sonuna kadar giderme taahhüdünde bulundu. Buradaki uyumsuzluklar, daha çok terörün tanımından kaynaklanıyor. Türkiye, uzun yıllardır terörle mücadele eden bir ülke. Hassasiyeti olan bir konu. FATF'a verdiğimiz taahhütler çerçevesinde Eylem Planındaki düzenlemeleri yaptığımızda, 2. inceleme havuzundan çıkacağız.'

-16 KRİTERDEN 6'SINDA UYUMLUYUZ-

Türkiye'nin inceleme havuzuna alınmasına neden olan FATF kriterleri ile bu kriterlerde Türkiye'ye verilen notlar şöyle:

Karapara aklamayla mücadele kriterleri

-Tavsiye 1: Ülkeler, Uyuşturucu ve Psikotrop Maddeler Kaçakçılığına Karşı BM Sözleşmesi ve Sınır Aşan Örgütlü Suçlara Karşı BM Sözleşmesi'ndeki esaslara dayanarak karapara aklamayı suç olarak kabul etmelidir. Ülkeler, öncül suçları en geniş şekilde kapsaması için karapara aklama suçunu tüm ağır suçlara uygulamalıdır. (Türkiye'nin Notu PC-Kısmen Uyumlu) -Tavsiye 5: Finansal kuruluşların işlem tesis ederken, belirli bir miktarın üzerindeki veya Özel Tavsiye Notunda belirtilen elektronik fon transferleri gibi işlemleri gerçekleştirirken karapara aklama veya terönün finansmanı konusunda, daha önce elde edilen müşteri kimlik verilerinin yeterliliği veya doğruluğu hakkında şüphe duyduklarında müşterilerinin kimliklerini tespit ve teyit etmeleri ve müşteri tanı ilkesinin gerektirdiği tedbirleri gerekmektedir.

Finansal kuruluşlar, müşteri veya lehdarın kimliğini, iş ilişkisinden önce veya bu esnada, seyrek karşılaştıkları müşteriler için de işlemi yaparken teyit etmelidir. (Türkiye'nin notu NC-Uyumsuz)

-Tavsiye 13: Bir finansal kuruluşun, fonların, suç faaliyetinden elde edilen gelir veya terörün finansmanı ile ilgili olduğu konusunda bir şüphe veya şüpheyi gerektirecek geçerli bir neden bulunması durumunda, bu şüphe derhal ve doğrudan mali istihbarat birimine bildirilmelidir. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

-Tavsiye 23: Ülkeler finansal kuruluşların yeterli düzenleme ve denetime tabi olmalarını ve FATF tavsiyelerini etkin biçimde uygulamalarını sağlamalıdır. Yetkili makamlar, suçluların veya onlara bağlı kişilerin bir finansal kuruluşta önemli bir hisse sahibi, lehdar veya yönetici olmasını engelleyecek yasal veya düzenleyici tedbirleri almalıdır.

Karapara aklama ve terönün finansmanı riski dikkate alınarak, sözkonusu risk faktörleri ile mücadele kapsamında diğer finansal kuruluşlar da ruhsata, kayıt altına alınmaya, düzenlemelere ve karapara aklamanın önlenmesine yönelik denetimlere tabi tutulmalıdır. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu))

-Tavsiye 35: Ülkeler, Uyuşturucu ve Psikotrop Madde Kaçakçılığının Önlenmesi ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair BM Sözleşmelerine taraf olmak ve tam olarak uygulamak için acil tedbirler almalıdır. Ayrıca ülkeler, Suç Gelirlerinin Araştırılması, Aklanması, El Konulması ve Müsaderesine Yönelik Avrupa Konseyi ve Terörizme Karşı Inter-American Sözleşmesi gibi diğer ilgili uluslararası sözleşmeleri de onaylamalı ve uygulanmasını sağlamalıdır. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

-TERÖRÜN FİNANSMANIYLA MÜCADELE KRİTERLERİ-

-Tavsiye 1: Her ülke, Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair BM Sözleşmesi'ni onaylamak ve tam olarak uygulamak için acil önlemler almalıdır.

Ülkeler, terörist eylemlerin finansmanının önlenmesi ve durdurulmasına ilişkin BM Kararlarını, özellikle 1373 sayılı BM Güvenlik Konseyi Kararını derhal yürürlüğe koymalıdır. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

-Tavsiye 2: Her ülke, terörizmin, terörist eylemlerin ve terörist örgütlerin finansmanını suç haline getirmelidir. Ülkeler, bu suçların karapara aklamanın öncül suçları olarak düzenlenmesini temin etmelidir. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

-Tavsiye 3: Terörist eylemlerin finansmanının önlenmesi ve durdurulmasına ilişkin BM Kararları uyarınca, her ülke terörizmin ve terörist örgütlerin finanse edilmesinde kullanılan paraların veya diğer mal varlıklarının gecikmeksizin dondurulması için gerekli önlemleri uygulamalıdır. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

-Tavsiye 4: Karaparanın aklanmasının önlenmesine dair yükümlülüklere tabi olan mali kurumlar veya diğer işletmeler veya varlıklar, fonların terörizm, terörist eylemler veya terörist örgütlerle bağlantılı veya ilgili olduğundan ya da bunun için kullanıldığından şüphelenirlerse ya da şüphelenmek için makul nedenleri olursa, şüphelerini yetkili otoritelere derhal bildirmelidir. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

-Tavsiye 5: Karşılıklı yasal yardım veya bilgi değişimine dair bir anlaşma, düzenleme veya diğer mekanizmaya dayanarak, her ülke bir diğer ülkeye, terörizmin, terörist eylemlerin ve terörist örgütlerin finansmanına ilişkin davalar, idari araştırma ve soruşturmalar ile cezai uygulamalarda mümkün olan maksimum yardımı sağlamalıdır. (Türkiye'nin notu PC-Kısmen Uyumlu)

Karaparada 'inceleme havuzu'ndayız

Türkiye, karapara aklama ve terörün finansmanıyla mücadele çalışmaları kapsamında OECD Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından 2. inceleme havuzuna dahil edildi.