Saidi Nursi Ermeni olaylarını yorumluyor

Haber Merkezi / TİMETURK

Üstad Bediüzzaman Said-i Nursi 1913 yılında Ermeniler hakkında kendisine tevdi edilen sorulara verdiği cevaplar birçok konuya ışık tutuyor. Said-i Nursi'nin 1915 katliamında önce yaptığı açıklamalar, İçtimai Dersler ve Münazarat adlı kitabında yer alıyor. İşte o sorular ve cevapları;

S— Gayr-ı müslimlerle nasıl eşit olacağız?

C— Eşitlik; fazilet ve şerefte değildir, hukuktadır. Hukukta ise şah ve geda birdir. Acaba bir şeriat ki karıncaya ayak basmayınız dese, onu işkenceden men ederse, nasıl benî-Âdem'in hukukunu ihmal eder? Kellâ! Biz gereken uygulamayı yapmadık. Evet, İmam-ı Ali (r.a.)'nin bir Yahudi ile muhakemesi ve iftihar vesileniz olan Salâhaddin-i Eyyubî'nin fakir bir Hristiyan ile mürafaası sizin şu yanlış düşüncenizi düzeltir, zannederim.

S— Ermeniler zimmîdirler. ehl-i zimmet, zimmettarlarıyla nasıl eşit olurlar?

C— Kendimizi dev aynasında görmemeliyiz. Kabahat bizde. Tamamen zimmetimize alamadık, bihakkın "adalet-i şeriatı" gösteremedik. Şeriat dairesinde, hukuklarını, despotizmin kötü yöntemlerini kullandığımız için koruyamadık; sonra da istedik, kuvvetimiz kalmadı. Ben şimdi Ermenilere bir nevi zimmî-i muahid nazarıyla bakıyorum.

S— Ermeniler bize düşmanlık edip, hile ve hıyanet ediyorlar. Nasıl dostluk üzerinde ittifak edeceğiz?

C— Düşmanlığın sebebi olan siyasi baskılar bitti. Tahakkümün ortadan kalkmasıyla dostluk hayat bulacak. Size bunu kat'iyen söylüyorum ki, şu memleketin saadeti ve selâmeti Ermenilerle ittifak ve dost olmaya bağlıdır. Fakat mütezellilâne dost olmak değil, belki izzet-i milliyeyi muhafaza ederek, musalâha elini uzatmaktır.

Bir şey söyleyeceğim: Varsayalım ki, Ermeniler birden sahife-i vücuttan silinsin. Böylesi bir düşmanlığın size zarardan başka ne faydası vardır. (1913'te sarf edilen bu sözlerden açıkça anlaşılan o ki; İttihatçılar, 1915 olaylarından çok önce, Ermenilere yönelik toplu katliam fikrini, Kürtler arasında yaymaya başlamışlardır.nt/muh.zınar) Halbuki, Âdem* zamanından,2 yolda arkadaşlık eden bizimle gelmiş büyük bir unsurun zevali değil, belki küçük bir kavmin mahvı dahi 1 'dır. Ömerdılan* kabilesi bin senedir yine Ömerdılan'dır.

Hem de onlar uyanmışlar; siz uykudasınız, rüya görüyorsunuz. Hem de milliyetçilik fikriyle birlik kazanıp güçlenmişlerdir; siz,ayrılıklar yüzünden etkisizsiniz. Hem de galebe etmek istiyorsanız; onların sizi mağlup ettiği silah ile, yani akıl ile, milliyet fikri ile, ilerlemecilik eğiliminizi güçlendirmek suretiyle, hukuk ve adaletin aranızda yükseltilmesi ile mağlup edebilirsiniz.

Bence şimdi kılıç vuran, o kılıcın aksi döner, yetimlerine dokunur. Şimdi galebe kılıç ile değildir. Kılıç olmalı, lâkin aklın elinde.

Hem de dostluğun sebebi vardır. Zira komşudurlar. Komşuluk, dostluğun komşusudur. Hem de onlar uyandılar, dünyaya yayıldılar, terakkiyat tohumlarını topladılar, vatanımızda ekecekler. Bizi medeniyete mecbur, terakkiye ikaz, bizdeki fikr-i milliyeti hüşyar ediyorlar.

İşte şu noktalara binaen, onlarla ittifak etmek lazımdır. Hem de bizim düşmanımız ve bizi mahveden, cehalet ağa ve oğlu zaruret efendi ve hafidi husumet beydir. Ermeniler bize düşmanlık etmişlerse, şu üç müfsidin kumandası altında yapmışlar.

Saidi Nursi Ermeni olaylarını yorumluyor

Bediüzzaman Saidi Nursi 1915 Ermeni Katliamından önce 1913 yılında kendisine Ermeniler hakkında yöneltilen sorulara şu cevapları vermişti.