Türkiye neden fosfat ithal ediyor?

Dünyanın en büyük ikinci fosfat rezervine sahip olan tesis, 1994 yılında dönemin Başbakanı Tansu Çiller tarafından ekonomik kriz gerekçe gösterilerek kapatılmıştı. Tesiste çalışan bin işçinin bir kısmı emekliye ayrıldı, bazıları da çeşitli illere gönderildi. 16 yıldır işletilmeyen fabrika, içindeki makinelerle birlikte çürüyor. Buna mukabil Türkiye, ağırlıklı olarak İsrail, Tunus, Fas ve Ürdün'den her yıl 40 milyon dolarlık fosfat ithalatı yapıyor.

Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA), Mazıdağı Fosfat Tesisleri'ni yeniden gündeme taşıdı. Tesisin açılması için rapor hazırlayan DİKA uzmanları, fosfatın alternatif alanlarda değerlendirilmesine yönelik fizibilite çalışması başlattı. DİKA'nın raporunda, fosfat kayalarının öğütülerek Doğu Karadeniz'deki asidik topraklarda kullanılabileceği belirtiliyor. Ayrıca fosfatın kanatlı hayvan yemi olarak kullanılması, organik tarımda değerlendirilmesi ve fosforik asit üretimi ile gübre fabrikası kurulması gibi alternatifler üzerinde duruluyor.

DİKA'nın talebiyle geçtiğimiz hafta bölgeyi ziyaret eden Meclis Madencilik Sorunlarını Araştırma Komisyonu'na üyeleri, Mazıdağı Fosfat İşletmeleri'ni inceledi. DİKA Genel Sekreteri Abdullah Erin, bölgenin yer altı ve yer üstü zenginliklerinin değerlendirilmesine ilişkin hazırladıkları raporu komisyona sundu. DPT'nin 8. Kalkınma Planı Fosfat İhtisas Komisyonu çalışmalarını hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Şefik İmamoğlu'nun da rapora katkı sunduğunu belirten Erin, Mazıdağı fosfatının hiçbir işleme tabi tutulmadan tarımda kullanılabileceğini söyledi.

Çeşitli alternatifler ürettiklerini anlatan Erin, "Tesislerin, bölge tarımı ve hayvancılığının can damarı olan GAP'a entegre edilmesi ve artan gübre ihtiyacını karşılaması beklentisi ağır basıyor. Uzmanlarımız önümüzdeki hafta bölgede ve Ankara'da görüşmeler yapacak, farklı alternatiflerin maliyetlerini ve potansiyel etkilerini ortaya koyacaklar." şeklinde konuştu.

FABRİKAYI KAPATTIK, İTHALAT YAPIYORUZ

Türkiye'nin gübre üretiminde kullandığı fosfat ihtiyacını karşılamak amacıyla 1998 yılında işletmeye açıldıktan sonra 1994'te 'zarar ettiği' gerekçesiyle kapatılan Mazıdağı Fosfat İşletmeleri, iki defa özelleştirmeye çıktı; ama alıcı bulamadı. Tesisin yeniden faaliyete geçmesi halinde, nüfusunun yüzde 70'i yeşil kartlı olan Mazıdağı'nda yaklaşık 3.000 kişinin yatırımdan doğrudan faydalanacağı belirtiliyor.

Ancak çürümeye terk edilen 350 milyon dolarlık dev tesiste, işçilerin yerine kuşlar cirit atıyor. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü'nün 2008 yılı faaliyet raporuna göre Türkiye, ağırlıklı olarak Tunus, Fas, Ürdün ve İsrail'den her yıl 40 milyon dolarlık fosfat ithalatı yapıyor. Mazıdağ fosfat tesislerinin kapalı olması en çok İsrail'in ilgisini çekiyor. İsrailli yetkililer, aralıklarla fabrikayı ziyaret ederek incelemelerde bulunuyor. Geçen yıl İsrail'deki üniversitelerden gelen çok sayıda profesör, Mazıdağı'ndaki fosfat minerallerini inceledi ve çeşitli numuneler götürdü.

Türkiye'nin fosfat işleyen tek tesisinin kapalı olmasını içine sindiremediğini belirten AK Parti Mardin Milletvekili Cüneyt Yüksel, tesisin yeniden çalışır hale getirilmesi gerektiğini vurguladı. Mardin Valisi Hasan Duruer de, "Taşımaya hazır 3 milyon 30 bin tonu işlenmiş, 35 milyon tonu ham olan fosfat var. Tesisin çalışmaması milli ekonomiye büyük zarar veriyor. Açılırsa 3 bine yakın işçi istihdam edilebilir. Bu da Mardin'de işsizliği bitirir." dedi.

Mazıdağı'nda 53 yıldır esnaflık yapan Mehmet Yakışır da, fosfat fabrikasının kapatılmasını 'büyük hata' olarak nitelendirdi. İşsizlik had safhaya ulaştığını ifade eden Yakışır, "Esnaf kepenk kapatıyor. Gençlerimiz kahve köşelerinde sürünüyor. İflas etmek üzereyiz. Devletin bir an önce bu konuya el atmasını bekliyoruz." şeklinde konuştu.

(Kaynak:CİHAN)

Türkiye neden fosfat ithal ediyor?

Mardin'in Mazıdağı ilçesindeki 350 milyon dolarlık fosfat tesisleri, 16 yıldır çürümeye terk edildi. Bu fabrikayı kapattığımız için, her yıl 40 milyon dolarlık ithalat yapıyoruz.