Sudan, 25 yıl sonra sandık başında

Afrika'nın en büyük ülkesi Sudan, 11-13 Nisan'da 25 yıl aradan sonra ilk kez yarın sandık başına gidiyor. Uzun zaman sonra halk, özgür iradesi ile devlet başkanını, milletvekillerini, eyalet valilerini ve yarı özerk Güney Sudan'ın başkanını belirleyecek. Seçimlerin en çok düşündüren yanı, büyük oranı okuma-yazma bilmeyen Sudanlıların ne derece istediği adayları seçebileceği.

Seçimleri izlemek için bölgeye temsilciler gönderen ülkelerin asıl merakı, Sudan seçimlerinde kimin iktidara geleceğinden çok, 2011'de Güney Sudan'ın bağımsızlık için referanduma gidip gidemeyeceğinin oylamalarda belli olacağı. Güney'in, Sudan'la beraber mi olacağı, yoksa yoluna ayrı mı devam edeceği yakında belli olacak.

Ömer El Beşir'in 1989 askeri darbesi ile iktidara geldiği ülkede, 25 yıldır seçim bekleyen adayların birçoğunun asıl maksadı Beşir'le hesaplaşmak. Çok sayıda siyasi partinin ve bağımsız adayın katılacağı seçimlerde altı siyasi parti ön plana çıkıyor. Seçimlere katılacaklar; Ömer El Beşir'in iktidardaki Ulusal Kongre Partisi, Güney Sudan'ı temsil eden Salva Kiir başkanlığındaki Sudan Halk Kurtuluş Hareketi (SPLM), İslami hareket lideri Hasan El Turabi'nin Halk Partisi, devrik Başbakan Sadık El Mahdi'nin Ümmet Partisi, devrik Devlet Başkanı Muhammed El Mirgani'nin Demokratik Birlik Partisi ve SPLM'den ayrılan Dr. Lam Akol'un yeni kurduğu Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Demoktarik Değişim Partisi (SPLM-DC). Partilerden SPLM ve SPLM-DC Güney Sudan'da etkili iken, diğerleri kuzey eyaletlerinde geniş tabana sahip.

Sudan seçimlerine Afrika Birliği'nde bir grup yetkili gözlemci olarak katılacak. Afrika Birliği gözlemci grubuna Gana'nın eski Devlet Başkanı John Kufuor liderlik ediyor. Kufuor, 50 kişilik gözlemci grubunun raporlarında ve bulgularında adil ve tarafsız olacağı konusunda Hartum'da düzenlenen basın toplantısında bilgi verdi. Kufuor, "Biz Sudan'ın iç işlerine karışmak için gelmedik. Biz seçimi izlemek için geldik. Hem Sudan halkı, hem de uluslararası kamuoyu bu takımın seçim ile ilgili raporlarında adil ve tarafsız bilgilere yer vereceğini biliyor." dedi.

Sudan Halk Kurtuluş Hareketi (SPLM) seçimleri kuzey Sudan'da 13 eyalette ve Darfur'da da 3 eyalette protesto edeceğini açıkladı. SPLM Genel Sekreteri Pagan Amun, bölgedeki olağan üstü hal durumunda dolayı seçimlerin adil olmayacağı ve belirtilen bölgelerde boykot ettiklerini ifade etti. Amun ayrıca Beşir'in iktidardaki Ulusal Kongre Partisi (UKP) gözlemcileri tehdit ettiğini iddia ederek, partiyi medya ve Ulusal Seçim Komisyonu'nun kontrol etmekle suçladı.

Sudan Ulusal Seçim Komisyonu yetkilisi Al-hadi-Abdullah, BM yetkilileri ile lojistik konularda toplantılar düzenlediklerini ve seçim için gerekli bütün belgelerin ve seçim pusulalarının bölgeler vaktinde ulaşması konusunda çalışmalar yaptıklarını ifade etti. Sudanlı yetkili, seçimlere hazır olduklarını da sözlerine ekliyor.

Seçimlerden en büyük beklentisi olanlar Güney Sudanlılar. SPLM, demokratik seçimlerin verdiği heyecanı yaşamaktan öte 20 yıllık güney-kuzey iç savaşını bitiren 2005 barış anlaşmasının şartları arasında yer alan bağımsızlık referandumu için hesaplar yapıyor. Ancak, 2011 referandumunun gerçekleşmesi, anlaşmayı imzalayan Beşir'in iktidardaki Ulusal Kongre Partisi ile SPLM'nin seçimlerde yeterli oyu almalarına bağlı. Eğer referanduma gidilirse, Güney Sudan'ın bağımsız bir devlet olması ve Sudan'dan tamamen ayrılması kuvvetle muhtemel gözüküyor. Güney Sudanlı Elia Lotano, "Güney'e gelen seçim pusulalarında Savla, Beşir, Lam Akol ve Yasir Arman isimleri var. Biz Güneyi de yönetecek birine ihtiyaç duyuyoruz." diye konuşuyor.

Sudan'da 25 yıl aradan sonra ilk defa 16.5 milyon kişi üç gün devam edecek devlet başkanı ve genel seçimlerinde oy kullanacak. 11 Nisan'da başlayacak ve 13 Nisan'da bitecek seçim sonuçlarının 18 Nisan'da açıklanması bekleniyor. Seçimler ayrıca son 25 yılda yapılacak ilk çok partili seçim olma özelliğini de taşıyor.

Kaynak: Cihan