Gazze’den mutlu bir Hamursuz Bayramı

Sam Bahour

İsrail’deki Yahudilerle, dünyadaki diğer Yahudiler 2010 yılındaki Hamursuz bayramını 30 Mart’tan itibaren kutlamaya başlayr. Hamursuz, eski İbranilerin, Mısır’dan kurtularak, kölelikten kaçışının hatırasına kutladıkları ve 7 gün süren, Hamursuz Ekmek Orucudur. ( 30 Mat aynı zamanda İsrail’in Vatan Günü’dür: Filistinlilerin hatırasını tuttukları ve İsrail Hükümeti tarafından topraklarına zorla el koyulmasını protesto ettikleri bir gündür; fakat başka bir hikâyedir.)

Hamursuzun tatilinin, geleneksel bir yemek olan Seder’le başladığını öğreniyorum. Bu yemeğin ana menüsü özel Seder’dir ki, 6 sembolik yemeği içermektedir. Bu yemeklerden her birinin, İbranilerin Mısır’dan çıkışını anlatan özelliği vardır. Üst üste yığılmış Matzolar (bisküviden ince ve gevrek, sade beyaz un ve suyun yapılmış hamursuz yemeği), Seder masasında yayılmış hâlde durur.

Seder Tabağındaki bu 6 geleneksel yemeğin her birinin (Wikipedia ve Çabad web sitelerine göre)-İbranice isimleriyle listelenmiştir- geleneksel sembolik rolü ve ilave olarak, alternatif yorumu olduğunu not ediyorum. Doğru şimdi, bir açıdan iletişim kurarak, vatanda, eski çıkışın nihaî bitiş noktası olan Hamursuz hakkı anlamı üzerinde, onu daha genişleten benim alternatif yorumlarım umarım, dünyadaki Yahudilere ve özellikle de İsrail’e yardım edebilir.

Maror ve Chazeret—Yahudilerin Mısır’da köleliklerinde tahammül ettikleri acı ve cefayı sembolize eden acı baharat. Kölelik: Birinin özgürlüğünün ağır biçimde kısıtlanmasıdır. Bugün Gazze’de, 1,5 milyon Filistinli, sımsıkı kuşatılmış, kendi topraklarında sonu olmayan bir bekleyişle, esaretin acısını tadıyor. Bu halkın yüzde 60’ı 16 yaşın altında. İsrail’deki Yahudiler, bu gerçek karşısında, kalplerini katılaştırıp, bütün dünyanın da kendileri gibi yapmasını umdu. Filistin’in tarihten silinmesi için daha ne kadar bekleyeceksiniz?

Çaroset—Yahudi kölelerin, Mısır ambarlarını inşâ etmek için kullandıkları kireçli harcı sembolize eden, ince ince doğranmış, fındık, fıstık, elma veya hurmanın ve şarabın karışımından mürekkep, iri taneli bir yemektir. Bugün İsrail,bina inşaâtı gerekli olan çimento, kireç veya diğer gerekli malzemelerin Gazze’ye girişine izin vermiyor. Gazeliler çadırlarda uyusun! Diyor. Gazze’ye geçen kıştan sonraki yapılan bu saldırıda, savaş suçları(muhtemelen insanlığa karşı) olarak uluslararası camia tarafından belgelenmiş hâlde, Aralık 2008 ve Ocak 2009 arasında 22 gün süren saldırıda, 1400’ün üzerinde ölü ve enkâz içinde çok sayıda evsiz insan bıraktı. Musa’nın tasavvur ettiği özgürlük bu mu? Özgürlük, “Yahudi” devletinin tankları, uçakları ve toplarıyla sivil insanlar üzerine saldırması özgürlük mü? Bana Tam Yahudi gibi görünmüyor. Estağfurullah!

Karpas—Acı baharattan daha çok meyveli bir yemektir. Tuza karıştırılmış ( gözyaşlarını temsil eder) meyvelerden oluşan bu yemeğin sembolize ettiği şey ise, Mısır’da acı çeken Yahudi köleleri hatırlamaktır. Gözyaşları! Acı! Sevgili Yahudi arkadaşlarım İsrail, sizin adınıza Gazze’yi gayr-î insani şekilde kuşatmaya devam ediyor. Halk birilerinin döktüğü gibi tuzlu acı gözyaşları döküyor; onların çektiği acı anlatmanın da ötesinde. İsrail Devleti kurulduğunda Gazze’lilerin üçte ikisi evlerinin kaybetti. 60 yıl sonra, bu insanlar kendilerini bir kâbus içinde yaşıyor buldular: Ekonomileri çökmüş, komşuları çökmüş, eğitim ve sağlık sistemleri çökmüş, hattâ sıhhî tesisat sistemi bile çökmüş. İsrail bunların tamir edilmesi izin vermiyor. Gazeliler, akıllarını da kaybettikten sonra geriye ne kalacak?

Z’roa—Kızarmış kuzu inciği ( veya tavuk kanadı veya tavuk boynu) çıkış arefesinde ve daha sonra Kudüs Tapınak’ındaki paskal kurbanlarını sembolize eder. Kurban! Kurban etme üzerine, Modern İsrail’in kuruluş miti olan-güvenilmez olduğu için- Filistin, topraksız bir halk için, “insansız bir topraktı” anlatısı, adına savunulabilir bir geleceği olduğunda ısrarlı mısınız? İsrail, bugün 1 milyon Gazzeliyi sürdü. Gazzeliler, erken dönem İbranilerin Mısır’da karşılaştıkları toleranssız şartlar altında yaşamaya devam etmektedir. Gazeliler, diğer bütün Filistinlilerle birlikte, Yahudi halkıyla kaderleri birleşmiş, bugün ve sonsuza kadar birlikte yaşayacaklar. Ancak, başlayabilecek bir ortak rehabilitasyon sürecinden önce ordunun saldırısı ve askerî işgalle beslenen nefretin ne kadar arttırılacağı belirsizdir.

Beitzah—Haşlanmış sert yumurta, Seder gecesinde yemeğin bir parçası olarak kızartılan ve yenilen yemeklerin yanında, Kudüs’teki Tapınak’ta kurbana ikram edilmiş esas festival yemeğini sembolize eder. Yumurta bir yas tutma sembolüdür. Yumurtalar, bir Yahudi cenazesinden sonra ilk önce yas tutanlara servis edilir. Seder tabağındaki yumurta, Tapınağın imhasını ve sonrasında ikram edilmekte yetersiz kalınan, Pesaj tatilinin şerefi olan kurbanlarını akla getirir. Yas tutma! Yahudiler gibi, siz de yas tutma hakkında çok şey biliyorsunuz. 62 yıl önceki yas tutmayı düşünün, her gün bu yılların her birini düşünün, halkın arasında-gerçek insanlar, gerçek isimler ve gerçek çocuklar- Gazze’de ve bütün İsrail çevresindeki kirli göçmen kamplarında yaşayanlar vatanlarını çıplak gözle görebilir, ancak bu insanların temel insanî hakkı olan, vatanlarına geri dönme hakkı inkâr edilmektedir. 62 ve devam eden Hamursuz bayramı… Bu yılın kutsal günüde sizden bütün istediğim, Seder tabağında kafanız önünüze alıp düşünürken, onları hatırlayın, daha fazlası değil!

Yahudi erkek ve kız kardeşlerim, İsrail sizin adınıza konuşur ve davranırken, daha ileriye bakabilirsiniz. İsrail sizin adınıza öldürüyor ve sakatlıyor. Sizin adınıza gasbediyor ve işgal ediyor. Sizin adınıza barıştan ve savaştan sözediyor. Şayet bu yıl da Filistinlilerin yasına kulaklarınız tıkarsanız, bu yılda kalpleriniz taş kesilirse, bu yılda protestolarda sesiniz yükseltmezseniz- sonra sizin adınıza başka insanların etnik temizlik yapmasını kabulleneceksiniz. Şayet şimdi, Filistinlileri tam bir insan olarak görmezseniz, kâbuslarınızda onların size insanlıklarını haykırdıklarını göreceksiniz, yıl yıl, işitene kadar göreceksiniz.

Talmud’da şöyle yazmaktadır: Onlar gibi şey görmedik. Onları kendimiz gibi gördük. İbranilerin eski kölelik ve kurtuluşunu hatırasını anarken, sana Filistinlilerin ne sahipleri ne de köleleri olarak değil, kendi kendine bu dünyada eşitler olarak, eşit komşuların olarak görmeni istiyorum. Senin ve çocuklarının, Gazze’deki Filistinli annelerin, baların ve çocukların gözünde nasıl göründüğünü düşünmeni istiyorum. Bu yıl, esaretten kurtuluşun paylaşıldığı o yılın olsun.

Özgür Gazze Şimdi! İşgale son, şimdi! Gazze’den, Hamursuz Bayramınız mutlu olsun…

*Sam Bahour, Ramallah’ta yaşayan, girişimci ve iş danışmanı. “Vatan: Filistin ve Filistinlilerin Ağızdan ağıza yayılan Tarihi” yardımcı editörü ve “epalestine.blogspot.com” blogçusu.

Bu makale Fazıl Duygun tarafından timeturk.com için tercüme edilmiştir.

Gazze’den mutlu bir Hamursuz Bayramı

Yahudi yazar Sam Bahour, Yahudilere seslenerek "Bu yıl Hamursuz Bayramında sizden bütün istediğim, Seder tabağında kafanız önünüze alıp düşünürken, Gazzelileri hatırlayın, daha fazlası değil!" dedi.