Türkiye'nin parlak dış politikası

Haber Merkezi / TİMETÜRK

Türkiye'ye geçtiğimiz Ocak ayında resmi ziyarette bulunan Moritanya Cumhurbaşkanı Mohamed Ould Abdel Aziz Türkiye'ye büyükelçilik açacaklarını söyledi. Haziran ayında açılacak olan büyükelçilik için belirlene isim ise Muhammed Ahmed. Muhammed Ahmed daha önceki dönemlerde Moritanya'da içişleri bakanı olarak görev yapmıştı.

Türkiye ise yine yakın bir gelecekte Moritanya'ya ilkkez bir büyükelçi atayacak.

Bu girişimlerle birlikte iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da ilerletilemesi hedef alınıyor.

Moritanya Hakkında

Resmi adı: Moritanya İslâm Cumhuriyeti

Başkenti: Novakşot (Nüfusu: 450.000)

Diğer önemli şehirleri: Nawadhibu, Tazadit, Atar, Walatah.

Yüzölçümü: 1.030.700 km2.

Nüfusu: 2.170.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 39'u şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 46 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 209'dur. Nüfusun % 44'ünü 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.

Km2 başına düşen insan sayısı: 2

Nüfus artış hızı: % 3

Etnik yapı: Moritanya halkının % 80'ini Arap - Berberi asıldan gelen Morlar (Moritanyalılar) oluşturur. Morlar Fas, Senegal, Mali ve Gambiya'ya da yayılmışlardır. Morlar genelde beyaz tenlidirler. Ancak aralarında esmer ve siyah tenli olanlar da vardır. Arapça'nın kendilerine özel bir lehçesini konuşurlar. Çoğunluğu göçebe hayatı süren Morlar hiyerarşik bir kabile düzenine sahiptirler. Morların hepsi Müslümandır. Moritanya'da ikinci etnik grup % 12'lik bir orana sahip olan Tukulorlardır. Tukulorlar da bütün Batı Afrika ülkelerine yayılmışlardır. Arap kaynaklarında onlardan Takarir olarak söz edilir. Tukulorların da hepsi Müslümandır. Senegal Tukulorları Fulani dili konuşurlar. Moritanya'dakiler ise daha çok Arapça konuşurlar. Üçüncü etnik grup % 5 orana sahip olan Fulbelerdir. (Fulbeler hakkında Benin'deki etnik unsurlar hakkında verilen bilgilere bkz.) Dördüncü etnik unsur ise % 3'lük orana sahip olan Soninkelerdir. Moritanya'dan başka ülkelere de yayılmış olan Soninkelerin genelinin yarısı, Moritanya'da yaşayanlarının ise tümü Müslümandır. Soninkelerin asıl dilleri Azer dilidir. Moritanya Soninkelerinin kültürel seviyeleri iyidir ve içlerinden çok sayıda ilim adamı çıkmıştır.

Dil: Resmi dil Arapça'dır. Fransızca ikinci resmi dil olarak kullanılmaktadır. Ancak halkın konuştuğu dil Arapça'dır. Küçük bir azınlık da Berberice konuşmaktadır. Bunun yanı sıra yukarıda anılan etnik unsurlara özel bazı diller de konuşulmaktadır.

Din: Resmi din İslâm'dır. Halkın tamamı sünni Müslümandır. Büyük çoğunluk malikidir.

Coğrafi durum: Kuzeybatı Afrika ülkelerinden olan Moritanya, kuzeyden Cezayir, doğudan Mali, güneyden Senegal, batıdan Atlas Okyanusu'yla çevrilidir. En yüksek yeri Kidyat İjil (915 m.)'dir. En önemli akarsuyu sadece bir kısmı Moritanya topraklarında olan Senegal ırmağıdır. Moritanya topraklarının % 0.2'si tarım alanı, % 38'i otlak, % 14'ü bozkırdır. Topraklarının önemli bir kısmını Büyük Sahra'nın devamı olan çöller oluşturmaktadır. Moritanya sıcak bir ülkedir. Güneyde tarıma elverişli küçük bir alanın dışında kalan toprakları genellikle kuraktır. Güney bölgesi yağmurlu geçer. Ülke genelinde gündüzler sıcak, geceler oldukça soğuk geçer. Atlas Okyanusu kıyısında bulunan başkent Novakşot'ta yıllık sıcaklık ortalaması 26.5 derece, yıllık yağış ortalaması 44 mm.dir. Kuzeyde Batı Sahra yakınında yani Fas sınırında bulunan Nawadhibu'da ise yıllık sıcaklık ortalaması 22.1 derece, yıllık yağış ortalaması 5 mm.dir.

Yönetim: Moritanya'da çok partili demokratik bir cumhuriyet rejimi hâkimdir. Ülke 21 Temmuz 1991'de yürürlüğe girmiş olan bir anayasayla yönetilmektedir. Devlet başkanı aynı zamanda hükümetin başkanıdır ve hükümet üyeleri devlet başkanı tarafından belirlenir. Ülkede iki meclisli bir parlamenter sistem hâkimdir. Birinci meclis 56, ikinci meclis 79 üyeden meydana gelmektedir. Devletin resmi adı İslâm cumhuriyeti olmakla birlikte İslâm kanunları tam anlamıyla uygulanmamaktadır. İslâm kanunlarının özel hallerle ilgili olanları uygulanmaktadır. Moritanya, BM, İKÖ (İslâm Konferansı Örgütü), Afrika Birliği Örgütü, Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu, Afrika Antiller ve Pasifik Sözleşmesi, Arap Devletleri Birliği, IMF (Uluslararası Para Fonu), İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslararası örgütlere üyedir.

Siyasi partiler: Moritanya'da resmen kuruluşunu gerçekleştirmiş 18 siyasi parti var. Bunları şu dört grupta toplamak mümkündür: Solcular, Nasırcılar, Baasçılar ve Kavmiyetçiler. Bu partilerin başta gelenleri de şunlar: Sosyal Demokrat Cumhuriyetçi Parti: Cumhurbaşkanı Muaviye Veled et-Tayi'in partisidir. İktidarı elinde tutmaktadır. Demokratik Güçler Birliği: Liderliğini eski başkanlardan Muhtâr Veled Dâde'nin kardeşi Ahmed Veled Dâde'nin yaptığı bu parti muhalefetin başını çekmektedir. Ahmed Veled Dâde 1992 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Muaviye Veled et-Tayi'in rakibiydi. Demokrasi İçin Birlik Partisi: Demokratik Güçler Birliği'nden ayrılanlar tarafından eski dışişleri bakanı Hamdi Veled Miknâs'ın liderliğinde kuruldu. Bu partinin kurulmasından sonra muhalefetin başını çeken Demokratik Güçler Birliği bölündü ve eski gücünü kaybetti. Demokrasi ve Birlik İçin Toplanma Partisi: Liderliğini Veled Sidi Baba'nın yaptığı kavmiyetçi bir partidir. Hükümet İslâmi amaçlı bir siyasi parti kurulmasına izin vermemektedir. (Ayrıca bkz. İslâmi hareket.)

İdari bölünüş: Ülke başkent yönetiminin yanı sıra 12 idari bölgeye ve 50 yerel birime ayrılır.

Tarih: Mağrib el-Aksa denen Kuzeybatı Afrika'ya ilk olarak h. 55 (m. 675) yılında Ukbe bin Nafi el-Fuhri'nin kumandasındaki Müslüman kuvvetler ulaşmıştır. Bu olayın arkasından Batı Sahra'da ve daha kuzeyde yaşayan Berberiler arasında İslâmiyet hızla yayılmaya başladı. Batı Sahra'nın güneyinde kalan Moritanya topraklarına İslâm'ı götürenler de büyük ölçüde Berberiler oldu. Bugünkü Moritanya'nın önemli bir kısmı Emeviler döneminde Şankız olarak adlandırılıyor ve Mağrib eyaletinden bir parçayı oluşturuyordu. Endülüs'le Kuzeybatı Afrika'daki İslâm topraklarının Murabıtlar'ın hükmü altında birleştirilmesi üzerine Şankız da Murabıtların yönetimi altına girdi. Murabıtlar devleti 1145'te Muvahhidler tarafından yıkılınca Muvahhidler devleti bu bölgeyi yönetimi altına aldı. 1216'da Muvahhidler'in yıkılmasının arkasından bölgede bir kabile hâkimiyeti başladı. Tarihi kaynaklara göre 14. ve 15. yüzyıllarda Mısır'dan bazı Arap kabileler Moritanya topraklarına göç etmişlerdir. Moritanya'da Araplarla Berberiler kaynaşmış ve bütünleşmişlerdir. Bunların kaynaşmalarını sağlayan tek unsur da İslâm inancıdır. Bunun yanı sıra Arapça Kur'an dili olması dolayısıyla Berberiler arasında da yayıldı ve zamanla Berberice unutulmaya başladı. Sömürgeci güçler Moritanya topraklarına yönelik saldırılarını 15. yüzyıldan itibaren başlattılar. İlk gelenler dini ve sömürgeci gayelerine coğrafi keşifler kılıfını uydurmuş olan Portekizlilerdir. Portekizliler 15. yüzyılda Moritanya'nın güneyindeki Senegal boyunca bazı ticaret merkezleri kurma imkânı bulmuş ve Moritanya'ya da bu merkezlerden ulaşmışlardı. Ancak Moritanya Müslümanları vatanlarını cesaretle savundular. Sömürgeci güçler Senegal ve Moritanya konusunda aralarında uzun süren bir kavgaya giriştiler. Bu kavga 1814 Vaterlo savaşından sonra Napolyon'un diğer sömürgeci güçleri yenilgiye uğratmasının ardından imzalanan anlaşmayla Senegal topraklarının, hâkimiyet sınırlarını genişleten Fransa'ya bırakılmasıyla sona erdi. Fransız sömürgeciler Moritanya'yı ele geçirmek için 19. yüzyılda birçok kez saldırılar düzenledilerse de başarılı olamadılar. Ama bu işi fitne yoluyla başarabildiler. Fransız sömürgeciler bazı fırsatları kullanarak birtakım kabile başkanlarıyla ilişki içine girdiler ve bu ilişkiler sonunda Araplarla Berberiler arasına düşmanlık sokmayı başardılar. Bunun üzerine çıkan Arap - Berberi kavgasından yararlanan Fransız sömürgeciler 1903 yılında Moritanya'nın Trarza bölgesini ele geçirdiler. Sonraki yıllarda da saldırılarını sürdüren Fransızlar 1920'de Moritanya'nın tamamını işgal ettiler. İşgalden sonra Moritanya, sekiz eyaletten oluşan Fransız Batı Afrika'sının bir eyaleti oldu. Fransızlar Moritanya'yı işgal ettikten sonra ülkenin her tarafına yaydıkları misyonerler vasıtasıyla geniş çaplı bir hıristiyanlaştırma çalışması başlattılar. Ancak dinlerine son derece bağlı olan Moritanya Müslümanları arasında Fransızların saldığı hıristiyan misyonerler hiçbir başarı elde edemediler. Moritanya halkı işgal yönetimine karşı sürekli mücadele etmiştir. Bu mücadelede bazı tarikat şeyhlerinin ve din alimlerinin önemli etkinlikleri oldu. Bağımsızlık mücadelesi 1958'de oldukça etkili duruma geldi. Fransa yönetimi, 5. Fransız Cumhuriyet Anayasası'nı kesinlikle reddeden Moritanya'ya Fransız Milletler Birliği içinde bağımsız bir üye statüsü verdi. 22 Mart 1959'da Moritanya İslâm Cumhuriyeti için bir anayasa meclisi oluşturuldu. Arkasından 17 Mayıs 1959'da ülkede ilk genel seçimler yapıldı ve seçimleri Moritanya Birlik Partisi kazandı ve bu partinin genel başkanı Muhtâr Veled Dâde devlet başkanlığına seçildi. 28 Kasım 1960'ta tam bağımsızlık ilan edildi. Tam bağımsızlığın ilanından sonra Ağustos 1961'de gerçekleştirilen seçimlerde Muhtâr Veled Dâde yeniden devlet başkanlığına seçildi. Aynı yıl Moritanya BM üyeliğine de kabul edildi. Ardından Afrika Birliği ve Arap Birliği teşkilatlarına da girdi. İktidarı ele alan Moritanya Birlik Partisi'nin adı daha sonra Moritanya Halk Partisi olarak değiştirildi ve 1964'te de muhalif partiler kapatılarak tek partili sisteme geçildi. Muhtâr Veled Dâde'nin yönetimi 10 Haziran 1978'e kadar sürdü. Bu tarihte yönetimi gerçekleştirdiği bir askeri darbeyle Albay Mustafa Veled Salek aldı. Bu darbenin arkasından yönetimde birkaç kez değişiklik oldu. En son Ağustos 1979'da Albay Muhammed Huna Veled Haydalla başbakanlığa getirildi. Bu kişi Temmuz 1980'de devlet başkanı oldu. Albay Haydalla yönetimine 10 Aralık 1984'te Albay Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi' tarafından gerçekleştirilen askeri darbeyle son verildi. Muaviye Veled et-Tayi daha sonra genelkurmay başkanlığı görevini de üstlendi. Moritanya, 10 Aralık 1984'ten buyana Muaviye Veled et-Tayi tarafından yönetilmektedir. Muaviye Veled et-Tayi' 6 Mart 1992'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oyların % 62.65'ini alarak yeniden bu göreve seçildi.

Dış problemleri: Moritanya güney komşusu Senegal'in Fransa güdümlü ırkçı politikası dolayısıyla bu ülkeyle anlaşmazlık içindedir. Özellikle 1989 Mayıs'ında Senegal'in başkenti Dakar'da meydana gelen olaylar bu iki ülkeyi savaşın eşiğine kadar getirdi. Senegal'de bugün hâlâ çok sayıda Moritanyalı yaşamaktadır. Moritanyalılar geçmişte Senegal'e İslâm'ı götürmüşlerdi. Bundan dolayı Senegalliler tarafından saygı görüyorlardı. Ancak Fransa gerek işgal döneminde gerekse işgal sonrasında Senegal'de işbaşına getirdiği yönetim vasıtasıyla zenci ırkçılığını yaymaya çalıştı. Bu yolla Senegal halkında Moritanyalı beyazlara karşı bir düşmanlık oluşturdu. Bunda Fransalı misyoner papazların da önemli rolleri oldu. Misyonerler Senegallileri, Moritanyalıların geçmişte Senegal'i sömürdüklerine inandırdılar. Bu inanç zamanla yayıldı ve Mayıs 1989 ortalarında Senegal'in başkenti Dakar'da, Fransız asıllı Jean Goulan'ın tahrikleriyle geniş çaplı olaylar oldu. (Jean Goulan, Senegal'in eski devlet başkanı Senghor'un kız kardeşiyle evlidir ve Senegal'de 15 yıl süreyle iç işleri bakanlığı yapmıştır.) Olaylarda Senegalli siyahlar Moritanyalı beyazların işyerlerine ve evlerine saldırarak yağmaladılar. Olayların bu merhaleye gelmesinde Senegal hükümetinin ırkçı politikasının da önemli rolü olmuştu. Olaylardan önce Fransa destekli Demokratik Parti Gazetesi Senegalli siyahları Moritanyalı beyazlara karşı toplu ayaklanmaya çağırmıştı. Bu olaylardan sonra kesilen Senegal - Moritanya ilişkileri 1992'de yeniden başladıysa da bu mesele henüz çözüme kavuşturulmuş değildir ve Moritanya yönetiminin başını ağrıtmaya devam etmektedir.

İç problemleri: Moritanya'nın dışarıda başını ağrıtan zenci kavmiyetçiliği içeride de huzurunu bozmaktadır. Moritanya halkının % 20'si zencidir. Bunlar da Tukulorlar (Takarirler), Fulbeler ve Soninkelerdir. Sömürge dönemi öncesinde siyahlarla beyazlar iman kardeşliğinin verdiği duyguyla kaynaşmış ve barış içinde yaşıyorlardı. Ancak sömürgecilerin cahilleştirme politikaları dolayısıyla dinlerini unutarak ülkelerini yıllarca işgal altında tutan sömürgecilerin empoze ettiği kavmiyetçi anlayışlara kapılan bazı kesimler deri renkleri kendilerininki gibi olmayanlara karşı çıkmaya başladılar ve onlarla iktidar kavgası içine girdiler. Ekim 1987'de, Moritanya'yı Arap Birliği'nden çıkararak tamamen Fransızların empoze ettiği fikirlere göre şekillenecek bir zenci devleti haline getirmek isteyen Afrika Özgürlük Cephesi adlı bir örgüt yönetime el koyma teşebbüsünde bulundu. Ancak başarılı olamadı. Buna rağmen özellikle Fransız misyoner örgütlerinin tahrik ettiği ve beslediği bu gruplar iktidar mücadelesini ve zenci kavmiyetçiliğini yayma çabalarını sürdürmektedirler. Afrika Özgürlük Cephesi adlı örgütün merkezi, zenci kavmiyetçiliğini ulusal bir politika olarak benimsemiş olan ve Fransa'nın bölgedeki çıkarlarının bekçiliğini yapan Senegal'in başkenti Dakar'dadır. Adı geçen cephe Moritanya'daki siyahların beyaz Araplar tarafından mağdur edildiklerini ve kendilerine zulmedildiğini ileri sürmektedir. Cephenin bazı militanları Moritanya'nın başkenti Novakşot'ta bazı saldırı ve bombalama eylemleri de gerçekleştirdiler. Afrika Özgürlük Cephesi'nin Dakar'daki Fransız büyükelçiliğiyle ve Fildişi Sahili'ndeki İsrail büyükelçiliğiyle yakın ilişki içinde olduğu ve buralardan maddi destek aldığı bilinmektedir. 1990 ve 1991'de zenci kavmiyetçilerinin kışkırtmaları sonucu çıkan gösteri ve olaylarda çok sayıda ölen oldu. Moritanya'nın bir diğer iç problemi Batı Sahra meselesidir. Büyük bir kısmı Fas sınırları içinde olan Batı Sahra'nın az bir kısmı da Moritanya'ya bağlıdır. Geçmişte İspanya işgaline karşı mücadele eden ancak İspanyolların çekilmesinden sonra Batı Sahra'nın ayrı bir devlet olması için savaşan Polisaryo Cephesi hem Fas hem de Moritanya için bir problem teşkil etmektedir. Polisaryo Cephesi bugün Fransa ve İspanya başta olmak üzere birçok batılı ülke tarafından desteklenmektedir. Polisaryo Cephesi'ne karşı ordusunu güçlendirme ve modernleştirme ihtiyacı duyan Moritanya bu yüzden önemli ekonomik sıkıntılara girmiştir. (Batı Sahra meselesi hakkında ayrıca Fas'ın iç problemlerine bkz.)

İslami Hareket: Moritanya'da İslâmi hareket hayli etkili ve güçlüdür. Bu ülkedeki İslâmi mücadeleyi yürüten iki ana cemaat bulunmaktadır: Müslüman Kardeşler ve İslâmi Yöneliş. İslâm Yöneliş cemaati ve 1991'de siyasi partiler kanununun çıkmasının hemen ardından "Ümmet Partisi" adında bir siyasi parti kurmak için dilekçe verdi. Ancak yönetim izin vermedi. Bununla birlikte Ümmet Partisi gayri resmi olarak çalışmalarını sürdürüyor. Partinin kurucu genel başkanı Muhammed Emin ibnu'l-Hasen resmi kuruluş izni alıncaya kadar çalışmaya devam edeceklerini bildirdi. İslâmi cemaatler faaliyetlerini çeşitli dernekler, cemiyetler ve eğitim kurumları vasıtasıyla yürütüyorlar. Bu amaçla kurulan kuruluşlardan biri İslâmi Kültür Cemiyeti. Bu cemiyet ülkenin değişik yerleşim merkezlerinde gençlerin ve çocukların eğitimi için birçok merkez açmış. Ancak hükümet İslâmi faaliyetlerin etkili olduğunu ve özellikle gençlerin ve kadınların bu faaliyetlere ilgi gösterdiklerini görünce adı geçen kuruluşu gençlere yönelik bazı klüplerini ve eğitim merkezlerini kapatmaya zorladı. Moritanya'da İslâmi kültürel ve ilmi çalışmalar yürütmek üzere de Uluslararası İslâm Düşüncesi Entstitüsü adlı bir kuruluş kurulmuş. Bu enstitü siyasi tartışmalara girmeden güncel İslâmi meselelerle ilgili konferanslar, sempozyumlar düzenliyor, ilmi araştırmalar yaptırarak yayınlıyor ve çeşitli eğitim çalışmaları düzenliyor. Hayır çalışmalarını düzenlemek için de Uluslararası İslâmi Yardım Konseyi kurulmuş. İslâmi hareket ülkede İslâm kanunlarının eksiksiz uygulanmasını istiyor ve bunun için etkili mücadele veriyor. Cumhurbaşkanı Muaviye Veled et-Tayi Temmuz 1980'de İslâm kanunlarını uygulamaya koyacağı sözü verdiği halde bu sözünü yerine getirmedi. Bu yüzden İslâmi hareket mensupları cumhurbaşkanını ağır bir dille eleştirdiler. Hükümetin İslâmi amaçlı siyasi partilerin kurulmasına izin vermemesi de İslâmi hareketle yönetim arasında sürekli bir söz düellosunun yaşanmasına sebep oluyor. Hükümetin İslâmi cemaatlerin siyasi faaliyetler içine girmelerini engellemesinin sebebi onların arkasında basite alınamayacak bir desteğin olduğunu görmesi. Çünkü daha siyasi partiler kanununun çıkmasından önce Aralık 1990'da gerçekleştirilen yerel seçimlerde İslâmi Yöneliş listesinden seçime giren adaylar oyların % 57.6'sını almışlardı. İslâmi hareketin gittikçe daha da güçlendiğini gören hükümet bu hareket üstündeki baskılarını artırıyor. Moritanya üzerinde siyasi ve ekonomik çıkarları olan Fransa'nın da bu baskı uygulamasında önemli etkisi ve rolü var. Zaman zaman bazı uluslararası istihbarat örgütlerinin adamları tarafından düzenlenen provokasyonlar da İslâmi hareket aleyhine değerlendiriliyor. Moritanya'da tasavvufi tarikatlar da yaygın. Ancak bu ülkede tasavvufi tarikatların çoğunda sömürge döneminde uygulanan cahilleştirme politikasının izleri var ve bu tarikatlara giren insanlar İslâmi yönden kendilerini yetiştirmek yerine, şeyhlerinin evlerini tavaf etmek vs. gibi İslâm'la ilgisi olmayan hurafelerle oyalanıyorlar.

Tanınmış İslâmi Hareket Önderleri: Şeyh Ma'a'l-Ayneyn: 1831'de Moritanya'nın güneyindeki Havz'da doğan Ma'a'l-Ayneyn, Moritanya'daki Kadiri tarikatının bir şeyhiydi. Fransız işgaline karşı ülkesinde geniş çaplı ve uzun süren bir mücadele vermiştir. Bu mücadelesinde Fas sultanlarıyla da işbirliği yaptı. 23 Haziran 1910'da Fransız General Moinier'in askeri birliklerine karşı altı bin müridiyle birlikte giriştiği savaşta yenildi ve kısa süre sonra da vefat etti. Şeyh Ma'a'l-Ayneyn'in Moritanya'da İslâm ruhunun canlı tutulmasında önemli etkisi olmuştur. Ma'a'l-Ayneyn çok sayıda ilmi eser de yazmıştır. Yine kendi eseri olan Kurretu'l-Ayn'da 140 kitabının adı geçmektedir.

Ekonomi: Moritanya'da halkın büyük çoğunluğu hayvancılıkla geçinmektedir. Dolayısıyla ülke ekonomisi de büyük ölçüde hayvancılığa dayanır. En çok yetiştirilen hayvan da koyundur. 1992'de ülkede 1 milyon 400 bin baş sığır, 5.5 milyon baş koyun bulunuyordu. Tarım sadece Senegal ırmağı kıyısındaki dar bir alanda ve kuzeydoğuya yayılmış vadilerde yapılmaktadır. En çok üretilen tarım ürünleri hurma, darı, tahıl, pirinç, yer fıstığı ve çeşitli sebzelerdir. 1992'de 74 bin ton tahıl, 6 bin ton yer bitkileri (yer fıstığı vs.), 20 bin ton baklagiller, 15 bin ton meyve, 12 bin ton sebze üretilmiştir. Tarım ve hayvancılığın gayri safi yurtiçi hasıladaki payı % 32 civarındadır. Balıkçılık da bu ülkede önemli bir gelir kaynağıdır. 1991'de 90 bin ton balık avlanmış, bunun % 94'ü denizden, % 6'sı iç sulardan elde edilmiştir. Tarım, hayvancılık ve balıkçılık sektöründe çalışanların oranı yaklaşık % 75'tir. Moritanya başta demir ve bakır olmak üzere çeşitli yer altı kaynaklarına sahiptir. Demir ve bakır cevherleri ihraç edilmekte ve ülke ekonomisine önemli katkıda bulunmaktadır. Maden cevherleri ihracatından yılda ortalama 180 milyon dolar civarında bir döviz geliri sağlanmaktadır. Maden gelirlerinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı % 17'dir.

Para birimi: Moritanya Ugiyası

Gayri safi milli hasılası: 1 milyar 107 milyon dolar. (Yıllık safi artış: % 0.6)

Kişi başına düşen milli gelir: 510 dolar.

Dış ticaret: İhraç ettiği ürünlerin başında balık ve balık ürünleri (ihracattaki payı: % 47), demir ve bakır cevheri gelir. İthal ettiği malların başta gelenleri ulaşım araçları ve yedek parçaları, makineler, elektrikli araçlar, ilaç, kimyasal maddeler, gıda maddeleri ve petrol ürünleridir. Dış ticareti daha çok İspanya, Fransa ve Japonya iledir. 1990'daki dış ticaret açığı 170 milyon dolar, aynı yıl uluslararası cari işlemlerindeki açık ise 20 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Sanayi: Moritanya'da en önemli sanayi kuruluşları maden tesisleridir. Bunun yanı sıra Moritanya'nın Atlas Okyanusu'na bakan kıyısının Batı Sahra sınırına ulaştığı yerde bulunan Nawadhibu şehrinde Cezayir'den alınan ham petrolün işlendiği bir petrol rafinerisi, bir çelik fabrikası ve bir de şeker fabrikası bulunmaktadır. Balıkçılığın merkezi niteliğinde olan Nawadhibu'da balık işleme tesisleri de bulunmaktadır. Balık işleme tesisleri küçük sanayi kuruluşlarının % 63'ünü oluşturmaktadır. Çalışan nüfusun % 10'u sanayi sektöründe iş görmektedir. Buna maden tesislerinde ve yan kuruluşlarında çalışanlar da dahildir. İmalat sanayisinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı % 6'dır.

Enerji: Moritanya'da 1991'de 143 milyon kw/saat elektrik üretilmiştir. Aynı yıldaki elektrik tüketimi de bu rakama eşittir. Elektrik enerjisinin % 82'si termik santrallerden, % 18'i hidroelektrik santrallerinden elde edilmektedir. Kişi başına yıllık elektrik tüketimi ortalama 70 kw/saattir.

Ulaşım: Başkent Novakşot'ta uluslararası trafiğe açık bir havaalanı bulunmaktadır. Ülke genelinde bundan başka tarifeli sefer yapılan 9 havaalanı daha mevcuttur. Başkentte ve sanayi şehri Nawadhibu'da ihracat ve ithalatta kullanılan bir liman bulunmaktadır. Moritanya'nın 100 grostonun üstünde yük taşıyabilen 126 gemisi vardır. 675 km.'lik demiryolu, 1700 km'si asfaltlanmış olmak üzere 7560 km.'lik karayolu ağına sahiptir. Bu ülkede 133 kişiye bir motorlu ulaşım aracı düşmektedir.

Eğitim: Moritanya'da 1250 ilkokul, meslek okulları da dahil olmak üzere 60 kadar ortaöğretim kurumu, 1 üniversite, 6 yüksek okul, 5 araştırma enstitüsü bulunuyor. Üniversite çağındaki gençlerden üniversiteye kayıt yaptıranların oranı % 1, okuma yazma bilenlerin oranı ise % 34'tür.

Sağlık: Moritanya'da 20 kadar hastane, 220 doktor, 25 diş doktoru, 1000 hemşire mevcuttur. 9864 kişiye bir doktor düşmektedir.

Türkiye'nin parlak dış politikası

Türk dış politikasındaki önemli gelişmeler art arda geliyor. Moritanya İslam Cumhuriyeti Ankara'da önümüzdeki HAziran ayında büyükelçilik açıyor.