Mevcut mücadelenin teolojik röntgeni

İlhami Güler* /TİMETURK

Türkiye’de Altmış darbesinden sonra oluşturulan “Devlet” yapısı, Askeri Bürokrasiyi salt gücünden (silah) dolayı “la yüs’el” mutlak politik özne, iradesini yani ideolojini de(Atatürkçülük) –gerek iç politika, gerekse dış politika olarak-Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay ve HSYK gibi “Yargı” ve “Hukuk” kurumlarıyla korumaya aldı. Böylece, halka dayanan zayıf siyasetin ve demokrasinin devletin yapısını etkileme, değiştirme ve dönüştürme işlevi sıfırlanmış oldu. Seksen darbesi, bu devlet yapısının yıpranmasını tamir ettiği gibi, MGK ile de askeri bürokrasinin vesayetini tahkim etti.

Bu yapı, Sünniliğin(Eş’ariliğin) “Tanrı” tasavvuru ve bu Tanrı’nın insanla olan ilişkisini düzenleyen “Kader” anlayışı ile hayli paralellikler göstermektedir. Şöyle ki: Bu teoride Tanrı, “Hikmetinden sual olunmaz.” Yani, gücünden dolayı yarattığı insana ettiklerinde bizim anladığımız anlamda hiçbir ahlaki ve hukuki kurala bağlı olmayan; insana yaptıklarına ve emirlerine bir açıklama ve gerekçe getirmeyendir. İnsanın Dünya ve Ahiretteki akıbetini önceden Tanrı belirlemiştir (Kader).Her iki pozisyonda da ortak olan unsur, insanın ve halkın ilişkiye girdiği büyük “Öteki”nin kadir-i mutlak oluşu ve ilişkinin ahlaki ve hukuki bir zemine oturmayışıdır. Ayrılan nokta ise, birinin dinsel, ötekinin ise sözüm ona “Seküler” oluşudur.

Bir Kelamcı (Teolog) olarak, bundan 15-20 yıl önce “Allah’ın Ahlakiliği Sorunu” adlı bir kitap yazarak bu Tanrı ve Kader tasavvurunu (teorisini) sorunsallaştırdığım, eleştirdiğim için, geleneksel muhafazakâr müminler ve hatta ilahiyatçılar tarafından hayli tepki almıştım. İtiraz edenler, az önce değindiğim tasavvurun “normal” ve olması gereken olduğunu; başka türlü “Allah” olamayacağını söylüyorlardı. Taklide(Dogma) dayanan bu tepkileri ben de normal karşıladım.

Son dönemde “Ergenekon” operasyonuyla yapılanlar, benim yaptığım eleştiriye hayli benzemektedir. Ben eleştirimde Kur’an’daki Tanrının (Mutezile ve Maturidi ekollerinde olduğu gibi) kendini, mutlak kudretini ahlak ile sınırlandırdığını (Hikmet ve Adalet) ve insanlarla olan münasebetinin “Kader” değil, “Sünnetullah” kavramında olduğu gibi, ahlaki kurallara bağlı olduğunu ifade ettim. “Ergenekon” operasyonu ile başlayan süreç, mutlak öznenin (Askeri bürokrasi) hukuk dışı davranışlarını hukukun kaydı altına alma çabasıdır. Hatırlanacağı gibi, Anayasa Mahkemesi’nin 367 kararında ve Yargıtay’ın YÖK’ün düzenlediği katsayıyı ısrarla bozan kararlarında olduğu gibi, HSYK’nın son tasarrufu ile de “Yargı”nın aslında bu mutlak öznenin iradesinin yansıması olduğu bilinci ve bilgisi apaçık netleşti. Yargı’nın önemli unsurları (Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay ve HSYK), mutlak özne ile büyük oranda aynı irade ve ideolojiyi paylaştıkları için, onun hâkimiyetinin, iradesinin “Hukuk” zarfında yansımasından ibaretti. Oysa, şimdi karşı taraf, yani mevcut siyasal iktidar, iktidarı siyaset ve demokrasi mücadelesiyle halka, asıl özneye transfer etmeye çalışırken; bir taraftan da süregelen bürokratik iktidarın gayri hukuki özünü(Ergenekon) ve onun “Hukuki” yüzünü deşifre etmeye çalışıyor. Şu andaki mücadelede siyasetin dışında bağımsız, tarafsız bir “Hukuk” yok. Hukuku kalkan yapan siyasi bir mücadele sürüyor. Bu da Türkiye’deki bütün politik ve ideolojik gurupların saygı duyacağı otorite anlamında siyasetten bağımsız, ahlak ve derin düşünceye(Hukuk felsefesi-Hukuk Bilimi) dayanan evrensel bir “Hukuk”un yaratılamadığını gösteriyor. Tıpkı Anayasamızın da şimdiye kadar bir “Toplum sözleşmesi” olma yerine; Askeri Bürokrasinin iradesi olduğu gibi. Toplum, demokrasi ve hukuku içselleştirerek onu benimsemeye çalışırken; bürokrasi, politik hakimiyetini kaybetme korkusuyla canhıraş direniyor.

*Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi · Temel İslam Bilimleri Bölümü Kelam Ana Bilim Dalı

Mevcut mücadelenin teolojik röntgeni

"Ergenekon" operasyonu ile başlayan süreç, mutlak öznenin (Askeri bürokrasi) hukuk dışı davranışlarını hukukun kaydı altına alma çabasıdır.