İran'da halkı ‘dış tehditler’e karşı yek vücut

Cihan Aktaş / TARAF Gazetesi

İran devriminin 31. yıldönümü perşembe günü gerçekleşen büyük yürüyüşlerle kutlandı. Bu ülkede benzeri yürüyüşler için dini liderler, siyasi gruplar ve siyasi seçkinler, bildirilerle halkı yürüyüşe katılmaya çağırırlar. Yürüyüşün asıl hedefi devrimin ve yönetimin hâlâ kabul gördüğünü, halk tarafından desteklendiğini göstermektir.

Batı yanıldı

Haziranda gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra yönetim kadrosunda seçimle ilgili ihtilaflar ortaya çıktı ve muhalefetin sürdürdüğü protesto gösterilerinin sürmesi, dünya medyasında devrimin çözüldüğü şeklinde yorumlara yol açtı. Bu seneki devrimi kutlama yürüyüşlerine düşük oranda bir katılım gerçekleşeceği de ifade ediliyordu benzeri yorumlarda. Ancak perşembe günü gerçekleşen yürüyüş bu yorumlarda bir yerde yanılgıya düşüldüğünü ortaya koyuyor. ABD, İsrail ve Avrupa’nın İran politikaları konusundaki tavırları, zaten Amerika’ya ve İsrail’e karşı tepkili olan halkın yürüyüşlere katılmasında etkili oldu. Dışarıdan yönelen tehditler İran halkı üzerinde her zaman benzeri bir etki uyandırıyor ve bir kenetlenme yaşanıyor.

ABD son günlerde İran’a on seneyi aşkın bir süreden beri uyguladığı ablukayı ağırlaştıracağını, İran aleyhine yürüttüğü politikaları daha da sertleştireceğini açıkladı. Bilindiği üzere ABD bir süreden beri İran’ı nükleer enerji üretimi politikaları açısından suçluyor, ancak daha önce uyguladığı ablukada da insan haklarının ihlâli, terörist grupların, özellikle Hizbullah ve Hamas’ın desteklenmesi gibi suçlamalarla İran’a ablukanın sürdürülmesinden yana olmuştu bu ülke. İran halkı arasında ABD’nin, bölgedeki en büyük müttefiki olan Şah’ın yerini bu ülkenin çıkarlarını tehdit eden bir İslam Cumhuriyeti’nin alması yüzünden rahatsız olduğu ve İran’ı karıştırmak için fırsat kolladığı kanaati çok güçlüdür.

Halk desteği arttı

Özellikle, yenilerde Şahlık rejimi zamanında kurulmuş Tahran nükleer santrali için İran’ın ihtiyaç duyduğu yakıtın verilmemesi ve bu ülkenin nükleer enerji üretimi nedeniyle baskı altında tutulmasının, İran yönetiminin nükleer enerji politikasına halk desteğini arttırdığını söylemek mümkün. Batı’nın çifte standartlı politikalarına İsrail’in tehditleri de eklendiğinde, İran halkının hassasiyeti derinleşiyor. Nitekim mevcut bütün siyasal gruplar devrimin yıldönümünü kutlama yürüyüşlerine katıldılar. Kutlama yürüyüşleri ve benzeri törenlerle ilgili çağrılarda muhafazakâr iktidarı öne çıkartan herhangi bir vurgunun yapılmamasının yürüyüşlere katılım oranını artırdığı da söylenebilir.

Muharrem Ayı taziye törenlerine büyük önem veren halk arasında muhalefet adına sürdürülen gösterilere karşı, yas törenlerinin kimi grupların eylemleriyle karışmasının ardından gelişen olumsuz bir bakış kendini hissettiriyor. Bu nedenledir ki reformist liderler Musevi ve Kerrubi çeşitli konuşmalarında ve web sitelerinde devrim kutlamalarına katılmaya çağırdıkları taraftarlarına, kutlama çerçevesinin dışına taşacak sloganlar konusunda uyarılarda bulundular. Reformist muhalifler arasında merkezî yer teşkil edenler yürüyüşe katılırken, uç solda yer alan sınırlı sayıda muhalifin varlığı kimi noktalarda farklı sloganlarıyla kendini gösterdi.

Siyasal gruplar arayış içinde

Perşembe günü gerçekleşen yürüyüş, İran halkının çoğunluğunun itidal ve asayiş arzusunun bir ifadesi olarak okunabilir. Bu arzu siyasal grupların gündemini de belirliyor. Siyasal çizgiler ve kurumlar yeni bir yapılanma arayışı içinde. Örgütlenmemiş siyasal çizgilerin kendini ifadesi hâlâ güçlüklerle karşı karşıya. Muhafazakâr olsun, reformist olsun, iyi niyetli herkes, “Nerede hata yaptık da böyle oldu, izlenilmesi gereken daha yapıcı bir yöntem olamaz mıydı” diye soruyor. Önümüzdeki dönemlerde Tahran Belediye Başkanı Galibaf ve Meclis Başkanı Laricani gibi haziran seçimleri sonrasında mutedil bir üsluba sahip olan siyasetçilerin sesinin daha yüksek duyulacağı söylenebilir.

İran'da halkı ‘dış tehditler’e karşı yek vücut

Perşembe günkü yürüyüş ABD, İsrail ve Avrupa’nın İran politikalarına karşı bir tepkiydi. Ülkede devrimin ve yönetimin hâlâ halk tarafından desteklendiğini gösterdi.