Tarihi “kuş evleri” yok oluyor

Sanat Tarihçisi Hayri Fehmi Yılmaz, ''Dünyada fazla örneği bulunmayan kuş evleri, hayvan hakları konusunda çok ilginç bir örnek'' dedi.

Osmanlı döneminde özellikle serçe, kumru, güvercin gibi kuşların soğuk kış günlerinde barınması için cami, medrese, türbe, kilise ve sinagogların dış cephesine yapılan ve zarif mimarileriyle göz okşayan kuş evleri günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor.
Sanat tarihçisi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde öğretim görevlisi Hayri Fehmi Yılmaz, ''kuş evi'', ''kuş sarayı'', ''serçe sarayı'' ve ''kuş köşkü'' de denilen yapıların, Osmanlı mimarisinde 17. yüzyılın sonlarından itibaren görülmeye başlandığını ve 18. yüzyılda yaygınlaştığını söyledi. Osmanlı'nın hayır kurumuna özel bir önem atfettiğini belirten Yılmaz, kuşların yuva yapması, soğuktan korunması amacıyla yapılan kuş evleriyle sevap işlemeyi de amaçladığını anlattı.
Yılmaz, Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yer alan eserlerde görülen kuş evlerine İstanbul başta olmak üzere Edirne'den Doğubayazıt'a kadar birçok yerdeki yapılarda rastlandığını belirterek, kuş evlerinin, batıdaki kadar heykel ve kabartma kullanılmayan Osmanlı mimarisinin çok ağır başlı olan cephelerini de hareketlendirdiğini ve süslediğini kaydetti.

İSTANBUL'DAKİ KUŞ EVLERİ

İnsan elinin ulaşamayacağı ve kuşların kendilerini güvende hissedebilecekleri uygun yerlere yapılan kuş evlerinin yönlerinin genellikle rüzgardan korunaklı olan güney cepheye baktığını anlatan Yılmaz, sözlerine şöyle devam etti:
''Kuş evleri her yapıda karşınıza çıkar. Her boyda örneğini görmek mümkündür. Küçük bir delikte anıtsal özellikleri olanlar da bulunuyor. Cami, medrese, han, ev, köprü, kütüphane, türbe, kilise ve sinagoglar üzerinde çok sayıda örnekleri görülür. Ağırlıklı olarak Üsküdar ve Eminönü'ndeki yapılarda mevcuttur.

Üsküdar Yeni Valide Camii, Ayazma Camii ve Selimiye Camii güney cephelerindeki kuş evleri İstanbul'un en güzel kuş köşklerindendir. Topkapı Sarayı'nın dış avlusu eski Darphane'nin iç avlusunda yer alan binanın dış duvar yüzündeki kuş evi önemli bir örnektir. Özenle yapılmış ince ve usta bir işçiliğin sergilendiği kuş sarayında serçelerin korunacağı, içinde dolaşabileceği, inip çıkabileceği yollar, gözler estetik bütünlük içinde sergilenmiştir. Taksim'de bulunan şehir suyunun kente taksim edildiği Taksim Maksemi'ndeki sonradan eklenmiş bir çift kuş evi de hâlâ ihtişamını koruyor. Balat'taki Tur-i Sina Kilisesi ve Balat Ahrida Sinagogu'nda da kuş evleri vardır.''
Kuş evlerini, ''eski hayatımızın hoş hatıralarından biri'' olarak nitelendiren Yılmaz, ''Günümüzde artık kuşların evlere yakın olmasını bile istemiyoruz. Kuş besleyenlere kızıyoruz. Evimin camına bir miktar yem koyuyorum, alt komşular 'Kuşlar camımızı kirletiyor' diye şikayet ediyor. Bu duruma geldik'' diye konuştu.

Tarihi “kuş evleri” yok oluyor

Osmanlı Devleti'nde kuşların soğuk kış günlerinde barınması için cami, medrese, türbe, kilise ve sinagogların dış cephesine yapılan ''kuş evleri'' günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.