Helal gıda bir Müslüman’ın olmazsa olmazıdır

GİMDES Genel Başkanı, Vakit okurlarına alış verişte nelere dikkat etmeleri gerektiğini şöyle açıkladı; “Alışveriş yaparken satın alacağınız ürünün içindeki maddeleri belirten etiketin bulunduğundan emin olun. Etiketi olmayan ürünü satın almayın. Daima etikette yazan maddeleri tek tek kontrol edin. Sakıncalı madde bulunan gıda maddesini satın almayın.”

Helal gıda tüketmenin bir Müslüman’ın hayat standardının olmazsa olmazı olduğunu belirten Büyüközer; “Müslüman’ın doğumundan ölümüne kadar helal dairesi içerisinde yaşamak en önemli hedefidir. Bu hedefinin en önemli halkası ise helal lokmadır. Boğazından geçecek her lokmanın hesabını Allah(cc)’a vermek zorundadır. Bu sebeple, bir Müslüman’ın yediği içtiği her lokmanın mutlaka helal olması şarttır” diye konuştu.

M. MUSTAFA UZUN

Helal gıda, birçoğumuzun ihmal ettiği ama asla ihmale gelmeyecek bir alan. Büyük çoğunluğun Müslüman olduğu bir ülkede yaşıyor olmak, bizi helal gıda hassasiyeti noktasında hakikaten rehavete sürüklüyor. Oysa bir süre yaşadığım gayri Müslim bir şehirde, Cape Town’da Müslümanlar inanılmaz bir şekilde yediklerine, içtiklerine dikkat ediyorlardı. İslami hassasiyeti çok fazla olmayanlar dahi buna dikkat ediyorlardı. Oysa Türkiye, “helal gıda” kavramını dahi yeni yeni duyuyor. Tarım Bakanlığı helal gıda sertifikalandırması konusunda hala ciddi sıkıntılar çıkartıyor. Bu anlamda bilinçli ve şuurlu kesimler henüz baskı unsuru olamadılar. Kitleler ne yediğinden, ne içtiğinden habersiz. Biz de Türkiye’de bütün zorluklara rağmen helal gıda sertifikası veren en yetkin kurum olan Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Araştırmaları Derneği (GİMDES) Genel Başkanı Dr. Hüseyin Kamil Büyüközer ile “helal gıda” kavramı ve şu anda Türkiye’deki genel durumu hakkında konuştuk. Buyrun;

“HELAL GIDA” NEDİR?
Öncelikle “helal gıda” kavramı ile başlayalım isterseniz. Nedir bu “helal gıda”?
Helal, Arapça bir kelimedir. Yasal, meşru, geçerli manasınadır. Onun karşıtı olan Haram kelimesi ise yasal olmayan, gayrı meşru, geçersiz manasınadır. Yemek ve tüketmek için bir şey geldiği zaman helal şartı, Müslüman’ın olmazsa olmaz sınırıdır. Çok az istisnalarla, tüm saf ve temiz şeyler helal kılınmıştır. Helal öncelikle bir Müslüman’ın hayat standardının olmazsa olmazını teşkil eder. Doğumundan ölümüne kadar helal dairesi içerisinde yaşamak en önemli hedefidir. Bu hedefinin en önemli halkası ise helal lokmadır. Boğazından geçecek her lokmanın hesabını Allah(cc)’a vermek zorundadır. Bu sebeple, bir Müslüman’ın yediği içtiği her lokmanın mutlaka helal olması şarttır. Maddi ve manevi hayatının sağlıklı ve feyizli devam edebilmesinin en önemli güvencesi helal lokmadır. Bu, her şeyin üzerinde bütün Müslümanlar için bir iman meselesidir. Dünya üzerine yaşayan 2 milyar Müslüman’ı ilgilendiren bir konudur.

Haramlar belli midir?
Sayacağım istisnalar kesinlikle haramdır. Bunlar; “Domuz, domuz eti ve domuz ürünleri, İslamî usule göre kesilmemiş hayvanlar, kesilmeden önce ölmüş hayvanlar, Allah(cc)’dan başkası adına kesilmiş hayvanlar, Alkol ve tüm sarhoşluk veren maddeler, Etobur hayvanlar, yırtıcı kuşlar, sürüngenler, kan ve kandan yapılmış ürünler ve bu belirttiğim ürünlerden her hangi biri ile karıştırılmış gıdalar.

Bu kadar açık ve net mi?
Buna rağmen, pek çok şeylere açıkça helal, ya da açıkça haram denemeyebilir. Bazı şeyler tam açık bilinemeyebilir. Bunların sorgulanması gerekebilir veya helal mi, haram mı tespitini tam yapabilmek için daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulabilir. Mesela sanayi ürünü gıda maddeleri, ihtiva ettikleri, jelatin gibi, enzim gibi, lesitin gibi, mono ve digliserid gibi katkı maddelerinin kökenleri hakkında veya üretim safhasında kullanılan yöntemler hakkında net bir bilgiye sahip olunamadığı zaman da şüpheli bir durum söz konusu olur.

ALDIĞIMIZ GIDALARDA NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Peki, bir Müslüman neden aldığı gıdaya dikkat etmek zorundadır?
Bugün, ister ülkemizde, ister bir başka İslâm ülkesinde ve isterse herhangi gayri müslim bir ülkede yaşayan bir Müslüman için marketlerin raflarını dolduran gıda maddeleri önemli bir farklılık arz etmemektedir. Hemen hemen hepsinin etiketlerine bakıldığında “içindekiler” başlığı altında ekseriya manalarını bilmediği, kelimeler ve işaretler yer almaktadır. Çünkü bugün dünyada “Gıda Teknolojisi”ni ve “Gıda Endüstrisi”ni gayri müslimler kontrol etmektedir. Çok sert ve kesin emirlere muhatap olduğu halde, bu konuda da Müslümanlar yaya kalmıştır. Ecnebi ülkelerde yaşayan Müslümanlar, azınlık psikolojisi içinde oldukları için çevrelerine karşı daha uyanık olabiliyorlar. Dolayısı ile Helâl Gıda arayışı konusunda da daha şuurlu ve metotlu çalışıyorlar. Hem Müslümanları bilgilendiriyorlar, hem uyarıyorlar, hem de Helâl Gıda temin edebilecekleri market, lokanta gibi yerleri bildiriyorlar. İslam ülkelerindeki Müslümanlar ise genellikle rehavet içerisinde. Bu konuda ne bilgilenmek için bir gayret gösteriyorlar, ne de alışverişlerinde dikkat ediyorlar.

Belli bir ölçü, işaret var mı?
Hayır. Bugün, gerek ecnebi ülkelerde, gerek İslâm ülkelerinde marketlerde satılan gıda maddelerini, Helâl olup olmama noktasında Müslümanlar için belgelendirecek resmi bir kuruluş mevcut değildir. Fakat dünya nüfusu içerisinde çok küçük bir yer tutan Yahudiler için Amerika, İngiltere gibi pek çok ülkelerde Yahudi dini kuruluşlarının kontrolünden geçmiş özel “Kosher” damgalı gıda maddeleri üretilmekte ve Yahudilerin kullanımına sunulmaktadır.

HELAL GIDA PAZARI 850 MİLYAR, PİYASASI İSE 2 TRİLYON DOLAR
Peki hocam Helal gıda olayını ticari olarak da ele alabilir miyiz? Pazar payı nedir, hedefler neler? Şu anda helal gıda piyasası ne durumda?
Konunun aynı zamanda ekonomik yönünün olduğunu da göz ardı edemeyiz. Bugün, zehirli ve zararlı madde içermeyen, hijyenik şartlarla hazırlanmış helal ürünler yalnızca gıda maddelerini kapsamıyor. Helal gıda ile başlayan helal ekonomisi; kozmetik sanayi, oyuncak sanayi, ilaç sanayi, finans, helal internet arama motoru, turizm sektörü ve perakende zincirlerine kadar yayılarak kendi oluşturduğu serbest piyasa ekonomisini büyütmeye devam ediyor. Helal gıda pazarının bu günkü değerinin 850 milyar ABD doları, tüm helal piyasasının ise 2 trilyon ABD doları civarında olduğu tahmin ediliyor. Araştırmalara göre dünyada helal ürünleri tüketen yaklaşık 2 milyar tüketici bulunuyor. Bu nüfusun 950 milyonu Asya’da, 450 milyonu Afrika’da, 350 milyonu Ortadoğu’da, 30 milyonu Avrupa’da, 10 milyonu Amerika’da yaşıyor. Müslüman olmayan ülkelerde de talep gören helal gıda sektörünün AB ülkelerindeki ekonomik büyüklüğü ise yaklaşık 70 milyar dolar. Pek çok ülke yalnızca gıdada 850 milyar (toplam helal ekonomide 2 trilyon) ABD dolarını aşması beklenen bu dev pazardan pay alabilmek için İslam ülkelerinde lobi faaliyetleri yürütüyor. Bu ülkeler arasında Amerika, Avrupa, Japonya ve Çin ülkeleri dikkat çekiyor.

Neden Helal Gıda sertifikası bu kadar önemli?
Globalleşen bir dünyada ülkelerin adeta bir birine bitişik köyler haline gelmesi, üretilen ürünlerin içerik ve üretim proseslerinin karmaşıklığı ve bu ürünlerde çoğunluk İslam dışı merkezlerin bilgi ve yöntemlerinin kullanılıyor olması Müslüman’ın inancına uygun ürün seçmesinde zorluklar oluşturmuştur. Bu sebeple, Helal sertifikalama, Müslüman için, kabul edilebilir gıdanın ve tüketilebilir ürünün üretilmesi için kaçınılmaz olmuştur. Bu husus dünyadaki 2 milyar Müslüman’ı ve de helal ürün yemeği tercih eden diğer milyonlarca insanı kapsamaktadır.

HELAL GIDA’DA BİRLİK OLUNAMAMASI EN BÜYÜK SORUNDUR
Helal Gıda ve Helal Gıda Sertifikasının önündeki en büyük engel nedir? Bunlar nasıl kaldırılmalı? Neler yapmak gerekli?
Dünyada helal gıdayla ilgili en önemli sorun helalin yorumunda bir birliğe varılamamış olunmasıdır. Müslüman olmayan ama helal gıdayı tercih eden ülkelerin de yer aldığı helal gıda pazarında yer almak isteyen ülkeler ve kuruluşlar helal sertifika konusunda belgelendirme yapıyor. Kültürel, coğrafi ve tarihi farklılıklarla oluşan sosyal yapıların gıda sektörüne yansımaları İslam ülkeleri arasında bazı standartlarda farklılıkları da beraberinde taşıyor. Dünyada helal sertifika veren kuruluşlar ağırlıklı olarak vakıf, dernek ve sivil toplum kuruluşu olarak görev yapıyorlar. Bu nedenle helal gıda sertifikası veren kuruluşların uygulamaları da logoları da birbirinden farklı. Helal gıda konusunda farklı yorumlar olması, karışıklığa da sebep olduğu için, birlik ve beraberliği sağlamak tek logo ve tek standart uygulayacak küresel bir çatı kurum oluşturma çalışmaları sürdürülüyor. Dünya Helal konseyi (WHC) gurubu sertifika veren kuruluşların başında geliyor. Helal gıda pazarının 1 milyar 400 milyonluk kısmı 57 ülkede yaşıyor. Güneydoğu Asya ve Orta Doğu ülkelerinin çoğu ithal ettikleri gıda ürünlerinde helal logosu arıyor. Şu anda helal gıda ticaretinin dünya helal gıda pazarının yaklaşık yüzde 10’unu karşıladığı bildiriliyor. Talebin yüzde 90’ının karşılanamamasının başlıca sebebi ise birçok Müslüman ülkenin gıda pazarının uluslararası ticareti yapılamayan basit ürünlerden oluşmasına bağlı olduğu belirtiliyor. Müslüman ülkelerde üretilen çok sayıda ürün kötü paketleme, istikrarsız arz ve sürdürülemeyen markalaşma yüzünden talep görmüyor. Ayrıca helal sertifikası bulunan her gıda ürünü de uluslararası pazarda kendisine yer sağlayamıyor. Helal ürünlerin kalite, güvenirlilik, paketleme ve etiketleme açısından evrensel standartlara sahip olması gerekiyor. Çok hassas değerler üzerine kurulu olan helal gıda zincirinde uyumluluk ve bütünlük çok önemli. Helal bütünlüğünün sağlanması için şirketlerin, birliklerin ve ülkelerin, farklılıkları birleştirici ortak bir zeminde buluşturulmaları gerekiyor. Diğer bir önemli sebep de 2 milyara ulaşan bir Müslüman nüfusun, tükettiği ürünler hakkında bilgisizlik ve bilinçsizlik içerisinde olmasıdır.
Bu sebepler de Müslüman’ın tüketmekte olduğu ürünlerin ekonomik, biyolojik ve kültürel içeriklerinin gayri müslimlerin kontrolünde kalmasına, bu da bu güçlerin ümmet üzerinde baskı oluşturmasına yaramaktadır.

DÜNYA HELAL GIDA FUARI TÜRKİYE’DE YAPILACAK
Yapmayı planladığınız Helal Gıda fuarında neler olacak?
Bu yıl 30 Eylül - 03 Ekim tarihleri arasında Allahın izni ile gerçekleştireceğimiz Dünya Helal Konseyi(WHC)’nin 2010 Kongresinin paralelinde CNR Fuarcılık Firması ile birlikte ilk Uluslararası Helal Ürünler (Gıda, Kozmetik, Temizlik ve Sağlık) ve Helal Finans Fuarını da İstanbul’da başlatacağız. Bu fuarda uluslararası akreditasyona sahip Helal Sertifika Kurumlarından Sertifika almış Firmaların ürünleri dünya pazarlarına tanıtılacaktır. Türkiye böyle bir fuara ilk kez ev sahipliği yapacağı cihetle ürünleri için ihracat planları olan Firmalarımızın bu fuara çok iyi hazırlanmaları, gerek firma ve gerekse Türkiye ekonomisi açısından büyük önem taşımaktadır. İlgili Kamu Kurumlarımız, Hükümetimiz ve Firmalarımız gereken alakayı göstereceklerini ümit ediyoruz.

HELAL GIDA İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Türkiye gibi bir ülkede giderek yaygınlaşan “domuz eti” ve benzeri haram gıdalardan korunmak için neler yapmak gereklidir?
Alışveriş yaparken satın alacağınız ürünün içindeki maddeleri belirten etiketin bulunduğundan emin olun. Etiketi olmayan ürünü satın almayın. Daima etikette yazan maddeleri tek tek kontrol edin. Sakıncalı madde bulunan gıda maddesini satın almayınız. Helal kesim et ürünü sattığından kesin olarak emin olmadığınız market veya kasaptan et almayınız. McDonalds, Burger King, Pizza Hut gibi fast-food lokantalarda çok dikkatli olun. En son açıklanmış helal-haram katkı maddeler listesini www.gidaraporu.com sitesinden temin ediniz. Özellikle şu ürünleri satın alırken dikkatli olun: Et ürünleri, peynirler, yoğurtlar, cipsler, kekler, pastalar, yemekler, margarinler, yağda kızartmalar, hazır çorbalar, krem şantiler, pudinkler, soslar, çikolatalar, şekerlemeler, dondurmalar, Hazır hamur yufkalar. Bilmediklerinizi sağlam bilgi kaynaklarına ulaşarak öğrenmeye çalışınız. Takva üzere yaşamak istiyorsanız, emin olmadığınız gıda maddelerini satın almayınız.

GİMDES NEDEN KURULDU
GİMDES genel hatları ile nelerle ilgileniyor? Alanı, hedefleri nelerdir?
GİMDES, bir ihtiyaçtan doğan dernektir. Bütün Müslümanların olmazsa olmaz yaşam şartlarının başında gelen helal ve sağlıklı gıda maddelerini araştırmak ve yasal çerçeve içerisinde helal sertifikalandırmak için 5 yıl önce kuruldu.

Helal gıda bir Müslüman’ın olmazsa olmazıdır

İslam ülkelerindeki Müslümanların genellikle "Helal Gıda" konusunda rehavet içerisinde olduğunu söyleyen GİMDES Genel Başkanı Dr. Hüseyin Kamil Büyüközer'in Helal Gıda üzerine uyarıcı açıklamaları...