Blair hesap verdi
İngiltere'nin eski Başbakanı Tony Blair, 2002'de ABD'nin eski Başkanı Bush'u çiftliğinde ziyaretinde Irak'a saldırı için 'gizli' bir anlaşma yapıldığı suçlamalarını cevapladı.
16 Yıl Önce Güncellendi
2010-01-30 00:37:00
Blair Bush'a "(Saddam Hüseyin'in) Elindeki kitle imha silahları konusunda bir şey yapmalıyız ve bu rejim değişikliği demekse öyle olsun" dediğini aktardı.
TSİ 11.30'da başlayan ve akşam saatlerine dek sürmesi beklenen oturum sırasında Blair'in yapılanları ve alınan kararları şiddetle ve kararlılıkla savunduğu dikkat çekti.
Blair, yapılması gerekenin 'askeri müdahale' olduğuna o sıradaki koşullar ve o sırada eldeki bilgiler ışığında karar verdiğini vurguluyor.
Komisyon yetkilileri savlarını büyük bir süratle ve heyecanla açıklayan Blair'i sık sık yavaşlaması için uyarmak durumunda kalıyor.
TEHDİT ALGILAMALARI DEĞİŞTİ
Blair açıklamalarına o dönemdeki tehdit algılamalarını ve 11 Eylül sonrası durumu anlatarak başladı.
11 Eylül sonrası tüm tehdit algılamalarının değiştiğini, bu şekilde Irak liderine bakışlarının da farklılaştığını belirtti.
Blair ön ayak olduğu işgal sonucu devrilen ve daha sonra idam eden dönemin Irak lideri Saddam Hüseyin'den sürekli olarak ilk adıyla, 'Saddam' olarak söz etti.
Eski İngiltere Başbakanı, Irak'ın yaptırımlarla sınırlanması siyasetinin işe yaramadığının o dönemde iyice ortaya çıktığını ve 'bir şeyler yapılması gerektiğini' savundu.
Blair, 11 Eylül sonrası ortamında 'kitle imha silahları ile ilgili bir faaliyet yürütülüyorsa bunun durdurulması gerektiği' mesajının mutlak bir şekilde ve net olarak verilmesi gerektiğine inandıklarını belirtti.
Bununla beraber, hoşlanmadıkları her rejimi değiştirmenin de söz konusu olmadığını; kararın sonuçta bu rejimin oluşturduğu 'güvenlik tehdidi' göz önüne alınarak belirtildiğini vurguladı.
Saddam Hüseyin'in geçmişteki sicilinin ise tehdit oluşturduğunu net bir şekilde gösterdiğini savundu.
İSTİHBARAT TARTIŞMASI
Savaşla ilgili en tartışmalı konulardan birisi askeri operasyona gerekçe olarak gösterilen, 'Irak yönetiminin elinde 45 dakika içinde etkin duruma geçirilebilecek kitle imha silahları bulunduğu' iddiasıydı.
Blair, o zaman ellerindeki bilgiler ışığında bu bilginin doğruluğuna inandığını kararlarını da bu inanç doğrultusunda verdiğini belirtti.
Bununla birlikte, Saddam Hüseyin'in silah programını geliştirme niyetinin varlığına şüphe olmadığını, görevde kalmasına izin verilse, niyetlerini gerçekleştirme olanağına da kavuşabileceğini öne sürdü.
Sorgulamayı yapan beş komisyon üyesi, karar süreçlerini netleştirmek için o dönemde yapılan bazı önemli toplantılara; örneğin kabinenin bir bölümüyle başbakanın sayfiye konutunda ve Teksas'taki çiftliğinde ABD Başkanı Bush ile yapılan görüşmeye odaklandı.
İngiltere kamuoyunun ve basın ordusunun büyük bir merakla izlediği oturumun yaklaşık altı saat sürmesi bekleniyor.
Oturumda tartışmalı bulunan hükümet dosyaları gündeme getiriliyor ve Blair'in savaş kararını nasıl gerekçelendirdiği üzerinde yoğunlaşılıyor.
Blair soruşturmanın yürütüldüğü binaya 90 dakika kadar erken geldi. Binaya yoğun güvenlik önlemleri altında, arka kapıdan alındı.
Irak'ta hayatını kaybeden 179 İngiliz askerin yakınlarından bazılarının da aralarında olduğu bir grup Londra'da oturumun yapılacağı bina önünde savaş karşıtı bir gösteri düzenliyor.
Blair açıklamalarına başlarken eylemciler de savaş sırasında ölen askerlerle Iraklı sivillerin adlarını içeren uzun bir listeyi okumaya başladı.
Eylemciler, Blair'in savaş suçlusu olarak değerlendirilmesi ve tutuklanması çağrısı yaptı.
BROWN'IN TEPKİSİ
Blair'in biyografisini yazan Anthony Seldon, "Bu, Blair, İngiliz kamuoyu ve İngiltere'nin dünyadaki manevi itibarı açısından çok önemli bir gün." yorumunu yaptı.
Şubat sonu ya da Mart başı tıklayın kendisi de ifade verecek olan İngiltere Başbakanı Gordon Brown, Blair'in tanıklığının kendisini kaygılandırmadığını söyledi.
Sky News kanalına konuşan Brown, "Tony Blair, durumu anlatmaya, aldığı kararları göstermeye ve bunu mümkün olan en profesyonel şekilde ve etkinlikte yapmaya muktedir ve ben inanıyorum ki soruşturmada kendisine yöneltilen tüm sorulara bir yanıtı olacaktır" dedi.
Savaşa başından beri karşı çıkan Liberal Demokratların lideri Nick Clegg, Daily Telegraph gazetesine yazdığı makalede Blair'in tanıklığının "milyonlarca İngiliz vatandaşının kendisine hala sorduğu bir soruya yanıt verilmesi anlamında çok önemli bir an olacağı" yorumunu yaptı ve soruyu şu sözlerle ifade etti: "Başka bir ülkenin hukuk dışı işgaline niye ortak olduk?"
Clegg, Irak'ın işgalinin "Beyaz Saray'a itaatin alışıldık bir örneği olduğunu söylerken bunun, İngiltere ile Amerika arasındaki özel ilişkiye dair soru işaretlerini doğurduğunu belirtti.
REJİM DEĞİŞİKLİĞİ
tıklayın Chilcot soruşturmasında şimdiye kadar ifade veren bazı üst düzey yetkililer, 2003 yılının Mart ayındaki işgalin hemen öncesinde ellerine geçen istihbaratın; "Saddam Hüseyin'in sahip olduğu iddia edilen kitle imha silahlarının çoktan imha edildiğine işaret ettiğini" anlattı.
Oturumda Blair'e ABD Başkanı George W Bush'a İngiltere'nin Irak'a yönelik bir askeri harekâtta kendilerine destek vereceği sözünü hangi aşamada verdiğinin de sorulması bekleniyor.
Bazı tanıklar, dönemin Hukuk İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Lord Goldsmith'in oturumda anlattığına göre "Blair'e rejim değişikliği için güç kullanmanın yasadışı olacağı yolunda uyarılarda bulunmasına" rağmen; bu yönde bir garantinin 2002 yılında verildiğini anlatmıştı.
tıklayın Goldsmith açıklamasında, başta bir askeri müdahaleyi meşru kılmak için ikinci bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı gerektiğini düşündüğünü söyledi.
Ancak Goldsmith, Konsey'in diğer üyelerinin yeni bir karara gerek olmadığını kabul ettiğini öğrendikten ve üst düzey Amerikalı yetkililerle görüştükten sonra fikrini değiştirdiğini belirtti.
(BBC Türkçe)
SON VİDEO HABER
Haber Ara