'Askere sivil yargı' bahara kaldı

Anayasa Mahkemesi'nin askerlere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi iptal etmesi AK Parti'nin Anayasa değişiklik çalışmalarına hız vermesine neden oldu. AK Parti, anayasa değişiklik paketi teklifini önümüzdeki ay, Meclis gündemine taşımayı, bahar aylarında da referanduma sunmayı hedefliyor. AK Parti'nin Anayasa'nın 145'inci maddesinde yapmayı planladığı değişiklikle "askerlerin sadece görevleri ile ilgili suçlar" için askeri mahkemelerde yargılanması öngörülüyor. Taslak metnine göre 145. madde şöyle olacak: "Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri askeri suçlara ait davalara bakmakla yükümlüdür. Askeri yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askeri hâkimlerin özlük işleri, askeri savcılık görevlerini yapan askeri hâkimlerin refakatinde bulundukları komutanlarla ilişkileri mahkemelerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir." Bu madde ile askeri mahkemelerin görev alanları sadece görevden kaynaklanan askeri suçlar ile sınırlanacak. Ergenekon başta olmak üzere darbe, çete gibi tüm suçlamalar için asker kişiler, sivil mahkemelerde yargılanacak. Anayasa'nın 145'inci maddesinin mevcut hali ise şöyle: "Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin; askerî olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerî mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler. Askerî mahkemeler, asker olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askerî suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askerî mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler. Askerî mahkemelerin savaş veya sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları; kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir. Askerî yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askerî hâkimlerin özlük işleri askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin mahkemesinde görevli bulundukları komutanlık ile ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı, hâkimlik teminatı, askerlik hizmetinin gereklerine göre kanunla düzenlenir. Kanun, ayrıca askerî hâkimlerin yargı hizmeti dışındaki askerî hizmetler yönünden askerî hizmetlerin gereklerine göre teşkilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan ilişkilerini de gösterir." AK Parti, Anayasa değişiklik paketini önümüzdeki ay Meclis gündemine getirmeyi planlıyor. Öncelikle uzlaşma aranacak. Muhalefetin destek vermesi halinde, 367 rakamına ulaşıldığı için referanduma gerek kalmadan Anayasa değiştirilmiş olacak. Muhalefetten yeterli destek gelmez ve oy kullanamayan TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin dışında 336 milletvekili bulunan AK Parti, paketin referanduma sunulmasını sağlayacak. Anayasa gereği Anayasa değişiklikleri 330 ila 367 arasında oy alırsa referanduma sunulmuş sayılıyor. Oylar 330'un altına düşerse düzenleme reddedilmiş oluyor.

EN GEÇ MAYIS SONU

AK Parti, önümüzdeki günlerde referandum süresinin 60 güne indirilmesini öngören yasa teklifinin Meclis'ten geçmesini sağlayacak. Böylece referandum en geç mayıs ayı sonunda gündeme gelecek ve vatandaşın önüne sandık konulacak. Hazırlanan Anayasa değişiklik paketinde parti kapatmaların zorlaştırılması, HSYK, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay'ın yapılarının değiştirilmesi, memurlara sendika hakkı verilmesi gibi düzenlemelerin bulunması da bekleniyor.

11-0'LIK İPTALİ GETİREN DÖRT KRİTER

ANAYASA Mahkemesi, askere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi iptal ederken Anayasa'nın 145'inci maddesindeki "askeri mahal", "asker kişi", "askeri suç" ve "askerlik hizmeti" kavramlarını değerlendirerek karar verdi. Kararın 11-0 gibi net çıkması mahkeme çevrelerinde, "Bu dört kavram o kadar belirgindi ki kimseye, reddi yönünde görüş bildirme olanağı da bırakmıyordu" sözleriyle açıklandı. Müzakerelerde Anayasa'nın "Askeri Yargı" başlıklı 145'inci maddesindeki "Bu mahkemeler, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine ve askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" cümlesindeki kavramlar üzerinde duruldu.

Şahin: Bu boşluğu yasama dolduracak

TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, "Askere sivil yargı yolunu açan düzenlemenin iptaline'' ilişkin, "Hukuk boşluk kabul etmez. Mutlaka yasama organı bu boşluğu dolduracaktır'' dedi. TBMM Başkanı Şahin, gazetecilerin sorusu üzerine "Yüksek Mahkeme'nin gerekçeli kararı Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra mutlaka bir değerlendirmenin yapılacağını söyledi. Bir gazetecinin, "Şu anda iptalle eski yasa mı geçerli, yoksa boşluk mu oldu?'' sorusu üzerine Şahin, "Bunun değerlendirmesini ben yapmayayım. Onun değerlendirmesini uygulamayı yapan hukukçular, hakimler, savcılar yapar'' karşılığını verdi.

CHP: Hukuki bir boşluk bulunmuyor

CHP Grup Başkanvekili Süha Okay, askere sivil yargı yolunu açan düzenlemenin iptaliyle ilgili, "Anayasa Mahkemesi oy birliğiyle Anayasa'ya uygun bir karar verdi, bunun tartışılacak bir tarafı yok. Gece yarısı gol attık diye sevinenler, golü kendi kalelerine attılar'' dedi. Okay, kararla, asker kişilerin yargı merciinin, askeri yargı haline geldiğini belirterek, mahkemelerin görevsizlik kararı vereceğini ve o kişilerin yargılamalarının askeri yargıda süreceğini söyledi. Kararla "hukuki boşluk doğmadığını'' belirten Okay, "Bir uyanıklık, bir fırsatçılık, bir kelime oyunu ayaklarına dolanmıştır'' dedi. MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural da, kararı "Hiçbir zümreye ayrıcalık sağlanmamalı. MHP sivil yargının esas alınmasını savunuyor" sözleriyle yorumladı. Vural, Balyoz planı hakkında ise, Başbakan'a "Üzerine gitmiyorsan namertsin" diye seslendi.

AK Parti: Sivil anayasa şart

Hoşumuza gitmese de saygı duyarız (Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış): Hoşumuza gitmese de saygı duymamız gereken bir karar. Ama bize verdiği çok açık ve net bir mesaj vardır. O da Türkiye'nin anayasa reformuna ihtiyaç duyduğudur. Muhalefet partileri destek vermese de gerekirse referandumla anayasa süreci devam edecek.
Siyasi bir karar (AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ): Karar Anayasa'nın 145. maddesine aykırı. Hukuk vasfından ziyade siyasi vasfı ağır basan bir karar.
Anayasa ihtiyaçlara cevap vermiyor (AK Parti Grup Başkanvekili Suat Kılıç): Anayasa'nın Türkiye'nin ihtiyaçlarına cevap vermekten uzak olduğu kanaatimizi pekiştiren bir karar olmuştur.
Sivil bir anayasa kaçınılmaz (AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Salih Kapusuz): Artık Türkiye'de yeni bir anayasa, sivil bir anayasa kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu konuda Anayasa Mahkemesi'nin yapacağı bir şey yok.
Mahkeme ruhun gerisinde (TBMM Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya): Anayasa Mahkemesi, zor zamanların zor davasında Anayasamızın ikinci maddesinde çizili olan Anayasa ruhunun gerisinde kalmıştır. (Mevcut davalara etkisiyle ilgili) Zaten yasama organının değişikliğinden önce 250. madde vardı ve belli suçlarda görevin adli yargıda olduğu düzenlenmişti. O noktada bir sorun doğmaz.
Ergenekon'la ilgisi yok (Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu): Biz onu çıkardığımız zaman zaten bugünkü davaların çoğu başlamış durumdaydı. Dolayısıyla Ergenekon olarak adlandırılan büyük isim altındaki davaların bununla bir alakası yok.

AKŞAM

'Askere sivil yargı' bahara kaldı

AK Parti, askerlerin sivil mahkemelerde yargılanmasının önünü, Anayasa değişikliği ile açacak. Paketin önümüzdeki ay Meclis'e gelmesi, bahar aylarında da referanduma sunulması planlanıyor.