İslam medeniyetinin filmi çekiliyor

Murat Tokay / Zaman

İki yıl içinde birçok etkinlik düzenleyen merkezin en iddialı projesi bu yıl çekimlerine başlanacak olan 'Batıya Doğru Akan Nehir' isimli 13 bölümlük belgesel. İngiliz film şirketinin çekeceği belgesel değişik dillerde yayımlanacak. Belgeselin metinlerini Prof. Karlığa kaleme almış.

"Bizim zengin bir medeniyet mirasımız var. Bu perspektif ve birikimimizin dünyaya aktarılması gerekiyordu." Prof. Bekir Karlığa, Bahçeşehir Üniversitesi bünyesinde kurulan Medeniyet Araştırmaları Merkezi'ni (MEDAM) anlatmaya bu cümlelerle başlıyor. MEDAM, 2008 yılında Prof. Karlığa'nın öncülüğünde kurulmuş. Bahçeşehir Üniversitesi Beşiktaş kampüsünün yanında müstakil bir binası var. İki yıl içinde de ulusal ve uluslararası 20'den fazla etkinlik gerçekleştirmiş. Katip Çelebi sergileri, "Türkiye'de birlikte yaşama kültürü ve Mardin örneği" konulu sempozyum yine Fransa'da yapılan "Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Türklerin Fransız Algısı" ve "Fransız Oryantalizm'inin Türkiye'ye yansımaları" başlıklı iki uluslararası sempozyum bu etkinliklerden bazıları.

Bekir Karlığa (63), kamuoyunun yakından tanıdığı bir isim. İki yıl öncesine kadar Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâm Felsefesi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Bölüm Başkanı olarak görev yapıyordu. Ortaçağ İslâm ve Batı düşünceleri, medeniyetler tarihi, kültürler ve dinlerarası diyalog konularında dersler veriyordu. Otuz yıllık hizmetin ardından emekli olup Bahçeşehir Üniversitesi'ne geçen Karlığa, dinlerarası ve kültürlerarası diyalog çalışmalarının da öncülerinden. Bekir Hoca şu anda Medeniyet Araştırmaları Merkezi'nin başkanı. Ayrıca Başbakan Tayip Erdoğan'ın İspanya Başbakanı Zpatero ile birlikte eşbaşkanlığını yaptığı Birleşmiş Milletler'e bağlı Medeniyetler İttifakı Projesi'nin Türkiye Koordinatörlüğünü yürütüyor ve Başbakanlık Müşaviri olarak görev yapıyor.

Adı, Marmara İlahiyat'la bütünleşen Karlığa'nın, Bahçeşehir'e geçişine bu üniversitenin İslam felsefesi dersleri başlatması vesile olmuş: "İlk kez özel üniversitede İslam felsefesi dersleri verilmeye başlandı. Bu derslerden sonra hocalarla tanıştık. Benden Bahçeşehir Üniversitesi'ne intisap etmemi istediler. Ben de kültür ve medeniyet alanında bir araştırma merkezi kurulma imkanı sağlanırsa düşünebilirim, dedim. Böyle başladık."

İnsanımızın kendi medeniyet birikiminden habersiz oluşu ve Batı'nın tek medeniyet gibi algılanması MEDAM'ın çıkış noktalarından biri olmuş. Prof. Karlığa, özellikle iki yüzyıldır Avrupa perspektifli bir medeniyet algısının dünyada yaygın olduğunu belirtiyor ve itirazını şöyle dile getiriyor: "Tek bir medeniyet yok. Medeniyetler var. Bu medeniyetler bir araya gelerek insanlığın ortak mirasını oluştururlar. Bunda Müslümanların ve Türklerin önemli katkıları olmuştur. Son yüzyıllardaki katılımımızın fazla olmamasının bütün tarih boyunca böyle olduğu anlamına gelmediğini yarın da bunun böyle devam edeceği anlamına gelmeyeceğini vurgulamaya çalışacağız."

Aydınlar medeniyetimizden bîhaber

Karlığa, kendi medeniyetimizden bîhaber aydın ve akademisyenlere de dikkat çekiyor: "Biz Türkler bilim ve düşünce alanında kabiliyetsiziz, yetersiziz diye ortaya çıkan pek çok insan var. Ama bilim adamlarımızın bu iddiayı ciddiye alması üzüntü verici. Kendi birikimimizden haberimiz olmadığı için bunun böyle olduğunu zannediyoruz. Osmanlı 600 yıl ayakta kalacak ve hiçbir bilgi, birikimi, felsefesi olmayacak! 600 yıl dünyanın en badireli coğrafyasında onlarca dili konuşan, farklı din ve mezhepten insanları barış içinde bir arada tutma becerisini gösterecek. Bir medeniyet perspektifi olmadan tanrıya insana eşyaya özgün bakış olmadan bunları yapmak hiç mümkün mü?"

MEDAM, bu birikimi insanlığa ve Türk halkına sunmak için yola çıkmış. Bu çerçevede konuyla ilgili toplantı panel, konferans, sempozyum, sergi, seminer ve belgeseller hazırlamak istiyor. Yine uygarlıklar tarihiyle ilgili değişik dillerde yayımlanan kitapları temin ederek, bilgi, belge, resim, belgesel, dizi ve filmleri içeren bir arşiv oluşturmak amacında.

Batı'ya doğru akan nehir

İki yıl içinde birçok etkinlik düzenleyen MEDAM'ın en iddialı projesi bu yıl çekimlerine başlanacak olan Batıya Doğru Akan Nehir isimli 13 bölümlük belgesel. Değişik dillerde yayınlanacak belgeselin metinlerini Bekir hoca kaleme almış. Belgeselde Amerika'dan Avrupa'dan, Arabistan'dan yüzlerce ilim adamının görüşlerine başvurulmuş. Belgeseli, Roma dizisinin ve meşhur "Apocalypse Now" filminin unutulmaz yönetmeni Amerika'lı John Milius'un süpervizorlüğünde bir İngiliz film şirketi çekecek. Bu şirket belgesel alanında tecrübeli olduğu için tercih edilmiş. Bugüne kadar çektiği birçok belgesel dünya televizyonlarında gösterilmiş.

Karlığa, projeyi önemsediklerinin altını çizerken amaçlarını şöyle ifade ediyor: "Belgesel şunu diyecek: Medeniyetlerin doğuş yeri Ortadoğu'dur. Bu Ortadoğu; Mezopotamya, Fırat, Dicle havzasıdır. Medeniyetlerin doğuş yeri bu olduğu gibi, bu bölgede meskun olan biz Müslümanların ve Türklerin de uluslararası değerde evrensel manada medeniyete katkıları olmuştur. Bazen medeniyetin alemdarı olarak, bazen yardımcı unsur olarak bazen da hızlandırmaya çalışarak katkıları olmuştur. Bunu sergilemek istiyoruz."

Karlığa yıl sonunda tamamlanması beklenen belgeselle ortaya koyacaklarını ise şu cümlelerle anlatıyor: "Şimdiye kadar medeniyet konusunda Avrupa merkezli bir anlayış hakimdi. Yani medeniyetin merkezi Avrupa'dır. Her şey Avrupa'dan çıkmıştır. Geri kalan medeniyetler köhne medeniyetlerdir. Çağdaş bilimin de kültürün de teknolojinin de keşiflerin de vatanı Avrupa'dır. Biz bu belgeselle Avrupa merkezli yaklaşımın doğru olmadığını ortaya koyacağız."

***

Medeniyet, sadece teknoloji değil

Uzun süre, medeniyetin bilim ve teknolojiden ibaret sanıldı. Halbuki medeniyet, bilim ve teknolojiden ibaret değildir. Aksine davranışlarımızı yönlendiren; insana, hayata, eşyaya ve kainata bakışımızı şekillendiren değerler sistemidir. İslam dünyası, medeni değerler bakımından her zaman için öndedir. Özellikle Osmanlı toplumu parlak örnekler sergilemiştir. Fetihten sonra Ortodoks Kilisesi'ne tanınan yetkilerle, Avrupa'dan kovulan Yahudilere kucak açılması bunun bazı örnekleridir. Bizim medeniyetimizin temel referansı, hep Kur'an-ı Kerim ile Hz. Peygamber'in örnek davranışları olmuştur. Batı'nın medeniyet sicili ise geçmişte de günümüzde de pek temiz değildir. Haçlı savaşlarının acıları asırlarca zihinlerden silinebildi mi? Hiroşima'ya atılan bir bombayı medeniyet ile bağdaştırmak nasıl mümkün olur? Ne yazık ki İslam dünyası, son üç asırda bilim ve teknoloji alanında gerekli atılımları yapamadı. Ve bunun bedelini de çok ağır ödedi, halen de ödemeye devam ediyor. Bu üzüntü verici durumdan kurtulabilmenin, yolu yeni bir medeniyet hamlesini başlatmaktan geçer. Bu alanda öncülük görevi de yine bize düşmektedir.

İslam medeniyetinin filmi çekiliyor

Prof. Bekir Karlığa, Bahçeşehir Üniversitesi bünyesinde Medeniyet Araştırmaları Merkezi'ni kurdu. Merkezin en iddialı projesi bu yıl çekimine başlanacak bir belgesel.