İsrail ve Almanya'nın arasına Kafka girdi

Almanya'nın güneybatısındaki Marbach Alman Edebiyat Arşivinin yöneticileri, 20. yüzyılın ve modern Alman edebiyatının önde gelen yazarlarından Kafka'nın "Dava" adlı romanın özgün el yazmasını isteyen İsrail Ulusal Kütüphanesine olumsuz cevap verdi.

El yazmasının bulunduğu Marbach Arşivi Müdürü Ulrich Raulff, İsrailli yetkililerin isteğinin "hukuki, tarihi veya ahlaki dayanağı olmadığını" ifade etti.

Alman Die Zeit dergisi, bu el yazmasının edebi değeri kadar parasal değerinin de yüksek olduğunu yazdı.

Ulrich Raulff AFP'ye yaptığı açıklamada, Kafka'nın el yazmalarının fiyatının çok arttığını ve üzerlerinde spekülasyon yapıldığını söyledi. Kafka'nın, 1922 yılında arkadaşı Max Brod'a yazdığı 8 sayfalık mektup, geçen kasım ayı sonunda İsviçre'nin Bale kentinde düzenlenen bir açık artırmada yaklaşık 82 bin 600 euroya satılmıştı.

Yahudi asıllı olan ve 1883 yılında Prag'da doğan Franz Kafka, 1924 yılındaki ölümünden kısa bir süre önce en yakın arkadaşlarından Yahudi asıllı Alman edebiyatçı Max Brod'a bir mektup göndererek, tüm el yazmalarının yakılmasını istemiş. Ancak Kafka'nın bu isteğini yerine getirmeyen Brod, 1939 yılında Nazilerin baskısı üzerine gittiği İsrail'e Kafka'nın el yazmalarını da götürmüş ve aralarında "Dava" ile "Şato"nun da bulunduğu bazı önemli eserlerin ilk kez yayımlanmasını sağlamış.

Max Brod, 1968 yılında ölünce, "Dava"nın el yazması, diğer pek çok el yazması gibi sekreteri Esther Hoffe'ye miras olarak kalmış. Hoffe, aralarında "Dava"'nın da bulunduğu el yazmalarının bir bölümünü satmış. Hoffe'nin elden çıkardığı el yazmaları, 1988 yılında Londra'da Sotheby's müzayede evi tarafından açık artırmayla yaklaşık 1,7 milyon avroya Marbach Arşivine satılmış. Marbach Arşivi Müdürü Raulff, "El yazmalarının bize satıldığı dönemde hiç kimse bu satışı eleştirmedi" dedi.

Mirasın öyküsü

Kafka'nın hiçbir zaman İsrail topraklarına ayak basmadığını, "Dava"'nın el yazmasının da diğerleriyle birlikte Brod tarafından 1945 yılında Esther Hoffe'ye kalmasını vasiyet ettiğini belirten Raulff, "1956 yılından beri el yazmaları bir İsviçre bankasının kasasında muhafaza edilmiş" dedi.

Raulff, "Max Brod'un 1968 yılında vefatından sonra bir İsrail mahkemesi, 1974'te Brod'un el yazmalarını Hoffe'ye miras bıraktığını teyit etti" diye konuştu. 2007 yılında hayata veda eden Hoffe, sattıklarından geriye kalan el yazmalarını kızları Ruth ve Eva'ya miras bırakmış. İsrail'in başkenti Tel Aviv'deki bir mahkemenin, Ruth ve Eva'nın el yazmalarını hukuken sahibi olup olamayacağını araştırdığı belirtildi.

İsrail Ulusal Kütüphanesinin avukatı Meir Heller, el yazmalarının bir bölümünün İsrail'de, bir bölümünün Marbach'ta, başka bir bölümünün de İsviçre'de kasada durduğunu söyledi. Heller, bu durumun yarattığı hukuki sorunu mahkemenin çözeceğini belirterek, mahkemenin kararını ocak ayında vereceğini sözlerine ekledi.

Marbach Arşivi Müdürü Raulff ise el yazmalarının muhafazası için, Marbach'ın adının Max Brod ve Esther Hoffe'nin vasiyetlerinde geçtiğini öne sürdü. Raulff, İngiltere'deki Oxford kentinde bulunan bir kütüphaneden sonra, Kafka'ya ait en geniş özgün el yazmaları koleksiyonuna sahip olan Marbach Arşivinin, dünyada edebi eserleri arşivleme konusunda en yetkin kuruluş olduğunu savundu.

İsrail ve Almanya'nın arasına Kafka girdi

İsrail ve Alman makamları arasında Avusturyalı yazar Franz Kafka'ya ait bir el yazmasıyla ilgili olarak uzun yıllardan beri süren tartışmanın yeniden alevlendiği bildirildi.