Elektriğe yüzde 10 zam daha

2003 yılından itibaren 5 yıl süre ile elektrik fiyatlarına zam yapmayan hükümet, 2008 yılı Temmuz ayından itibaren başlattığı maliyet bazlı otomatik fiyatlandırma ile zamların kapısını araladı. Son olarak 1 Ekim 2009'da yüzde 9,8 oranındaki zamla birlikte toplamda 2008 yılından itibaren kümülatif tutar yüzde 70,36'yı bulurken, Enerji Bakanı Taner Yıldız'ın yüzde 5-6 olarak haberini verdiği yeni elektrik zammının yüzde 10'un altında olmayacağı ortaya çıktı. Zammın 1 Ocak'tan itibaren yürürlüğe girmesi planlanıyor. Enerji KİT'lerinin maliyetlerini kurtarmalarını isteyen Hazine, zararlarının karşılanması için Ocak 2010'dan itibaren elektriğe yüzde 10'luk zam istiyor.

BABACAN DA SÖYLEMİŞTİ

Hükümetin elektrik fiyatlarını 62 ay boyunca zam yapmayarak baskılaması enerji KİT'lerinin alacaklarını ciddi şekilde yükseltti. TEDAŞ, EÜAŞ ve TETAŞ'ın fiyat baskılaması sonucu birbirlerine olan borç tutarının 2.5 milyar liraya ulaştığı kaydedildi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da, enerji KİT'lerinin her ay 300 milyon lira zararının oluştuğunu, yapılan yüzde 10'luk zammın KİT'lerin zararını şimdilik başabaş noktaya yaklaştırmak amacıyla yapıldığını ifade etmişti. 2008 Temmuz ayından itibaren 3 aylık periyotlu maliyet esaslı fiyat ayarlamasına geçilmesinin nedeni de bu borç tutarı.

BAKAN YILDIZ SİNYALİNİ VERMİŞTİ

Enerji Bakanı Taner Yıldız ekim sonunda bir sempozyumda, 1 ve 2 no'lu, tarifelerle alakalı olarak düzenleme yaptıklarını belirterek, tamamlandığında yüzde 5-6 civarında elektriğe zam geleceğini ifade etmişti. Bakan Yıldız, “Bunun düzenlenmesi doğru bir şey ama bu zammın geleceği de bu kadar gerçek bir şey. Buna hazırlıklı olacağız” şeklinde konuşmuştu.Türkiye İstatistik Kurumu'nun Ağustos 2009 verilerine göre; 2008'den bu yana konut ana harcama grubundaki maddeler arasında yüzde 50.56 zam oranıyla fiyatı en çok artan kalemin elektrik faturasında gözleniyor. Aynı dönemler itibarıyla diğer kalemlere bakıldığında elektrik faturasından sonra fiyatı en çok artan kalemler yüzde 18.35 ile kömür, yüzde 16.93 ile doğalgaz ve yüzde 16 ile su faturası oluşturuyor.

FİYAT 2 YILDA YÜZDE 70 ZAMLANDI

Konutlardaki kullanıcılar, her türlü bedel dahil olmak üzere nisan ayından bu tarafa 24.53 kuruştan satın aldıkları elektriğe, 1 Ekim 2009'dan itibaren 26.93 kuruş ödemek zorunda kaldılar. Böylece 31 Aralık 2007 tarihinde 1 kilovat saat elektrik için 15.81 kuruş ödeyen vatandaş, kümülatif olarak yüzde 70.36'ya ulaşan zamla 1 Ekim 2009'dan itibaren 26.93 kuruş ödüyor.

Doğalgazda yüzde 38 indirim yansıtılmadı

Doğalgaza 2008 Kasım ayına kadar yapılan yüzde 74'lerdeki zam elektrik fiyatlarına yansıtılırken, şubat ve mayıs 2009 dönemindeki yaklaşık yüzde 38,5 oranında doğalgazdaki indirim ise elektrik fiyatlarına yansıtılmadı. Üstelik Ocak 2009'da elektriğe yeniden zam yapıldı. BOTAŞ tarafından elektrik üreticilerine satışı yapılan doğalgazın fiyatı Aralık 2007'ye göre Aralık 2008'e gelindiğinde toplamda yüzde 80.5 oranında zam gördüğü belirlenirken, bu fiyat artışları da elektrik fiyatlarında zam olarak yansıdı. BOTAŞ 2009 yılı Şubatta yüzde 17, Mayıs ayında da yüzde 26 oranlarındaki indirimle Aralık 2008'e göre doğalgaz satış fiyatını yüzde 38,5 düşürdü. Ancak bu indirim oranı elektrik tüketicilerine yansıtılmadı. Aralık 2007'de 1 metreküp doğal gazın konutlarda tüketiciye satış fiyatı (her şey dahi ) 60 lira 98 YKrş idi. (TÜİK'in rakamı) 1 Kasım 2008'de doğal gaza yapılan son zamla birlikte 1 metreküp doğal gazın tüketiciye satış fiyatı (her şey dahil) 107 lira 87 YKrş'a çıktı. Böylece, 1 Kasım 2008 itibariyle Ocak-Kasım 2008 döneminde doğalgaza yapılan toplam zam oranı yüzde 73.89'a ulaştı. TETAŞ'ın 1 Ekim 2008 tarihinde 14.39 kuruş olan birim elektrik satış fiyatı 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren 12.62 kuruş olarak uygulanmaya başlandı. 1 Nisan 2009 tarihli tarifede de bu satış fiyatı değiştirilmedi. Böylece elektrik tüketiminin yüzde 44'ünü sağlayan TETAŞ'ın elektrik fiyatlarında yaptığı yüzde 12.3'lük fiyat indirimi de tüketicinin elektrik faturasına ne 1 Ocak 2009 tarihli tarifede ne 1 Nisan 2009 tarihli tarifede ne de 1 Temmuz 2009 tarihinde yansıtılmadı.

Gazda artış aralıkta masada

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, doğalgaza zamda Enerji Bakanlığı'nın tek başına bir yaptırımı olmadığını belirterek, doğalgaz ve elektrik zammının aralık ayında görüşüleceğini söyledi. Bakan Yıldız, Türkiye'de doğalgazın sadece yüzde 2,5'unun üretildiğini, geri kalan kısmının ithal edildiğini belirterek, "Bununla alakalı fiyatı siyaset ve enerji bakanlığı belirlemiyor. 2008 şubat ayından bu tarafa otomatik fiyat mekanizması dediğimiz bir mekanizma var, onunla yapılıyor. Otomatik fiyatlama mekanizması zam ne getiriyor ne götürüyor bakacağız ve aralık ayı içinde değerlendirmiş olacağız. Elektrikte de aynı durum var, 3 ayda bir düzenleniyor. Maliyet bazlı, gerçek maliyetler sübvanse edilmeden, maliyet ne ise onu yansıtıyoruz. Sonucu kamuoyu ile paylaşacağız. Basın mensuplarından bir arkadaşımız yüzde 70 zam olabilir dedi, şimdi onu 40 kişi ile ayıklamaya çalışıyoruz. Şu anda böyle bir zam ve rakam yok. Vatandaşımızın hassasiyetinin de dikkate alınması kanaatindeyim. Belki bu konuda basın mensuplarına görev düşüyor" dedi.

Maliyet artışından kaynaklanmıyor

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) zamların nedeninin üretim maliyetlerindeki artış olmadığını öne sürerken, elektrik enerjisi üretiminin ve dağıtımının piyasalılaştırılması olduğunu iddia ediyor. EMO zamlara ilişkin, “Yapılan zamların iddia edildiği gibi maliyetlerle açıklanmasına imkan yoktur. Doğalgaz fiyatları indirilmiş, kömür fiyatları düşmüşken nasıl olur da 'maliyet esaslı' denilen mekanizma ile yine zam yapılmaktadır? Çünkü Maliyet Esaslı Fiyatlandırma Mekanizması'nda TETAŞ üzerinden fiyatları manipüle etmenin yolu açıktır. Özel şirketlerin kar baskısı nedeniyle borç sarmalına sokulmuş olan enerji kuruluşlarına kaynak aktarmak için TETAŞ üzerinden tüketicilere ve bütçeye de yansıtılacak zam baskısı yaratılmıştır” değerlendirmesi yapıyor.

Elektriğe yüzde 10 zam daha

Elektriğe yüzde 10 civarında zam yapan hükümet, enerji KİT'lerinin maliyetlerini karşılaması amacıyla, yılbaşından sonra elektriğe yine yüzde 10 zam yapmaya hazırlanıyor.