İndiriminden 1.5 milyon işveren faydalandı

Aradan geçen sürede prim indiriminden vergi ve prim borcu olmayan 1 milyon 483 bin işveren faydalandı.

Bu kapsamda 13 milyon 313 bin sigortalının primi 5 puan düşük yatırıldı. İndirimin Hazine'ye maliyeti ise 4,7 milyar lira oldu. Ancak bu maliyete karşın prim indirimi, beklenen istihdam artışını sağlamadı. Ekonomik krizin de etkisiyle işsizlik azalacağına tavan yaptı. Uzmanlar prim indiriminin istihdam üzerinde beklenen etkiyi yapmamasının kriz kadar işverenin yaklaşımıyla ilgili olduğunu savunuyor.

Uzun yıllar işverenlerin en büyük şikâyeti, istihdam yüklerinin ağırlığı oldu. 1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren 5 puanlık SSK prim indirimi, istihdam üzerindeki yükleri önemli ölçüde düşürdü. İndirimle birlikte istihdam üzerindeki prim ve vergi yükü yüzde 31,7'ye geriledi. Halen bu oran OECD'de yüzde 27,3, Avrupa Birliği'nde ise yüzde 31,9 düzeyinde. Böylece Türkiye, AB ortalamasını yakaladı. İndirimin yürürlüğe girmesinin ardından borcu bulunmayan ve kayıt dışı işçi çalıştırmayan işverenler teşvikten faydalandı. Böylece işverenler, her bir işçi için yaklaşık 35 lira daha düşük prim yatırıyor. İndirim ile işverenlerin daha fazla istihdama yönelmesi beklenirken, tam tersi bir süreç yaşandı. 5 puanlık indirimin kayıt dışı istihdam üzerinde de ciddi bir etkisi olmadı. Düzenlemenin en az 1,5 milyon kişiyi kayıt altına alması bekleniyordu. Türkiye, 2003 ile 2008 yılları arasında ortalama yüzde 6 büyüdü. Bu dönemde her yıl yaklaşık 500-550 bin kişiye istihdam sağlandı. Ancak istihdam piyasasına yeni girenler sebebiyle işsizlik oranları yerinde saydı. Bu süreçte işsizlik sorununun çözümü için istihdam üzerindeki yüklerin aşağı çekilmesi gündeme geldi. İş dünyası, sıkça sosyal güvenlik primlerinin yüksekliği yüzünden işgücü maliyetlerinin arttığını, bu sebeple yeterli istihdam sağlanamadığını dile getirdi. Bu eleştirileri dikkate alan hükümet, ilk adım olarak 5 puanlık prim indirimini devreye soktu. Yine işverenin yükünü azaltmak amacıyla özürlülerin primlerinin Hazine tarafından karşılanması, 18-29 yaş arasındakilerle kadınların primlerinin devlet tarafından ödenmesi gibi düzenlemeler hayata geçirildi. Ancak bu düzenlemelere karşın işsizlik probleminde beklenen iyileşme sağlanamadı. Sosyal güvenlik primlerinin azaltılması istihdamı artırmada rol oynamadı. Bu süreçte ortaya çıkan küresel krizle birlikte işsizlik giderek arttı. Bu durum, prim indirimini tartışmaya açtı. Uzmanlar, istihdam üzerindeki yüklerin azaltılmasına karşın çalışan sayısının artmasının ekonomik krizin yanı sıra istihdam piyasasının yapısal meseleleriyle de ilgili olduğunu belirtiyor. Uzmanlara göre Türkiye'de istihdam piyasasının en önemli problemlerinden biri mesleksizlik. Çok sayıda insan 'ne iş olsa yaparım' diyerek iş ararken, işletmeler ise kriz döneminde bile kalifiye eleman bulmakta zorluk çekiyor. Bu durum sürdükçe prim indirimi gibi düzenlemelerin tek başına istihdam sorununu çözmeyeceği belirtiliyor.

ZAMAN

İndiriminden 1.5 milyon işveren faydalandı

İstihdamı artırmak için SSK primlerinin 5 puan indirilmesinin üzerinden 1 yıl geçti.