İran'da neler oluyor?
Ahmedinejad'ın yeniden seçilmesiyle karışan İran bu kez 1979 Büyükelçilik baskınının 30'uncu yıldönümünde sıcak saatler yaşadı. İşte seçimden bu yana İran'da yaşananlar:
16 Yıl Önce Güncellendi
2009-11-04 17:42:00
1979 Büyükelçilik baskınının 30'uncu yıldönümünde, hem muhalifler hem de hükümet yanlıları sokaktaydı. Muhaliflere, polisin müdahalesi sert oldu.
1979'daki İran İslam Devrimi sırasında Amerikan Büyükelçiliği'ne düzenlenen baskın ve 444 gün süren rehine krizinin yıldönümünde, Tahran'da yine sıcak saatler yaşandı.
Yıldönümünü gerekçe göstererek, büyük bir yürüyüş düzenleyen muhaliflere, polisin müdahalesi sert oldu.
Hükümet yanlısı gösteride ise, Amerikan bayrakları yakıldı.
1979'da Batı destekli Şah yönetiminin devrildiği İslam Devrimi sırasında İranlı öğrenciler Tahran'daki Amerikan Büyükelçiliği'ni basarak personeli rehin almıştı.
52 Amerikalının 444 gün alıkonulduğu rehine kriziyle, Amerika Birleşik Devletleri-İran ilişkileri tümüyle kesildi.
Amerikanın rehine kurtarma operasyonu sırasında, komandoları taşıyan helikopterin çöle düşmesiyle yaşanan tarihi fiyasko da, Jimmy Carter döneminin sonunu getiren faktörlerden biri oldu.
Aradan geçen 30 yılda, önemli bir güç haline gelen İran, nükleer programıyla dünyaya meydan okuyor. Ancak ülke, Haziran ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçiminden bu yana içten içe kaynıyor.
1979 Büyükelçilik baskınının 30'uncu yıldönümünde, hem muhalifler hem de hükümet yanlıları sokaktaydı.
Musevi taraftarları, diğer muhalif lider Mehdi Kerrubi'ninde desteğiyle, eski Amerikan Büyükelçiliği önüne doğru yürümeye çalıştı. Göz yaşartıcı gaz ve coplarla müdahale eden polis havaya ateş açtı.
Tahran'daki sıcak dakikalar, dünyaya, cep telefonu kameraları ve internet aracılığıyla yansıdı.
Binlerce hükümet yanlısı da, büyükelçilik binası önünde toplandı. İran'ın nükleer programına yönelik Batının baskıları protesto edildi.
Dini lider Ayetullah Ali Hamaney'in resimlerinin taşındığı gösteride, Amerikan ve İsrail bayrakları yakıldı.
Seçimden bu yana İran'da neler oldu?
Mahmud Ahmedinejad’ın 12 Haziran’da yapılan başkanlık seçimlerinin ardından tekrar başkan seçilmesiyle birlikte muhalefet tarafında seçimlerde büyük bir sahtekarlık olduğu iddaları gündemde yer almıştı.
Seçim sonuçlarının getirmiş olduğu tartışma onbinlerce reform yanlısını sokağa dokerken seçimlerin fesh edilmesi istenmişti. O zamandan beri ülkede münferit gösteriler devam ediyor.
13 Haziran - Otoriteler halen gorevde bulunan Mahmut Ahmedinejat ‘ın yüzde 63'lük bir oranla seçimleri kazandığını duyurdu. Mir Huseyin Musavi ise yüzde 34 oranında oy alirken seçimleri ‘tehlikeli bir kandırmaca olarak niteledi. Bunun ardından binlerce gösterici polisle çatıştı.
14 Haziran– Musavi seçimleri veto yetkisi olan ve adayların seçime girmesini engelleyebilen Gözetici Kurul’dan seçimlerin feshedilmesini istedi.
15 Haziran– İran Devlet medyasindan yapılan açıklamada Musavi taraftarı olan en az 7 kişinin Tahran’da öldürüldüğü duyuruldu. Diğer şehirlerde devam eden gösteriler ise polis tarafından engellendi.
16 Haziran - İranli yetkililer Musavi taraftarı olan ve Tahran’ın kuzeyinde gösteri yapan binlerce göstericinin katıldığı eylemlerin yabancı basın mensupları tarafından görüntülenmemesi için yabancı gazecilerin sokağa çıkmasını yasakladı.
19 Haziran– İran’ın yüksek lideri Ayatullah Ali Hamaney protesto liderlerinin gösterilerde kan akmasi durumunda tamamen sorumluluk sahibi olacaklarının altını çizerken Ahmedinejad’ın seçimleri 11 milyon oyla kazandığını vurguladı.
20 Haziran– Tahran’ın birçok bölgesinde gösteriler yapan yüzlerce eylemciyi dağıtmak için ozel polisler görevlendirildi.
Iran’ın yarı resmi haber ajansi Mehr’in verdiği bilgiye göre bir intihar bombacısı 1979 İran Devrimi’nin lideri olan Ayatullah Humeyni’nin kabri başında intihar etti.
Devlet televizyonu Tahran’da 450 göstericinin göz altına alındığını ve 10 kişinin de öldürüldüğünü duyurdu. Öldürülenler arasında yönetime karşı duran ve başkaldırının sembolü haline gelen Neda Agha-Sultan da vardı.
23 Haziran - Gözetici Kurul seçimlerin feshedilme istemini geri çeviridi ve kanuna aykırı herhangi bir durumun olmadığını açıkladı.
Amerika Devlet Başkanı Barack Obama muhalefetin bu şekilde susturulmaya çalışılmasını şok edici ve hakların çiğnenmesi olduğunu söyledi.
Ingiltere İran hükümetinin iki Ingliz diplomatı sınır dışı etmesinin ardından iki İranli diplomatı İngiltere sınırlarına çıkardı.
26 Haziran– Ahmet Hatemi, devlet başkanının performansının ve gözlenmesinden sorumlu, kargaşayı ortaya çıkaranların cezalandırılması çagrısında bulundu.
28 Haziran– İranlı yetkililer İngliz konsolosluğunda çalışan birçok kişiyi ülkede olan huzursuzluklara karıştıkları gerekçesiyle gozaltına aldı. İngiltere ise gözaltıların taciz ve korkutma olduğunu belirterek vatandaşlarının serbest bırakılmasını istedi.
17 Temmuz– İran eski devlet başkani Ekber Hasemi Rafsancani ulkenin krizde olduğunu açıklarken polis ve göstericiler arasında çatışmalar devam ediyordu.
20 Temmuz– Diğer devlet eki başkanlarından Muhammet Hatemi seçimlerin meşrulaştırılması için referanduma gidilmesi çağrısında bulundu.
30 Temmuz– Yuzlerce Musavi yandaşı Neda Agha-Sultan için Behesht-e Zehra mezarlığında bir araya geldi. Yüzlerce polis goz yaşartıcı gaz kullanarak göstericileri dağıtmaya çalıştı.
1 Agustos - İran hükümeti yıkmaya çalıştıklarını savunduğu birçok kişiyi mahkemeye sevk etti.
3 Agustos– Hamaney Ahmedinejad’ın ikinci dönem başkanlığını resmen onadı.
5 Agustos– Ahmedinejad parlementoda yemin etti.
8 Agustos– İran Tahran’da İngiliz ve Fransiz konsolosluklarında çalışan iki İranlı, Fransız vatandaşı bir kadın ve onlarca kişiyi Batı'ya ülkedeki rejimi yıkmak amaçlı olarak yardım etmek ve casuslukla suçladı.
25 Agustos– Savcilar reformist aktivist Saeed Hajjarian icin maksimum ceza isteminde bulundular.
3 Eylul – Parlemento Ahmedinejad’in birçok kabine üyesini onayladi.
9 Eylul– Musavi bir internet sitesinde yaptığı açıklamada iki reformistin tutukluluk hallerinin gelecek kötü olaylarin habercisi olduğunu söyledi.
11 Eylul– Musavi’nin seçim kampanyasını yürüten Muhammed Ozlati-Moghaddam göz altına alındı.
18 Ekim– Musavi kendi internet sitesinde yaptigi aciklamada tum olanlara karsi Iran’in degismi icin elinden geleni yapacagina soz Verdi.
28 Ekim– Hameney Haziran ayinda yapilan seçimlere karşı çıkmanın suç olduğunu belirtirken muhalefet seçimlere hileli gözüyle bakıyor.
4 Kasim– Musavi yanlıları Tahran’daki Amerikan Konsoloslugu’na yapılan saldırının 30. yılında polisle çatıştılar.
SON VİDEO HABER
Haber Ara