Cundullah İran'dan ne istiyor?

Murat Hazine / TIMETÜRK

İran'daki Sünni Cundullah grubu, Ekim'in 18'in İran'ın güneydoğusundaki saldırıyı üstlendi. Sözkonusu saldırıda, İran Devrim Muhafızlarına mensup 15 kişi de dahil olmak üzere 42 kişi hayatını kaybetti. Saldırı, çoğu uzmana göre İran ile Sünni azınlık arasındaki derin gerilimleri ortaya çıkartarak, yeni bir süreci başlattı.

Saldırının arkasındaki nedenler neler?

İran Hükümeti ise 18 Ekim'deki patlamayı gerçekleştiren Cundullah grubunun Pakistan'dan destek aldığını öne sürerek, Pakistan'ı ise bu noktaya konumlandıranın ise ABD ve İngiltere olduğunu iddia etti.

İran hükümeti bu grubun ayrılıkçı bir terörist grup olduğunu iddia ederken, pek çok analist ise son yıllarda güneyDe yoğunlaşan Sünni-Beluci azınlığın Doğu İran'daki yönetimden şikayetçi olduğunu ifade ediyor.

Cundullah grubu nedir?

Aynı zamanda Halk Direniş Hareketi olarak bilinen grup, kendisini Belucistan bölgesindeki azınlığın haklarını korumaya adadığını söylüyor. 2005 yılından bu tarafa militan bir şekilde hükümet yetkilileri ve askeri personele yönelik saldırılar düzenleyen Cundullah'ın 1.000 savaşçısının olduğuna inanılıyor.

İran'ın iki milyon nüfuslu Beluci bölgesi, uluslararası insan hakları örgütlerine göre, ekonomik ve kültürel ayrımcılığa tabi tutuluyor. İran yönetimin bölgedeki uygulamalarının kanunsuzluğu teşvik ettiği de iddia edilirken, uyuşturucu ve ilaç kaçakçılığı da dahil bölgede pek çok kaçakçı grubun faaliyet gösterdiği biliniyor.

Hükümet, Sünni ağırlıklı eyaletteki örgütün 'eşkiya' olduğunu savunurken, Ekim 2008'de verdiği bir röportajda, Abdulmelik Rigi isimli Cundullah lideri, kendilerinin sadece haklarını ve kültürel saygı istediklerini dile getiriyor.

Hükümet, İran ağırlıklı olarak Sünni eyalette yoksul ayrı çalışmakla Jundullah, 2002 yılında kuruldu, suçluyor. Ancak, Ekim 2008'de bir röportajda, örgüt lideri Abdulmelik Rigi ,sadece kendi haklarını ve kültür saygı hükümet istedi savundu.

Cundullah'ın esas unsurları Pakistan toprakları içerisinde Belucistan eyaletine dayanıyor.

Cundullah'ın lideri kim?

Cundullah örgütünün lideri Abdulmelik Rigi. Örgüt içinde Emir Abdulmelik Bluch olarak tanınıyor.

Cundullah hangi taktiklerle savaşıyor?

Cundullah genellikle İran askerlerini ve sınır muhafızlarını kaçırmaya çalışıyor. Son süreçte ise, intihar saldırıları, polis istasyonlarına yönelik bombalı saldırıları sık sık kullanıyor. Cundullah'ın toplamda 400 İran askeri öldürmüş olabileceği iddia ediliyor.

Cundullah kimden destek alıyor?

İranlı üst düzey yetkililer, örgütün ABD, İngiltere ve Suudi Arabistan tarafından mali ve lojistik destek aldığını iddia ediyorlar. Ayrıca bazı Ortadoğu ülkelerinin istihbaratlarının da Cundullah'a el altından destek verdiği iddialar arasında.

Bölgeyle ilgilenen analistler, Cundullah'ın paravan bir örgüt olabileceğini, CIA tarafından eğitilerek, İran'ı istikrarsızlaştırmak için kullanııldığını belirtiriyorlar.Cundullah lideri Abdulmalik Rigi'nin kardeşi, İslamabad'ta CIA yetkilileriyle toplantıya katıldığını itiraf etti. ABD ise tüm suçlamaları reddediyor.

Saldırı Pakistan-İran ilişkilerini etkiler mi?

Bölgede iran ve Pakistan arasında güçlü ekonomik ilişkiler var. Her iki taraf için de iki ülke arasındaki stratejik ortaklık vazgeçilemez nitelikte. Geçmişte, Abdulmelik Rigi'nin kardeşi Abdulhamid Rigi Pakistan tarafından tutuklanarak İran'a teslim eldi. Ancak İran, Pakistan'dan daha ciddi ve kararlı tedbirler alarak Cundullah'ın başını
ezmesini istiyor.

Herhangi bir uluslararası tepki oldu mu?

ABD ve BM saldırıyı kınadı. Rusya, terörle mücadelede İran ile işbirliği teklif ederken, Amerika Birleşik Devletleri de Cundullah'ı bir terörist grup olarak terör örgütleri listesine dahil etmeyi düşünüyor.

İran'ın büyük azınlık grupları hangileri?

İran hükümeti,etnik huzursuzluk temelli herhangi bir sorunla karşılaştığında dış güçleri suçluyor. İran toplumu ise çeşitli etnik ve dini kökenlerden geliyor.
İran'ın ana etnik gruplar şunlar: Persler (yüzde 51), Azeriler (yüzde 24), Gilaki ve Mazandarani (yüzde 8), Kürtler (yüzde 7) ve Araplar (yüzde 3).

Kalan yüzde 7 ise Baluciler, Lurlar, Türkmenler, Qashqailer, Ermeniler, Fars Yahudileri, Gürcüler, Süryaniler, Çerkesler ve Peştulardan oluşmakta.

Nüfusun %8'i Sünnilerden % 89'u ise Şiilerden oluşmakta. İran'da Sünni azınlık dış bağlantıları sebebiyle hep bir istikrarsızlık kaynağı olarak görülmekte.

Beluciler kimlerdir?

Beluciler, İran ve Pakistan sınırının iki tarafında yaşayan Sünni mezhebine bağlı etnik bir azınlık. Beluciler de Kürtler gibi devletsiz bir ulus olarak tarih sahnesindeki varlıklarını sürdürmekteler.

Cundullah İran'dan ne istiyor?

İran, geçtiğimiz hafta sonu 7 Generalin hayatını kaybettiği saldırıyla sarsıldı. Peki saldırıyı üstlenen Cundullah grubu hangi temellere dayanıyor ve ne için savaşıyor?