Hafif araçla ağır vurgun

Akaryakıt bayi ve dağıtım şirketlerinin 50 kuruşluk kârı için tavan fiyat uygulaması getiren hükümet, organize kaçak akaryakıt ticaretini seyrediyor.

Yıllarca Irak sınırında katırlar ve TIR'larla yapılan kaçak akaryakıt ticareti, modernleşti. Kısa bir süre öncesine sırtlarında bidonlar bağlanmış katır ve TIR kuyruklarının yerini modern hafif ticari araçlar aldı. Sınır ticaretinde mayıs ayından itibaren yapılan düzenlemelerle kamyon ve TIR'lara yönelik denetimlerin arttırılması üzerine önü kesilen kaçak akaryakıt ticareti yeni bir yol buldu. Devreye Kuzey Irak'ta para transferi olmadığı için tahsilata giden araçlar girdi...

Haftada iki kere sınır ticaretinin ödemesini almak için Valilik izni ile Irak'a geçen hafif ticari araçlar boş dönmüyor. Normalde 90 litre yakıt deposu bulunan araçlar bagajlara eklenen ek depolarla 250 litre yakıtla geri dönüyor. Bölgeden konuştuğumuz bayiiler hafif ticari araçların kapış kapış gittiğini açıklıyor.

Bölgeden ismini açıklamak istemeyen bir yetkili kaçak akaryakıt ticaretinde araçların devreye girmesinin yasal dayanağının sınır ticaretinden doğan döviz alacaklarının taşınması olarak açıklıyor. Yetkili, "Sınır ticareti ya da ihracat yapanlar, Kuzey Irak'ta para transferleri sistemi olmadığından, dövizi nakit olarak tahsil edip getiriyorlar. Döviz tahsilat araçları izni önce Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından veriliyordu. Ancak bürokratik işlemler nedeniyle bu izinleri verme yetkisi bölgedeki valiliklere aktarıldı. Şimdi Valilikler her araç için haftada iki kez 'günübirlik geçiş' izni veriyor. İşler hızlanınca bu iş için modern hafif ticari araçlar kullanılmaya başlandı" açıklamasını yaptı.

Yeni düzenleme yeni trend yarattı

Kaçak akaryakıtta hafif ticari araçlar ile başlayan yeni trendin başlangıcı geçtiğimiz Mayıs ayında sınır ticaretinde yapılan yeni düzenlemeler oldu. Sınır ticareti için özel bürokratik işlemlerin yanında, normal bir ihracatın da tüm bürokratik işlemlerinin yerine getirilmesi isteniyor. Ayrıca yeni düzenlemede önceden otomobil, minibüs ve van gibi araçlarla da yapılan sınır ticaretinin sadece kamyon ve TIR'larla yapılması kuralı getirildi. Öte yandan yeni düzenlemede daha önce döviz tahsilat araçlarına Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından verilen izinler de Valiliklere bağlandı. Valilikler bu araçlara haftada iki kere geçiş izni vermeye başladı. Bu durum kaçak akaryakıt ticaretini yeni bir kulvara taşımış oldu.

Araçlar, Zaho yakınlarındaki istasyonlardan aldıkları motorin ve normal benzinin litresine 500 dinar (65 kuruş) ödüyorlar ve Türkiye'de tenekesi (17 litre) 35 liradan satıyorlar. Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası Başkanı Atıf Ketenci, "Maalesef bu olay bütün hudut kapılarında var. Bu sayede de ülke ekonomisi kan kaybediyor" dedi. Ketenci, akaryakıt üzerndeki ağır vergilerin indirilmesinin doğu ve diğer sınır kapılarındaki kaçak akaryakıt problemini ortadan kaldıracağını söyledi.

Depo 500-700 TL'ye büyütülüyor

Adıyaman'dan görüştüğümüz bir bayii ise şu açıklamayı yaptı: "Bu işlemi özel yapanlar var. Duyduğumuz kadarıyla benzin deposunu 250 litreye kadar çıkartıyorlarmış. Bu araçların sınırdan giriş çıkışı da rahat, araba fazla yakıta elverişli. Doğu bölgelerinde çok satış yapılıyor. Sınırın vazgeçilmez araçları olduğunu duyuyoruz."

Bir başka bayii ise depo büyütme işinin 500 ile 700 TL civarında bir maliyeti olduğunu anlatıyor. Depo büyüdükçe maliyet de artıyor. Satın alma safhasında bu konunun gündeme geldiğini de belirten bayii, "Genelde bize konuyla ilgili soru soruyorlar ancak biz bu konuda yasal uyarılarla müşterilerimizi uyarıyoruz" diye konuştu.

Cizre Sanayi Odası Genel Sekreteri Mehmet Yalçın Boyacı ise bu araçların günübirlik sınır ticareti kapsamında Irak'a giriş çıkış ve ticaret yaptıklarını söyledi.

Boyacı, "Burada çalışan ihracatçının yüzde 90'ının öbür tarafta da işleri var. Sanayi yok, tek fabrikamız Habur. Ancak bu araçların depolarının büyütüldüğüne inanmıyorum. Güvenlik güçlerimiz göz açtırmıyor" açıklamasını yaptı.

Küçük esnafa sınır ticareti için olanak sağlanmalı

Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Üyesi Kıyas Kaynar
Sınır ticareti işlemleri için her hafta ilgili vali ve defterdar yardımcıları, tarım il müdürlüğü temsilcisi ile ticaret ve sanayi odasının temsilcileri bir araya gelip sınır ticareti belgelerini düzenliyor; belgeler üç aylığına veriliyor. İlgili yönetmeliklerin yürürlüğe girmesinden sonra "sınır ticareti" neredeyse fiilen ortadan kalktı; çünkü, sınır ticaretine özel bürokratik işlemlerin yanında, normal bir ihracatın da tüm bürokratik işlemlerinin yerine getirilmesi isteniyor. Bu çok küçük meblağlar tutan bir küçük ticaret işlemi için çok ağır bir yük; hem zaman hem de para olarak. Ayrıca, önceden esnaf götüreceği mala göre bir otomobil, bir minibüs ile götürüyordu. Artık mutlaka kamyon isteniyor; bu da maliyetleri çok yükseltiyor. Bu nedenle sınır ticareti yapan yüzlerce küçük esnaf bu işi bıraktı. Bizim isteğimiz, düzenlemenin yeniden ele alınıp, küçük esnafın da sınır ticareti yapabilmesine olanak sağlayacak şekilde değiştirilmesidir

Akaryakıta düzenlemede yer yok

Mayıs ayında yürürlüğe giren sınır illerin ilgili komşu ülkelerle yapılacağı sınır ticaretine ilişkin usul ve esasları belirleyen kararnamede akaryakıtla ilgili bir hüküm bulunmuyor. Kararname ile sınır illerindeki esnaf ve tüccara, komşu ülke ile doğrudan ticaret yetkisi verildi. Ayrıca, sanayi ürünlerinde olduğu gibi sınır ticareti kapsamında tarım ürünleri ithalatında da gümrük vergilerinin kaldırılması, ithalatta formalitelerin azaltılması öngörüldü.İthalatta miktar limiti yanında alternatif olarak 100 milyon dolar ülke limiti getirilirken, ihracatta sınır bulunmuyor. Yeni mevzuatta sınır ticaretindeki en önemli sorunlardan biri haline gelen akaryakıtla ilgili bir maddenin olması eleştirilere neden olmuştu.

Kaynak: Referans

Hafif araçla ağır vurgun

Doğu ve Güneydoğu sınırlarında yıllarca katırlar ve TIR'larla yapılan kaçak akarkayıt ticareti, bugünlerde son model hafif ticari araçlarla gerçekleştiriliyor.