Ekonomik toparlanma yavaş olacak

Haziran ayı sanayi üretiminin önceki gün yarattığı iyimserlik havası, dün gelen kapasite kullanım oranlarıyla etkisini yitirdi. Sanayi üretiminin öncü göstergesi olan kapasite kullanım oranında mart ayından bu yana sürelen yükseliş temmuz ayında tersine döndü. Dört aylık yükselişin ardından imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı yüzde 72.3’e düştü. Böylece temmuzda, kapasite kullanım oranı hem yıllık hem da aylık bazda geriledi.

Yıllık düşüş 7.7
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK)’nin açıkladığı, ‘İmalat Sanayiinde Eğilimler’ anketinin sonuçlarına göre, temmuz ayı rakamlarına göre bir önceki aya 0.4 puan azaldı. Geçen yılın aynı ayına göre ise 7.7 puanlık düşüş yaşandı. Ankete katılan 4 bin 929 işyerinden derlenen verilerden yola çıkılarak yapılan analize göre, Temmuz 2008’de oran yüzde 80’di.
4 aydır yükseliyordu
Küresel krizin kendisini Türkiye’de hissettirmeye başladığı ay olan olan eylülle birlikte düşüşe geçen kapasite kullanımı, şubat ayından sonra yükselişe geçmişti. Şubatta yüzde 63.8, martta yüzde 64.7, nisanda yüzde 66.8, mayısta yüzde 70.4, haziranda ise 72.7’ye yükselmişti. Ancak temmuz ayındaki yüzde 72.3’lük oranla birlikte bu yükselişe ara verildi.

Devlette de geriledi
Bir önceki ay yüzde 72.7’lik oranı ile kamu üretimindeki artış son 7 ayın zirvesine çıkaran kamuda kapasite kullanımımı, temmuz da özel sektör ile birlikte geriledi. Aylık bazda kapasite kullanımı geçen yıla göre devlette 5.5 puan azalarak yüzde 87.8 olurken, özel sektör ise 6 puanlık bir gerilemeyle yüzde 72.1’e indi.

22 sektörden 3’ü artıda
Bir yıl öncesinin temmuzu ile karşılaştırılığında, hemen hemen tüm sektörlerde gerileme yaşandı. Yıllık bazda bakıldığında 22 sektör içinde kapasite kullanımında artış yaşayan yalnızca 3 sektör oldu. Büro makinelerinde yüzde 38.6’dan yüzde 43.6’ya, radyo, TV, haberleşme cihazlarında yüzde 81.1’den yüzde 90.3’e yükseliş görüldü. Aynı dönemde, basım yayım araçları imalatı ise geçen yılki yüzde 73.3’lük seviyesinden, yüzde 73.9’a çıktı.

Otomotivde düşüşe devam
Krizin en çok vurduğu sektörlerden motorlu araçlarda gerileme teşviğe rağmen sürdü. Taşıt araçları ve karoseri imalatı geçen yılki yüzde 77.1’deki seviyesinden, yüzde 69.2’ye geriledi. Ancak gerileme geçen ayın altında gerçekleşti.

En önemli etken iç pazardaki yetersiz talep
Temmuz'da, işyerlerinin tam kapasite çalışmamasının en önemli nedeni iç talep yetersizliği oldu. İşyerlerinin yüzde 53.3’ü iç pazarı neden gösterirken, yüzde 28.8’i dış pazardan etkilendiğini söyledi. Kapasite kullanımındaki gerilemeye karşın, üretim miktarındada yüzde 0.5’lik bir artış kaydedildi. Satış miktarı ise yüzde 1.4 azaldı.

Düşüş mevsimsel etkilerden kaynaklandı
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün kapasite kullanımındaki aylık 0.4 puanlık düşüşün mevsimsel etkilerden kaynaklandığını söyledi. Ergün, şu değerlendirmeyi yaptı:

Her yıl yaz aylarında ekonomik faaliyetlerin azalması nedeniyle temmuz ve ağustos verilerinde düşüş yaşanmaktadır. Ancak bu yıl geçmiş yıllarda yaşanan düşme oranına göre çok daha az bir gerileme görülüyor.
Son 5 ayda 8.5 puanlık bir artış yaşandı. Hükümetin aldığı önlemlerin yanı sıra vergi indirimleri sonucunda stokları eriyen sektörün tekrar üretime geçmesinin de önemli rol oynadı.

Dış talepte ciddi bir toparlanma olmadan iç talepte beliren canlanma etkisi sınırlı düzeyde kalabilir.
Reel kesim güven endeksi ve tüketici güven endeksindeki gelişmeler, geleceğe yönelik olumlu beklentilerimizi güçlendiriyor.