Taliban’dan daha büyük bir problem?

Afganistan’ın ABD Destekli Çocuk İstismar Polisi

GARETH PORTER*

Taliban’dan kurtarılması hedeflenen Afganistan’ın Helmand bölgesindeki büyük ABD ve İngiliz askeri saldırısı stratejisi; yabancı güçlerin başka bir asi kaleye geçebilmeleri için, Afgan ordusunun ve polisinin nüfusun sürekli kontolüne geri getirilmesine dayalıdır.

Fakat bu strateji çok ciddi bir sorun teşkil etmektedir. İngiliz yetkililerle görüşen köyün büyüklerinin beyanına göre, yerel diktatöre bağlı olan bölgedeki polisler, adam kaçırma ve on yaş öncesi genç erkek çocuklara tecavüz dahil olmak üzere, nüfusa karşı sistematik istismar uygulamaktadır.

Öfke öylesine büyüyor ki, 12 Temmuz’da yayınlanan Reuters muhabiri Peter Graff’ın haberine göre, Laskgar Gah’ın hemen kuzeyinde bulunan Babaji’deki yaşlılar İngilizleri ulusal polislerin bölgeye geri dönmesine izin vermeleri durumunda, onlardan kurtulmak için Taliban’ı destekeyelecekleri konusunda uyardı.

Kuzey Helmand bölgesindeki Amerikan askerlerine eşlik eden Associated Press muhabiri Jason Straziuso ve David Guttenfelder 13 Temmuz’daki haberine göre Aynak’taki köylüler de aynı şekilde polis suistimalinden dolayı öfkeliydi. ABD askerleri köye ulaştıktan sonra bir saat içinde, köylü gruplar ulusal polisi “Taliban’dan daha büyük bir problem” olarak nitelendirerek şikayet etmeye başladılar.

Helmand bölgesindeki sivil nüfusa karşı Afgan polisinin uyguladığı bu vahşet 2005 yılından 2007’ye kadar Afganistan’ın ABD elçisi olan Büyükelçi Ron Neumann için bir sürpriz değildi. Neumann, on yaşın altındaki erkek çocukların tecavüzü de dahil olmak üzere bu tür istismarların Afganistan’da "baskı ve zulümden kaynaklanan daha büyük bir sorunun bir parçası" olduğunu anlattı.

Neumann bu bölgedeki halka uygulanan polis istismarının 2001 yılında Taliban rejiminin devrilmesinden sonraki ulusal polisin kuruluşuna kadar uzandığını söyledi. Afgan polisi ABD ve NATO gücü tarafından tekrar oluşturulmasa da, o zaman Taliban’a karşı savaşan güçlerden oluşturuldu.

Helmand bölgesinde polis gücü eski Mujihideen komutanı ve Alizai aşireti üyesi olan Sher Muhammed Akhunzadeh’ni(Taliban 1994 yılında Pashtun’un Güneyini kontrol altına almadan önce bölgeye hakim olan bir yerel diktatör) milis kuvvetlerinden oluşmaktaydı. Akhundzada 2002 yılında Helmand bölgesi valisi oldu.

Helmand bölgesindeki Alizai’nin rakipleri Antonio Giustozzi’nin bu yıl yayınlanan "Kur'an, Kalaşnikov ve Laptop" adlı kitabında geçen Taliban zamanında bölgede etkili olan Ishaqzai aşiretinin üyeleriydi.

Akhundzada’nın gücünü toparlaması diktatöre ve onun milis kuvvetlerine polisleri kullanarak Ishaqzai rakiplerinden intikam alma fırsatını verdi. Bu koşullar altında polis olan "onların arazilerini, kadınlarını alırdın ve onlardan çalabilir – hepsi bir paketin parçası “ diyor Neumann.
Akhundzada’nin yağmacı yönetimi ve milisleri ikinci bir kez Taliban 2008 yılında eyaletin büyük bölümünü kontrol altına alındığında sekteye uğradı.

The Scotsman’den Jerome Starkey, 16 Temmuz’da Helmand’ın kuzeyindeki İngiliz ve ABD deniz birliklerinin merkezinden çok da uzak olmayan Lashkar Gah şehrindeki bir bakkalın Taliban "sıradan Afganlar, bizim gibi fakir insanların refahı için iyiydi.” dediğini aktardı. Bunu nedenini de şu şekilde açıkladı: “Taliban zamanında bu tip suçlular için ceza vardı.”

Helmand bölgesindeki İngiliz ve Amerikan kuvvetleri polis istismarlerinden kaynaklanan bu yaygın öfke ile başa çıkma konusunda hazırlıksız görünüyor. ABD 2. Deniz Seferi Tugayı sözcüsü Kaptan William Pelletier bir e-mail ile, Helmand’daki Deniz Tugayı merkezinin Helman İngiliz Özel Polis Birliğinin hemen yanında olmasına rağmen İngiliz yetkililerinin rapor ettiği “suistimal suçlamaları ile ilgili hiçbir bilgisi” olmadığını açıkladı.

Pelletier Çarşamba günü itibari ile, Helmand’da ABD sorumluluğundaki bölgede gerçekleşen polis istismarları ile ilgili yaygın suçlamalar hakkındaki sorularımızı yanıtlamadı.

İngiliz Özel Polis Birliği sözcüsü teğmen Nick Richardson, yaptığımız röportajda köy ihtiyar heyetinin İngiliz yetkililerine söylediği şikayetleri sorduğumuzda “Bunlardan haberdarız" dedi.

Teğmen İngilizler tarafından yayınlanan polisler ile ilgili şikayetleri belirtmek istemedi, bununla beraber“Eğer herhangi bir suçlama varsa, ilgili yetkililer tarafından ele alınacaktır.” dedi.

Richardson bunlar “Afgan ulusal polisinin emir komuta zinciridir”dedi.

Ancak Helmand bölgesinde Afgan ulusal polis komutasının polis üzerindeki gücü çok azdır. 2007 ortalarında ulusal polis komutası Uluslararası Kriz Grubu’nun (IGC) Ağustos 2007 yılındaki bir çalışmasına göre, Helmand bölgesindeki 13 ilçeden sadece dördündeki başvuruları kontrol etti. Geri kalan dokuzu yerel olarak kontrol edildi - bu da Akhunzada’nin ilçelerin çoğunda kendi adamlarını tutmayı başardığı anlamına geliyor.

IGC çalışması hangi ilçelerin ulusal polis komutası tarafından kontrol edilmediğini belirtmemesine rağmen, Helmand’daki ABD – İngiliz askeri operasyonunun hedefleri olan bu ilçeler bölgenin ana haşhaş alanlarını içerdiğinden dolayı özellikle hassas yerlerdir.

Akhundzada Başkan Hamid Karzai ile sağlam bir siyasi ittifak sayesinde Helmand’daki gücünü sürdürmektedir.

Ocak 2006 yılında, İngiliz eğitimli narkotik ekibin diktatörün bodrumunda yaklaşık 10 ton eroin bulmasından sonra İngilizler Karzai’yi Akhundzada’nin görevden uzaklaştırılması yönünde zorladı.

Ancak Karzai de Akhundzada’ın yerine gelen Muhammed Daud’u, Akhundzada’nin erkek kardeşi Amir Mohammed’i yardımcısı olarak almayı kabul etmeye zorlayarak, Akhundzada’nin Helmand’daki tam gücünü korumasını sağladı. Bu Akhundzada’nın hala etkin bir şekilde kontrolde olduğuna dair bir işaretti.

Sonra Karzai en sonunda "Afganistan Ulusal Yardımcı Polis" olarak adlandırılan ve açıkça Akhundzada’nin 500 kişilik özel ordusundan ve diğer diktatörlerinkinden yeni askerlerin katılımıyla yeni bir oluşumu kurmaya başladı.

2006 yılı sonu itibariyle, Karzai uyuşturucu tüccarları ile rahatça bağlantı kurmasından dolayı İngilizlerin favorisi olan Daud’u gönderd. Karzai onun yerine Akhundzada ile işbirliğine karşı çıkma olasılığı olmayan yaşlı ve zayıf birini getirdi.

Eylül 2008 gibi yakın bir zamanda, Karzai Afgan milletvekillerine, İngiltere Başbakanı Gordon Brown’ın Helmand’dan İngiliz askerlerini geri çekme tehdidi olmasaydı Akhundzada’yi görevine geri getireceğini ima etti.

Helmand bölgesi, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin bir yıllık gelirinin yönetenler için üç milyar dolar olarak tahmin ettiği Afgan uyuşturucu endüstrisinin merkez üssüdür. Bu gelirin çoğu uyuşturucu kaçakçılarının operasyonlarını koruyan Akhundzada gibi yerel diktatörlerin cebine gitmektedir.

Her ne kadar Helmand bölgesindeki haşhaş alanlarının resmi hükümet politikası kapsamında imha edilmesi gerekse de, zengin çiftçilere ait geniş haşhaş alanlarına dokunulmadığı geçen Nisan ayında Telegraph’da yer aldı.

Büyükelçi Neumann bize polisin bölgedeki güvenlik sorumluluklarını üstlenmemesi gerektiğine inandığını söyledi. Ancak, Helmand bölgesindeki İngiliz ve Amerikan kuvvetlerinin bölgedeki nüfusa karşı suç işleyen bu polisin dönüşünü önleyip önlmeyeceği de net değil.

ABD çözümü daha çok eğitim ile ilgili görünüyor. Associated Press haberine göre, Aynak’taki Amerikan askerleri polisleri yerlerine yanlarında getirdikleri bir birimi bırakarak bölgenin dışındaki yerel polis merkezine birkaç hafta süren bir eğitime gönderdi.

Fakat İngiliz sözcüsü Richardson, Kuzey Helmand’daki İngiliz saldırısından önce bu bölgede bulunmayan Afgan asker ve polisinin "bölgeye yavaş yavaş döndüğünü” söylüyor.

*Gareth Porter bir araştırmacı tarihçi ve ABD ulusal güvenlik politikası üzerine uzmanlaşan Inter-Press Service’te gazeteci. ""Perils of Dominance: Imbalance of Power and the Road to War in Vietnam – Hakimiyetin tehlikeleri: Güç dengesizliği ve Vietnam Savaşına Giden Yol” adlı son kitabı 2006 yılında yayınlandı.

Bu makale Zeynep Güneş tarafından www.timeturk.com için tercüme edilmiştir.

Taliban’dan daha büyük bir problem?

Yerel diktatöre bağlı olan bölgedeki polisler, adam kaçırma ve on yaş öncesi genç erkek çocuklara tecavüz dahil olmak üzere, nüfusa karşı sistematik istismar uygulamakta...