Irak belirsizliğe teslim

Dün Irak?ta televizyonda tuhaf bir reality-show yayımlandı: Ülkenin altı devasa petrol sahasını geliştirecek anlaşmalar için açılan ihale canlı verildi. Bu alışılmadık kamusal süreç, Irak?taki petrol politikalarına sızan şüphelerin de kanıtıydı. Irak?ın petrol sahalarına herhangi bir yabancı dahli tartışmalı bir mesele. Saddam?ın 30 yıl önce sektörü millileştirmesi birkaç popüler mirasından biri. Tarihte Batılı çıkar çevrelerinin Ortadoğu enerji kaynaklarına el koyma yönündeki teşebbüsleri de hâlâ zehirli birer hatıra. İhale sürecinin canlı yayımlan-masının nedeni, yeni bir ulusal ihanetin yaşandığına dair korkuları yatıştırmaktı.

Yeni anlaşmaların süreleri yabancı şirketler için aslında elverişli değil. Petrol Bakanı Hüseyin Şehristani sıkı pazarlık yürütüyor. Tahminlere göre 20 yılın altında, bir varile 50 dolar fiyata göre hazırlanan anlaşmalardan Bağdat 1.7 trilyon dolar, şirketlerse sadece 16 milyar dolar alacak. Fakat birçok Iraklı siyasetçi ihalelelere hâlâ karşı çıkıyor, Şehristani?yi ihale dağıtımında meclisi baypas etmekle suçluyor.

Velhasıl petrol Irak?ı birleştirecek mi, yoksa bölecek mi? Teoride ilki olmalı. Irak bilinen petrol kaynakları açısından üçüncü büyük ülke. Ve üretimi artırmak için sayısız imkân var. Bu enerjiyi ihraç etmenin mali getirileri, bir yıl öncesine kıyasla hatırı sayılır ölçüde düşük olan mevcut fiyatlarla bile, müstakbel refahın temeli olabilir. Fakat petrolün daha vahim siyasi ve mezhepsel çatışmaların yakıtı haline gelmesine de hazır olmalıyız.
Kürt Bölgesel Yönetimi Bağdat?ın rızası olmadan yabancı şirketlere petrol geliştirme ruhsatları vermeye başladı ve bu, bölgenin ayrılıkçı niyetleri-ne yönelik korkuları artırıyor. Ve Kürtlerin Kerkük etrafındaki zengin petrol sahalarını ilhak etmeye hazırlandığı kuşkuları da var.

Bu tür korkular, güvenliğe dair belirsizlik nedeniyle artıyor. ABD askerleri kentlerden çekildi ve bu adım, Bağdat?ta kutlamalarla karşılandı. Fakat Irak güvenlik güçlerinin oluşan güç boşluğunu doldurup doldurama-yacağı hâlâ meçhul. Çok sayıda Iraklı?yı öldüren fanatik direnişçiler yok olmuş değil. Son haftalarda sivilleri hedef alan bombalı saldırılarda artış söz konusu. Kaide 2005-2007 arasındaki kanlı mezhep çatışmasını yeniden başlatmaya kararlı görünüyor.

Irak son derece hassas bir dönemden geçiyor. Hükümetin ülkeyi bir arada tutmak için petrol gelirine ihtiyacı var. Başbakan Nuri Maliki, yüksek ücretli devlet işlerini vererek birçok karşıtını susturdu. Petrol gelirlerine hızlı bir artış olmazsa büyüyen bütçe açığı mali krize yol açabilir ve bu hassas uzlaşma darmadağın olabilir. Yolsuzlukla mücadele komitesinin son raporu, devlet kademelerinde dudak uçuklatıcı usulsüzlükler olduğunu belirtiyor. Fakat Maliki yolsuzluk yapanların üzerine gidip devlet gelirini korumak gibi acil bir işi kotaramayacak kadar zayıf. Bununla birlikte dün petrol sahalarının yeniden imarıyla ilgili sadece bir ihale verildi, Mansuriye doğalgaz sahasının geliştirilmesi içinse hiçbir teklif gelmedi.

Irak?ın kaderinin kontrolünü eline alma mücadelesinde umutlu olmak için sebep var. İlerleyen günlerde yeni enerji ihaleleri yapılacak ve ocaktaki sakin geçen yerel seçim muazzam yolsuzluğa karşın demokrasinin kök saldığının işareti. Fakat Irak?ın travmatik tarihi göz önüne alınırsa, her umut aşırı temkinle el ele gitmek zorunda.

Radikal