Farklı Fikir

Muhammed El-Baheli*

Fikri çatışma konusunda; özellikle de çeşitli fikirler, akımlar ve farklı düşünce mezhepleri arasında savrulan İslam Dünyası?ndaki fikir çatışması üzerinde durdum. Zira birçok kesim fikri, doğru yolundan çıkarmaya çalışmaktadır. Orada daima bu gibi -çeşitli yönleri, birçok problemleri, İslam Dünyası toplumlarında sosyal, fikri, terbiye, siyasi, ekonomi alanlarına derin etkisiyle- çatışmanın çalışma mekanizmasını anlamada bir sorun bulunuyordu. Genel kural Malik Bin Nebi?nin dediği gibi şudur; ?fikirlerimizin değerlendirmediği tüm ideolojik boşluklar bize zıt ve düşman fikirleri beklemektedir?.

Bu kuraldan yola çıkarak fikri çatışma araştırmaları ve incelemelerinde uzman kimseler bu türden boşluğu kullanarak, temel hedefi fikirleri bozmak, diyalogunda direk istedikleri hedefe yönlendirmek için ona etki etmek, İslam dünyasındaki menfaatlerini ve hedeflerini gerçekleştirmek olan birçok giriş noktası yaptı. Bu hatalı fikirlerin yayılması, çatışma çıkarma, bakışların doğru fikirlerden çevrilmesi ve bazı değişikliklerin sokulması ya da değerlerin ve prensiplerin tahrif edilmesi, etkisinin devre dışı bırakılması ve farklı fikir sahibi düşünme potansiyellerin uzaklaştırılması yoluyla yapılmaktadır. Farklı ve dev fikir potansiyellerinden kaç tanesi bu tür; fikrini durdurma, etkinliğini geçersiz kılma ve tesir, değişim mevkilerinden uzaklaştırmaya kasteden çatışmalarla kayboldu.

İslam toprakları üzerinde, ümmete diğer ümmetlerle fikirsel ve uygarlık yarışında ihtiyacı olan güç ve üstünlük dengesini sağlayabilecek değişim verimliliğine sahip milyonlarca akıl bulunuyor. Bu iç çatışmanın sonucu bu değişken fikirle etkileşim sisteminde; özellikle de olumlu pozitif diyalogdan dereceli olarak çok şiddetli diyaloga, sonra da fikir üzerine ve fikrin sahibine karşı çatışmaya dönüşen diyalog alanında bir tür düzensizlik ağır bastı. Belki de bu, fikirlerin, görüşlerin ve toplumun ıslahı ve değişimi için prensiplerin kendisinden türediği, diyaloga katılan tarafların beraber ve hoşgörü içinde yaşaması için ortak bir dil oluşturulan diyalogla genelde kendisinden fikirsel ve uygarlık yapısının yıkımına katılan fikri şiddetin doğduğu çatışma arasında bağlantı kuran bazılarının cehaletine; özellikle de fikri çatışma tehlikesinin askeri çatışma tehlikesi ve etkisiyle kıyaslanması mümkün değilken apaçık delil teşkil etmektedir. Bu, kültür toplumu ilimlerinde uzman çoğunluğun üzerinde müttefik olduğu bir husustur.

Bunun için bu tür bir tehlike ve tesirin karşısında fikri çatışmanın küreselleşme ve medyanın saptırması, fikri, sosyal, siyasi, ekonomik, terbiye ve kültür egemenliği altında en yüksek düzeylere ulaşması şaşılacak bir durum değildir. Paulo Freire?nin de dediği gibi ?baskı aracı? ve egemenlik aracıdır. Zira akıllarımızı özel hedeflerine boyun eğdirmeye çalışmaktadır. Bunun için yapıcıları bu uygulamayla akılların yöneticilerine dönüşmeyi, egemenliğine, etkisine boyun eğen bu akılların da bu türden yanıltıcı fikir uygulamasına dönüşmesini amaçlamaktadır. İşte orada tehlikenin şiddeti gizlenmektedir.

Anlaşılıp idrak edilmesi gereken nokta; düşünen akıllar hareket ettiğinde ümmette değişim olur, tarihin kilometre taşlarını ve uygarlığın görüntüsünü birleştirir. Bu temel kuralı insanlık tarihinin sahneleri onaylamaktadır. Çünkü değişimin esası fikrin özünde ve fikir üretiminde gizlidir.

Bugün bizler, fikri çatışmanın dili, gözden geçirilmesi, tashih edilmesi, -onu mümkün sağlıklı bir konumda kılacak tüm vesileler ve araçlarla- sıkı denetim altına alınması hususunda gerçek anlayışın dolaşımına imkan verecek ilmi bir temel koymaya aşırı ihtiyaç duymaktayız. Zira böylece fikri çatışma, ümmeti şiddetli, çelişkili ve yıkıcı fikri akımlar karşısında güçlendirecek bir fikirsel korunma icat etmeye çalışacak olumlu bir diyaloga dönüşecektir.

*Cezayir asıllı yazar.

Bu makale Leyla Ebumellal tarafından www.timeturk.com sitesi için tercüme edilmiştir.