Stres fiziksel işkenceden daha zararlı

Saygın bilim dergisi American Journal of Orthopsychiatry'de yayımlanan inceleme sonuçlarına göre, esir alınmak, temel ihtiyaçları ortadan kaldırabilecek çevresel mahrumiyet, cinsel baskı, utanç verici durum yaşamak, aşırı sıcak ya da soğukla mücadele, izole edilme gibi şartların meydana getirdiği stres, insanın akıl sağlığı için fiziksel işkenceden daha fazla zararlı.

Başoğlu'nun eski savaş esirlerinden aldığı cevaplara göre, yabancı bir devletin askerleri tarafından alı konulmanın neden olduğu 'travma sonrası stres bozukluğu' (PTSD), kendi ülkesinde herhangi bir kurum tarafından göz altına alınmaktan 2,8 kat daha güçlü. Yabancı bir yerde savaş esiri durumundaki bir kişinin 'ne olacağını beklerken' yaşadığı PTSD, fiziksel işkenceden sonra yaşanan PTSD'den daha fazla.

Başoğlu, araştırmayı 1992 -95 yılları arasındaki Bosna Savaşı'nda Sırplar tarafından esir alınan savaş gazilerinin de aralarında bulunduğu 432 işkence mağduru üzerinde gerçekleştirdi. Deneklere 46 işkence durumu için 0'dan 4'e kadar 'stres derecesi' notu soruldu. Savaş esirleri, tutukluluk durumlarındaki 21 işkence olayı için düşük stres notu verdi. Ancak bu işkenceler dışındaki zor hayatta kalma şartlarının neden olduğu PTSD notları hayli fazlaydı.

Metin Başoğlu, araştırma sonuçlarının, işkence gerçeğinin önemini küçümsemek olmadığını, insanların bu konu üzerine daha ciddi kafa yormaları için çabaladıklarını ifade etti.

Çalışmaları BBC'ye de konu olan Metin Başoğlu, 2007'de deprem sonrasında oluşan PTSD semptomlarını azaltan bir deprem simulatörü geliştirmişti. Cihazın içine girenler, istedikleri zaman uzaktan kumandayla zeminin sarsılmasını sağlayarak sahte bir deprem oluşturabiliyor. Böylece insanlar kendilerini rahatsız eden durumla yavaş yavaş karşılaşma olanağı buluyor ve deprem sırasında daha hazırlıklı olabiliyor.