Mayınlı arazi nasıl değerlendirilecek?

Türkiye-Suriye sınırındaki mayınlı bölgenin temizlenmesiyle ilgili tartışmalar sürerken gözler, arazinin nasıl değerlendirileceğine çevrildi.

Mayınlı arazi için verilecek petrol arama ruhsatı kalmadı
'Mayınları temizleyecek şirketin toprağın altındaki petrole de sahip olacağı' iddialarının ise gerçeği yansıtmadığı, bölgede verilecek petrol arama ruhsatının kalmadığı ortaya çıktı.

Enerji Bakanlığı ile TPAO'dan edinilen bilgilere göre, sınırdaki arazilerde petrol arama ve üretim sahalarıyla ilgili ruhsatların tamamı, üç küçük bölge hariç daha önce verildi. Dolayısıyla Hatay, Gaziantep, Diyarbakır ve Siirt olarak dört arama bölgesine ayrılan Suriye sınırında mayınları kim temizlerse temizlesin petrol aramak için mutlaka daha önce ruhsat alan şirketlerle işbirliği yapması gerekiyor. Bunların büyük çoğunluğu ise Türk ve Amerikan şirketlerinden oluşuyor. 510 kilometrelik Suriye sınırındaki mayınların temizlenmesi için 1 milyar dolar civarında harcama yapılacağı hesaplanıyor. Bölgede bulunduğu tahmin edilen yaklaşık 560 milyon varillik petrol rezervi, Türkiye'nin toplam rezervinin yarısına denk geliyor.

Enerji Bakanlığı ve TPAO kaynakları, mayınlı araziyle ilgili bilgi kirliliğinin yaşandığı görüşünde: 'Araziyi temizleyen şirketlerin bölgedeki petrollerin de sahibi olacağı' görüşü gerçeği yansıtmıyor. Mayınlı bölgede sadece TPAO üretim yapıyor. Ruhsat alanlarındaki mayınları temizleyen şirket, Nusaybin ve civarında Çamurlu (doğalgaz ve petrol), Dinçer, Kozluca ve Sınırtepe ruhsat sahalarında günlük 2 bin varil petrol üretimi yapıyor. Petrol Kanunu, Türkiye sınırlarındaki 5 kilometre mesafede petrol arama-üretimi için 'ruhsat olsa dahi' enerji bakanından izin alınmasını mecburi kılıyor. Kanunun ilgili 7. maddesi şu durumlarda bakanın müsaadesi alınmadan petrol araması yapılamayacağını hükme bağlıyor: 'Devletin hudutlarından 5 kilometre mesafe dahilinde veya askerî yasak bölge içinde. Tarihî veya dinî bir yer veya tesise, petrol ameliyatıyla ilgisi bulunmayan bir yapıya, bir su tesisine, bir yol veya umumi geçide 60 metre mesafe dahilinde. Bir şehir veya kasaba belediye imar sahası dahilinde.' Mayınlı bölge, kanunun sınır çizdiği 5 km içerisinde yer alıyor. Bu sebeple ruhsat sahibi şirketler bölgede arama üretim faaliyetlerine başlayabilmek için enerji bakanından izin alacak.

Türkiye-Suriye sınırındaki mayınlı bölgenin temizlenmesi konusu, toprağın altındaki petrol rezervlerini gündeme taşıdı. Bölgenin petrol zenginliğini değerlendiren İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği'nden Prof. Dr. Abdurrahman Satman, mayınlı sahada gerekli araştırmalar yapılmadan zenginliğin bilinmesinin mümkün olmadığına dikkat çekiyor. 'Kesin olan bir şey var, sınırın karşı tarafında Suriye petrol çıkarıyor.' diyen Satman, TPAO'nun son 2-3 yıldır bölgede çalışma yaptığına ve petrol çıkardığına işaret ediyor. Bu sebeple Suriye sınırı, araştırmaya değer bir bölge. Konu daha önce Meclis'te de gündeme gelmiş ve CHP milletvekili Ufuk Özkan'ın bölgedeki petrol rezervleri ile ilgili sorusu üzerine dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, 'Mardin-Nusaybin sahaları ile Suriye sınırı civarında petrol kuyularındaki rezervin yaklaşık 87 milyon ton (561 milyon varil)' olduğunu açıklamıştı. TPAO'nun 2008 Petrol ve Doğalgaz Raporu'na göre, Türkiye'nin 2008 yılı sonu itibarıyla üretilebilir petrol rezervleri 1,2 milyar varil. Mayınlı bölgedeki rezerv, bu rakamın yaklaşık yarısına denk geliyor.

Sınırdaki kaçakçılığı önlemek için döşenen mayınlar, Hatay'dan başlayıp Şırnak'a kadar uzanıyor. Toplam 510 kilometreyi bulan alandaki mayınların temizlenmesi, son günlerde yeniden kamuoyunun gündemine geldi. Genelkurmay mayınları NAMSA'nın (NATO İkmal ve Bakım Ajansı) temizlemesini önerirken İsrail, İngiltere ve Ukrayna gibi ülkelerin isimleri de ismi geçen ülkeler arasında. Uluslararası anlaşmalar gereği Türkiye'nin mayınları 2014 yılına kadar temizlemesi gerekiyor. 600 bin civarındaki mayının 1 milyar dolar civarında bir harcamayla temizleneceği tahmin ediliyor.