Nobel ödüllü ünlü ekonomist Paul Krugman ve ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke gibi iyimserler felaketten dönüldüğünü ya da ekonomide 'filizlerin yeşerdiğini' savunuyor. Son olarak dün de ABD Başkanı Barack Obama, ekonomide daha önce olmayan bir 'sükunet' oluştuğunu, dipten dönüldüğünü ifade etti. Ünlü ekonomist, 'kriz kâhini' Nouriel Roubini gibi kötümser kamptakiler ise krizin sonuna daha çok yol olduğuna inanıyor. Masada ise bir iyiye karşılık bir kötü veri var. Son olarak önceki gün Hazine tahvillerinden sert kaçışlar yaşandı. Hazine tahvilleri ile mortgage faizleri kasımdan bu yanaki en yüksek seviyesine fırladı. Ayrıca emlak sektöründe fiyatlar çakılıyor. Yatırımcılar, hükümetlerin sırtına binen mali teşvik paketleri ve bunun getirdiği borç yükü konusunda oldukça endişeli. Ancak diğer tarafta dayanıklı mal siparişleri ve ikinci el konut satışlarında beklenmedik yükselişler görülüyor, işsizlik maaşı başvuruları geriliyor. Öte yandan, ekonominin en büyük motoru General Motors iflas etti, edecek. Batık varlıklara boğulan banka sayısı ise rekora koşuyor. Bir yanda da ekonomiden ve kredi piyasalarından gelen ancak sadece kısa vadede umut verebilen göstergeler var. Ama riskler halen artıyor. Merkez bankası FED bankalardan şu ana kadar 460 milyar dolardan fazla mortgage tahvili ve 125 milyar dolardan fazla hazine tahvili satın aldı. Hatta bu yapılan harcamalar bütçede derin yaralar açınca kredi notu riski de ağırlaştı. Kredi riski dışında merkez ve hükümet tarafından atılan tüm bu adımların hiperenflasyona sebep olacağı tartışmaları da ABD'nin krizden çıkışı konusunda kötümser olan kampı destekliyor. Şimdi Hazine'nin gündeminde yeni tahvil ihraçları var. Ancak bu tahvillere olan ilginin de kısır kalacağı endişesi hakim.
BÜYÜYEN RİSKLER DAHA FAZLA
* Moody's AAA notunu değiştirmedi ama kırık not korkusu büyüyor
* Düşük libora rağmen bankalar yüksek faiz istiyor
* Hazine tahvillerinden kaçış var, faiz tarihi rekorda
* Ekonominin motoru GM iflasın eşiğinde
* Ev fiyatları martta yüzde 18,7 çakıldı
1- Kredi notunu kaybetme korkusu doğdu Kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor's (S&P) geçen hafta İngiltere'nin kredi görünümünü durağandan negatife çevirdiği gibi kredi notu için de uyarıda bulununca gözler ABD'ye döndü. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's dün ABD'nin AAA olan notunu teyit etti ancak borç seviyesinde 'gözle görülür bir bozulma' olduğuna dikkat çekti. Aynı zamanda uzun vadeli büyüme beklentilerinde herhangi bir yeniden değerlendirme olması halinde bunun not üzerinde aşağı yönlü bir baskı yapabileceğini belirtti. Krizin merkezindeki ABD'nin kredi notunun 3 ila 4 yıl içinde düşürüleceğine neredeyse kesin gözle bakılıyor. Kamu borcu katlanıyor, ulusal borç ise yüzde 8,3 ile İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yanaki en yüksek seviyesinde. 2009 bütçe açığının GSYİH'nın yüzde 13'ü ile 1.84 trilyon dolar olması bekleniyor.
2- Sorunlu banka çok, borçlar katlanıyor Lehman Brothers bankasının çökmesinin ardından daha fazla endişe uyandıran ABD bankacılık sektöründe sorunlu bankaların sayısı son 15 yılın en yüksek seviyesine fırladı. ABD'nin tasarruf mevduatı sigorta fonu FDIC'nin önceki gün yayımladığı sorunlu bankalar listesine göre 305 banka batık kredi sorunu ile başetmeye çalışıyor. Bu 1994'ten bu yanaki en yüksek rakam olarak gösteriliyor. Önceki çeyrekteki sorunlu banka sayısı ise 252 idi. Sigorta fonlarının ilk çeyrekte 13 milyar dolara düştüğünü belirten FDIC, sorunlu bankaların toplam varlıklarının da 220 milyar dolar olduğunu açıkladı.
3- ABD hazine tahvillerinin faizi zirvede Moody's'in devletin borç oranını düşürmekte başarısız olması halinde AAA notunun baskı altına gireceğini açıklamasının ardından ABD hazine tahvillerinde faizler yüzde 3,48'e kadar fırladı. 10 yıllık hazine tahvilleri ile daha kısa vadeli olduğu için en az riskli görünen iki yıllık tahviller arasındaki faiz farkı 275 baz puana kadar çıktı. Bu, şu ana kadar ABD Hazine Bakanlığı tarihinde görülen en büyük spread farkı olarak gösteriliyor. Hazine tahvilleri faizlerinin rekor kırması ise dolara dayalı yatırımlara olan güvenin örselendiği anlamına geliyor. Ayrıca not riski dolar için de kan kaybı demek. Öte yandan Hazine haftaya 101 milyar dolarlık 2 yıllık, 5 yıllık ve 7 yıllık yeni hazine tahvili ihracına çıkmaya hazırlanıyor. Piyasaya daha fazla hazine tahvilinin girmesi sayesinde faizlerde düşüş kaydedilebilir.
4- GM danışıklı iflas yolunda Küresel krizle birlikte dibe çöken talep ABD ekonomisinin en büyük motoru olan otomotiv sektörüne sert bir darbe indirdi. Atılan tüm adımlara, otomotiv şirketleri için çıkarılan özel teşvik paketlerine rağmen sektörün dev oyuncusu General Motors (GM) adeta darağacında. Yeniden yapılanma planı hazırlaması için 1 Haziran'a kadar süre tanınan şirketin yüzde 70'inin Hazine'ye devredilmesi gündemde. GM yatırımcılarının ellerindeki 27 milyar dolarlık GM tahvilini takasa yanaşmaması sonucu yeniden iflasın eşiğine geldiği konuşulan GM'e hükümetin 50 milyar dolar daha koltuk çıkacağı konuşuluyor. Şirkete şu ana kadar yapılan devlet yardımı ise 20 milyar doları buldu. GM'in yeni yardımı da alması halinde yüzde 70'i Hazine'ye geçmiş olacak.
İYİLEŞME SİNYALLERİNİN MORALİ GEÇİCİ:
* Tüketici güven endeksi 8 ayın zirvesinde
* İkinci el konut satışları 4,68 milyon arttı
* NABE anketi durgunluk bu yıl biter dedi
* Libor faizleri yüzde 1'in altında ama yine de dikkat
* Dayanıklı mal siparişleri nisan ayında yüzde 0,40 artması beklenirken, yüzde 1,9 arttı.
* Haftalık işsizlik maaşı başvuruları geçen hafta 630 bin kişi beklenirken, 623 bin artışla sınırlı kaldı.
1- Tüketici güveni mayısta 8 ayın zirvesine çıktı Ev fiyatlarındaki çakılmaya rağmen mayıs ayında tüketici güven endeksi mayıs ayında son 8 ayın zirvesine çıktı. Endeksin 42.6 baz puan olması bekleniyordu ancak 54.9 baz puan ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Nisan ayı tüketici güven endeksi ise yüzde 40.8 olarak revize edildi. Tüketici harcamaları ABD'de ekonomik faaliyetin yüzde 70'inden fazlasını oluşturuyor. Dolayısıyla tüketici harcamalarında olumlu bir toparlanma da ABD ekonomisine ilişkin iyimser bir sinyal olarak algılanıyor.
2- NABE anketi moral verdi ama işsizliğe dikkat dedi ABD'li Ulusal İş Ekonomisi Derneği'nin (NABE) anketine göre ABD'de durgunluk bu yıl sona erecek ancak iyileşmede inişli çıkışlı bir süreç olacak. NABE'nin anketine katılan ekonomistlerin 74'ü durgunluğun üçüncü çeyrekte sona ereceğini öngörüyor. Ekonomistlere göre, içinde bulunulan Nisan-Haziran döneminde ekonomi yüzde 1,8 daralacak, daha sonra tekrar büyümeye geçecek. Ekonomistlerin, gelecek yıl için büyüme tahmini ise yüzde 2. ABD ekonomisi, geçen yıl son çeyrekte yıllık bazda yüzde 6,3, bu yılın ilk üç ayında ise yüzde 6,1 küçülerek, son 50 yılın en kötü performansını sergilemişti. Öte yandan NABE, emek piyasasının önümüzdeki dönemde daha da bozulacağını, 2009'da 4.5 milyon kişinin daha işini kaybedeceğini öngörüyor. Böylece işsizlik oranı yıl sonuna kadar yüzde 9,8'e kadar çıkabilir.
3- Korku endeksi VIX rahatlıyor Korku endeksi olarak bilinen ve krizin tepe yaptığı dönemde 70 puanı aşan VIX şu anda 32.36 puan seviyesinde. Bu da piyasalarda belirli bir rahatlama olduğuna işaret ediyor. Lehman'ın çöküşü sonrasında yüzde 5 seviyelerine kadar frılayan ancak zamanla ABD hükümetinin, merkez bankasının ve hazinenin attığı adımlar karşısında rahatlama kaydeden kredi piyasalarında Libor faizleri artık yüzde 1'in altında. Ancak yine de bankalar birbirlerine borç verirken Libordaki düşüşü izlemiyor, aksine eskisi gibi yüksek faizler talep ediyor. Buna karşılık 16 banka tarafından raporlanan en yüksek ve en düşük faiz oranları arasındaki spread farkı da mayıs ayında 7.6 baz puan oldu. Citigroup'un verilerine göre nisan ayında bu fark 4.9 baz puanla daha düşüktü. Hatta Lehman Brothers bankası çökmeden 6 ay kadar önce aynı spread farkı sadece 1,6 baz puan civarındaydı. 3 Aralık'tan 14 Mayıs'a kadar olan dönemde ise Libor faizleri düşse de belirtilen spread farkı 9 baz puan birden genişledi.
4- İkinci el satışlar iyi ama kriz hala derin Emlak sektöründe moral veren tek gelişme ise ikinci el ev satışları oldu. Satışlar nisan ayında 4.68 milyon ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Önceki aya göre de yüzde 2,9 yükseliş yaşandı. Ancak buna rağmen Standard & Poor's/Case Shiller endeksine göre ABD'de ev fiyatları mart ayında yüzde 18,7 geriledi. Yılın ilk üç ayında ise fiyatlardaki düşüş yüzde 19,1 ile son 21 yılın en sert düşüşünü kaydetti. Bu rakamlar, son jenerasyonların gördüğü en kötü emlak krizinin halen devam ettiğinin işareti. ABD'li tüketicinin finansal durumu artık evinin fiyatına daha da bağlı hale geldi ve uzmanlara göre ekonomik toparlanma emlakta düzelme olmadan olmaz.
Referans
