İran gerçekten nükleer bomba üretir mi?

Haber Merkezi / TIMETURK

Newsweek dergisinde, İran'ın nükleer programına ilişkin olarak Farid Zakaria imzalı bir yorumda İran'ın gerçekten nükleer silah üretmek gibi bir niyeti olup olmadığını sorgulamış.

İran hakkında bildiğimiz herşeyin yanlış ya da en azından işler düşündüğümüzden daha karmaşık olabileceğine dikkat çeken yazar, 'mesela İran'ın gerçekten bir nükleer bomba üretip üretmeyeceği sorusu... İran rejimi, nükleer güç edinmek istiyor evet, ancak barışçı sivil bir programla da hayli mutlu olabilir' diye yazdı.

Zakaria bunun kanıtının olup olmadığına ilişkinse Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, rejimin kurucusu Ayetullah Ruhullah Humeyni'nin açıklamalarını işaret ediyor: 'Bir kere, beş yıldan uzun bir süredir üst düzey İranlı resmi görevliler nükleer silah üretme niyetleri olmadığını her düzeyde ısrarla açıkladı. Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, rejimin kurucusu Ayetullah Ruhullah Humeyni'den alıntı yaparak, 'Bu tür silahların İslam dışı' olduğunu bile söyledi. Ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, 2004'te nükleer silahları kullanmanın ahlâksızlık olduğuna dair bir fetva yayınladı.'

Hamaney'in daha sonraki bir vaazında da 'İslam'da, nükleer silahları geliştirmenin, üretmenin ya da depolamanın yasak olduğunu' dile getirdiğini hatırlatan yazar, 2008'de Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey ile görüşmesinin ardından da bu hususları yinelediğini belirtiyor. Ve şöyle devam ediyor: Tabi İran tarafının ortaya koyduğu bu tutumun samimiyeti tartışılabilir, hatta kimilerine göre bunların hepsi 'yalandan ibaret' de olabilir. Ancak meşruiyetini İslamiyetten alan bir rejimin, gerçekten nükleer silah üretmek istiyorsa sık sık bu silahların İslamiyete karşı olduğunu söylemesi de, oldukça tuhaf görünüyor.

Zakaria'ya göre eğer İran'ın gerçekten nükleer silah üretmek gibi bir niyeti olsaydı, Humeyni'nin konuyla ilgili sözlerini hatırlatmak ve yeni fetvalar çıkartmaktan vazgeçmesi çok daha akıllıca olurdu. Öte yandan İran açısından sivil bir nükleer strateji izlemenin büyük yararları olacağını belirten yazar, İran'ın bu yöntemle, kendi haklarını kabul ettireceğini, dünyada yaygın kabul gören Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması ve dolayısıyla uluslararası hukukun içinde kalacağını savunuyor.

Zakaria, alışılagelen bakış açısının aksine şu noktaya özellikle dikkat etmek gerektiğini belirtiyor: Bu durum İran'a yönelik yaptırımları da imkansız hale getirir. Ve eğer İran'ın amacı bölgesel nüfuzunu güçlendirmekse, bunu gerçekleştirmek için bir nükleer bombaya ihtiyacı yok. Bunu yapabilmek için fırsatı çoktu ancak yapmadı.