Sınır köylerinde 'mayın' sevinci

Dünyada, sınırlarını mayın döşeyerek koruyan tek ülke olma özelliğini taşıyan Türkiye, 53 yıl sonra bu mayınları temizlemeye hazırlanıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) Suriye sınırındaki mayınların kaldırılması için yasa teklifi görüşmelerinin AK Parti, CHP ile MHP'nin milletvekillerinin sert tartışmalarına sahne olması sınır köylerinde dikkatle izleniyor.

İHA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 1950'li yıllarda Suriye sınırındaki, Hatay, Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa ve Şırnak illerine ait arazilere döşenen mayınlar, bugüne kadar binlerce kişinin ölümüne ve sakat kalmasına neden oldu.

Uzunluğu 840 kilometre, eni ise 100 ile 500 metre arasında değişen yaklaşık iki Kıbrıs adası büyüklüğündeki tarıma elverişli alanlar, mayın döşenerek kullanılamaz hale getirildi. Türkiye'nin komşuları ile en uzun sınırı olan Suriye ile soğuk yürüyen ilişkiler terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan'ın Suriye'den çıkarılmasından sonra üst düzeye çıktı. 1996 yılında Kanada, Avusturya ve Almanya başta olmak üzere birçok ülkenin ve sivil toplum örgütlerinin girişimleri sonucu imzaya açılan, kısaca Ottowa sözleşmesi olarak da bilinen mayınlı alanların temizlenmesi sözleşmesi 1 Mart 1999 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye'nin de altına imza attığı Ottowa sözleşmesi gereği Türkiye 2014 yılına kadar topraklarındaki mayınları temizleyeceğini taahhüt etti.

1950'li yıllarda mayınların döşenmeye başlaması ile birlikte sınıra '0' noktasında bulunan sınır köylerinde yaşayan vatandaşların kaçakçılığa yönelmemesi için devlet, ellerindeki arazilerine karşılık başka illerde arazi vererek bölge halkını bulundukları bölgeden uzaklaştırdı. Kayseri, Yozgat, Konya, Sivas gibi illere göç eden Kilisliler, gittikleri yerlerde 'Kilis Köyleri' oluşturdu.

MAYIN, SIRTÇILIK YÖNTEMİ İLE KAÇAKÇILIĞI GETİRDİ

Suriye sınırında yaşayan köylülerin içinde bulunduğu ekonomik şartlardan ötürü ve devletin bölgeye yatırım yapmamasından sonra sınır köylerindeki halk arasında 'Sırtçılık' olarak bilinen kaçakçılık yöntemi türedi. Ufak meblağdaki paralar karşılığında mayınlı sahayı kullanarak Suriye'ye giden Kilisliler, Türkiye'ye Suriye'den aldıkları başta çay, sigara olmak üzere, pahalı ürünleri getirerek geçimini kazanma yolunu seçti.

Bu gidiş-gelişlerde mayınların patlaması veya sınırda nöbet tutan Mehmetçiklerin ateş açması sonucu yüzlerce kişi hayatını kaybetti veya sakat kaldı.

Türkiye tarafında kendi tarım arazilerini ekip biçen birçok kişi, doğal afetlerin sürüklediği mayınlara basarak hayatını kaybetti ya da sakat kaldı. Bu mağdurların büyük bölümü halen Kilis ve çevresinde yaşıyor.

HAYATLARI FİLMLERE KONU OLAN MAYINZEDELERİN DRAMI

Mayınlı alanı kullanarak, Suriye'ye giderken mayın patlaması sonucu ölen, sakat kalanların hayat öykülerinin ünlü sinema oyuncuları tarafından filmlere taşınması yürek burkan görüntüler oluşmasına neden oldu. Birçok televizyon kanalı ile ulusal gazeteceler, dergiler ile yabancı televizyon kanalları, mayınzedelerin dramlarını ekranlarına ve gazetelerine taşıdı. 1990'lı yıllardan beri sürekli kaldırılması gündemde olan mayınların bir türlü kaldırılmaması sınır köylerinde yaşayan vatandaşlar arasında hayal kırıklığına yol açtı.

MAYIN NEDENİYLE BİR BACAĞINI KAYBEDEN 78 YAŞINDAKİ AHMET ÇAY, EVLENEMEDİ

Çerçili köyünde 40 yıl önce tarlada otlayan ineklerini eve getirmek isterken mayına bastığı için tek bacaklı kalan 78 yaşındaki Ahmet Çay, evlenecek eş bulamadı. Ahmet Çay, sakat bir insan ile kimsenin evlenmeyeceğini belirterek, 'Mayında ayağım gittiği için evlenemedim. Sakat olduğum için ve ekmek paramı kazanamayacağım için kimse benimle evlenmedi. Mayınlar temizlendikten sonra arazinin bize verilmesini istiyorum' dedi.

Evli ve 4 çocuk babası olan Hamza Demir(53), tarlasını sürdüğü sırada mayının patlaması sonucu ayağını kaybettiğini belirterek, 'Sel ve doğal afetten ötürü mayınlı alandaki mayınlar arazimizin içine girmiş, ben de tarlayı sürerken üzerine bastım ayağım koptu. Ben mayın mağduruyum, mayın temizlendikten sonra bize verilsin, bir kaç dönüm de olsa bize verilmesini istiyorum' şeklinde konuştu.

Evli ve 12 çocuk babası Hamza Demir(74) ise tarlasına giderken mayın patlaması sonucu ayağından yaralanarak, sakat kaldığını söyledi.

Evli ve 8 çocuk sahibi Mustafa Yılmaz(71) ise 21 yaşında askerden geldikten sonra Suriye'deki yakınlarının yanına giderken mayın patlaması sonucu sakat kaldığını belirterek, 'Ben sakat kalalı 50 yıl oldu. Zor günler geçirdim. Bize yardım edilmedi, bir yaşlılık maaşı bile bağlanmadı. Sınırdaki mayınlar kaldırılırsa, köylülere verilmesini istiyorum. Çünkü biz gerçekten bu mayınlardan mağdur olmuş insanlarız' diye konuştu.

Çerçili Köyü Muhtarı Mehmet Atmaca, mayınlardan herkesin mağdur olduğunu vurgulayarak, '1956 yılından beri çok sayıda kişi mayınlar yüzünden sakat kaldı. Mayınlı alanlar temizlendikten sonra mağdurlara dağıtılsın, ihaleye gidecek 2 zengine verileceğine, mağdurlara verilsin. Mayından mağdur olanlarla ilgilenen yok. Muhtar olarak benim de elimden gelen bir şey yok. Bir an önce biz mayyfdrım yapmamasından sonra sınların kaldırılmasını istiyoruz. Sadece bizim köyümüzde mayınlar yüzünden 8-10 kişinin ayağı gitti. Bana sorarsanız sadece 8-10 kişi değil tüm köy mağdur durumdadır' ifadelerini kullandı

SAYILARLA MAYINLAR

Medico İnternational'a bağlı mayın yasaklama komitesi üyesi Thomas Gebauer'in tespitlerine göre, kara mayınları her yıl yaklaşık 26 bin kişinin ölümüne ya da yaralanmasına yol açıyor. Dünyada her 22 dakikada 1 kişi mayın yüzünden ölürken ya da yaralanırken, her ay 2 bin kişi hayatını kaybediyor. 64 ülkede bulunan 120 milyon mayının temizlenmesi için 33 milyar dolar ve 11 yüzyıllık bir zaman gerekiyor.

Yalnızca 3 ila 30 dolara mal olan tek bir antipersonel mayının temizlenmesinin maliyeti 300 ile bin dolar arasında değişiyor. 18 Afrika ülkesinde 30 milyon antipersonel mayını var. Angola'da 9 milyon, Kamboçya'da 10 milyon, eski Yugoslavya'da ise 3 milyon mayın var.
Dünyada mayınlar yüzünden sakat kalan 250 bin kişi var ve bunların büyük bir bölümü Angola, Mozambik, Somali, Sudan, Afganistan, Kamboçya, Bosna ve Irak'ta yaşıyor.

Antipersonel mayın üreten ülkelerin başında Rusya, Çin ve ABD geliyor. Listede Fransa, İngiltere, Almanya, İsveç, İsviçre, Güney Amerika, Hindistan, Şili, Bulgaristan, Yunanistan, İspanya, Çek Cumhuriyeti, Pakistan ve Türkiye de bulunuyor.