Azeri uzmanlara göre Nabucco hayal

Enerji uzmanlarından İlham Şaban, Nabucco projesinin kendi masraflarını çıkarmasının bile yıllar alacağını, kriz döneminde bu projeye hiç kimsenin yatırım yapmayacağını söyledi.

Şaban, 'Nabucco projesiyle ilgili bir konu açıldığı zaman en çok siyasetçiler ve politikacılar konuşuyor. Eğer bu konuda iş adamları ve maliyeciler konuşmuyorsa proje siyasi bir projeye dönüşüyor demektir. 2009 yılının başında görüldü ki projeyle ilgili hiçbir ilerleme olmamış. Türkmenistan'ın, Özbekistan'ın hatta Kazakistan'ın Prag'daki zirve toplantısına katılmaması Nabucco projesi ile ilgili sakıncaların olduğunu gösteriyor. Bu da projeye katılan ülkelerin gaz alış-satışı ile ilgili kazancının belirsizliğinin göstergesidir. Öyle görünüyor ki bu proje yakın bir zamanda gerçekleşmeyecek' dedi.

Azerbaycan'ın gaz potansiyelinin her yere savrulacak kadar bol olmadığını ifade eden Şaban, 'Önceden buradan 20 milyar metreküp gaz çıkabileceği hesaplanıyordu. Bu gazın 9 milyar metreküpünün Nabucco'ya verilmesi gerekiyor. Azerbaycan'ın çıkardığı 16-20 milyar metreküp'ün 9 milyar metreküpünün Nabucco'ya verildiğini farz edelim ve büyük kar elde ettiğini de kabul edelim. Ancak yapılan hesaplarda 2018 yılında Nabucco'dan geçecek gaz miktarı yıllık 31 milyar metreküp olarak hesaplanıyor. Bu da projeye katılacak olan ülkelerin kar payının düşük olacağını gösteriyor. Proje 7,9 milyar avroya mal olacak. 8-9 milyar metreküp gazla boru hattının masrafını bile karşılayamayız. İktisadi kriz zamanında gerçek projelere öncelik verilir. Uzun zaman kar getirecek projelere öncelik verilir. Nabucco projesinin 2013 yılına kadar gelişim sürecinde olması tartışmalıdır. Azerbaycan da hayallerle yaşamıyor' diye konuştu. Azerbaycan'ın devlet düzeyinde yaptığı açıklamada projenin sadece Azerbaycan'a ait olmadığınının ifade edildiğine işaret eden Şaban şöyle konuştu:

'Azerbaycan gazının bu projeye katılmasıyla ilgili teklifler geliyor. Azerbaycan için bu tür projeler olması iyidir. Çünkü Azerbaycan böylece global piyasada yerini alacaktır. Bunun için de Azerbaycan hattın Türkiye, Yunanistan, İtalya kısımlarına çok önem vermektedir. Bu yıl Azerbaycan'a İtalya başbakanının ve Yunanistan başbakanı yada cumhurbaşkanının resmi ziyareti olacaktır. İtalya, Azerbaycan'ın 8-9 milyar metreküp gazını almak istiyor. Yunanistan da 2 milyar küp seviyesinde istiyor. Yunanistan ve İtalya tarafı da 2013 yılına kadar tamamlanacak. Hazar Denizi'nin hukuki statüsüyle ilgili son zirve toplantısı da 16 Ekim 2007'de Tahran'da yapıldı. Zirvede kabul edilen beş maddeden biri de Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkelerden her birinin rızası olmadan gaz ve petrol hattı çekilmeyeceği yönündedir. Bugün Batı ve Rusya arasında, ABD ile Rusya arasında, siyasi bir gerginlik yaşanırsa bu tür bir projenin gerçekleşmesi imkansızdır. Onlar buna razı olsa bile bunu hukuki yönden gerçekleştirmek imkansızdır.
Rusya ve Çin, Orta Asya devletlerine doğal gaz satışı konusunda bu ülkelerin sırtını sıvazlamaktadır. Yani önceleri dünya pazarında çok ucuz olan gazın fiyatını arttırdılar. Bu bakımdan baktığımızda Nabucco gibi bir proje Türkiye'nin coğrafyasında 7,9 milyar avro harcanarak hazırlanmışsa Hazar transit gaz hattı ve Türkmenistan'daki işleri de dahil ettiğimiz zaman bunun maliyeti 10 milyon avrodan fazla olacaktır. Bir başka önemli nokta ise Hazar'daki gazın fiyat bakımından Rusya'daki gaz ile rekabet
edebilecek düzeyde olmasıdır. Yani Avrupa'ya satılan gazda Hazar'dan çıkarılan gaz Rusya'dan daha ucuz olabilmelidir. Bu mesele çok önemlidir. Asya'dan Rusya'ya, oradan da Avrupa'ya muhteşem boru hatları vardır. Nabucco projesi tamamen yeni bir projedir. Rusya bunun için gaz fiyatları ile oynayabilir. Yani isterse fiyatları düşürebilir de yükseltebilir de. Bu bakımdan Nabucco projesinde bulunan ülkeleri zorluklar bekliyor. Bu açıdan baktığımız zaman rekabet açısından Nabucco'nun büyük problemleri vardır. Onun için bu projenin geleceği tehdit altındadır. Bu işlerin sorunsuz yapılabilmesi için 100 milyon avroya ihtiyaç vardır.'