Avrupa Komisyonu'nun da destek verdiği araştırma, Günlük Gereksini Düzeyi'ne (Guideline Daily Amounts - GDA) dayalı besin bilgilerinin ürünlerde yer almasının, sadece İngiltere ve Avrupa Birliği ülkelerinde değil Türkiye'de de yaygın olduğunu gösterdi.
Türkiye'den de Dokuz Eylül Üniversitesi'nin ortak olduğu Flabel Projesi'nin ilk etabında 28 ülkedeki toplam üç büyük perakendecide bulunan ve etiketleri besin bilgilerini içeren yoğurt, kahvaltılık çerezler, karbonatlı alkolsüz içecekler, taze hazır yiyecekler ve tatlı bisküviler olmak üzere beş farklı kategorideki 35 bin ürün incelendi.
FLABEL'in ilk araştırmasının ilk sonuçları, dün bir web semineri ile açıklandı. Buna göre araştırmada incelenen ürün paketlerinin yüzde 85'inin arkasında beslenme bilgisi yer alıyor. Bu oran Kıbrıs Rum Kesimi'nde ve Slovenya'da yüzde 70 iken; İrlanda, İngiltere ve Hollanda'da yüzde 95 oranında çıktı. Ürün paketlerinin ön kısmında besin bilgisinin yer alma oranı ise yüzde 48 olarak belirtildi. Bu kategoride İngiltere yüzde 82 ile yüksek orana sahip oldu.
Değerlendirmeye alınan ülkelerde kullanılan en yaygın etiketlendirme şeklinin ise besin bilgilerinin bir tablo ile veya doğrusal olarak ürün paketlerinin arkasında yer alması olduğu belirlendi. Besin bilgilerinde en çok verilen ilk dört değer ise kalori, protein, karbonhidrat ve yağ oranı oldu. İlk dördü ise sırasıyla şeker, katı yağ, lif ve sodyum izledi.
Ürün kategorisine göre sıralandığında ise kahvaltılık çerezler, yüzde 94'lük bir oranla ürün paketlerinde besin değerinin en çok verildiği ürün kategorisi oldu. Kahvaltılık çerezler paketlerindeki besin bilgilerinin, ürün paketlerinin ön yüzünde verilmesi oranı ise yüzde 70 olarak belirlendi.
Besin değeri, incelenen ürünlerin yüzde 25'inde yer alırken, bu oranın ülkelere dağılımı ise Estonya'da yüzde 12, Portekiz ve İrlanda'da yüzde 37oldu. GDA değeri de yine ürünlerin ortalama yüzde 25'inde yer alırken, bu oran Türkiye'de yüzde 2, İngiltere'de yüzde 63 çıktı. Besin değeri ve GDA değeri, ürün paketlerinin ön yüzünde yer alan besin bilgilendirilmesinde en çok kullanılan değerler oldu.
FLABEL PROJESİ NEDİR?
Gıdaların etiketlenmesi konusundaki AB politika ve uygulamalarının belirlenmesi için AB 7. Çerçeve Programı kapsamında oluşturulan bir araştırma projesi olan FLABEL gıda etiketlerinde yer alan beslenme ile ilgili ifadelerin tüketicilerin seçimlerini, tüketicilerin beslenme alışkanlıklarını ve gıdayla ilgili sağlık konularına bakış açılarını nasıl etkilediğini belirlemeyi amaçlıyor.
ARAŞTIRMA NASIL YAPILDI?
Denetimciler her ülkede üç tip perakendecide araştırma yaptılar: En büyük 5 hiper/süpermarket, tüketici kooperatifleri/ ulusal perakendeci ve indirim marketleri. Araştırmaya 50 farklı perakendecide katıldı. Denetimlerde yoğurt, kahvaltılık çerezler, karbonatlı alkolsüz içecekler, taze hazır yiyecekler, tatlı bisküviler olmak üzere 5 ürün kategorisinde yer alan bütün ürünler izlendi. Araştırma sonuçları ise besin bilgilerinin paketin neresinde yer aldığı (ön, arka), hangi formatta verildiği (tablo, liste), hangi besin değerlerinin yer aldığı, sağlık veya besin beyanının bulunup bulunmadığına göre yapıldı. Aynı zamanda ülkelere göre kategoriler bazında temel sistemler içeren ürünlerin yüzdesi ve yine ülkelere göre kategoriler bazında çocukların ilgisini çeken ürünlerin yüzdesi araştırıldı.
Sonuç olarak da bir sağlık veya besin beyanının bulunmadığı durumlarda Avrupa'da gönüllü olarak yapılan besin etiketlemesinin, incelenen ürünlerin büyük kısmında yer aldığı belirlendi. Bu sonuçlar, bir önceki araştırmaya göre daha yüksek çıkarken, aynı zamanda besin etiketleme şekillerinin tüketiciler tarafından dikkat çekme, okuma, beğenme, anlama ve kullanılmasını içeren gelecekteki FLABEL araştırmaları için de bir temel oluşturdu.
(CİHAN)
