İsmail Zelvi / TİMETURK
Göreve geldikten sonra dünyaya değişim ve barış mesajları veren Barak Obama?nın yakın komşusu Kanada?dan sonra uzak komşusu Türkiye?yi ziyaret etmesi ve verdiği mesajları uzmanlar yorumladı. İşte görüşler:
Hüsnü Mahalli: Obama samimiyet testinde
Ortadoğu Uzmanı Gazeteci Yazar Hüsnü Mahalli, ABD?nin dış politika sorunlarının Türkiyeyi de ilgilendiren sorunlar olduğunu, Obama?nın bu sorunları çözmek için Türkiye ile mutlaka diyaloğa girmesi gerektiğini söyledi.
Obama?nın değişim sloganıyla iktidara geldiğini belirten Hüsnü Mahalli, ?Bu değişim sadece iç politikada olmayacaktır. Dış politikada da değişik yaklaşımlar gerekmektedir. Irak, Afganistan, Arap-İsrail, Suriye, Ortadoğu sorunlarına klasik Amerikalı liderlerin dışında değişik politikalar uygulama sözü verdi. Obama?nın tüm bu söylemlerinde samimi olup olmayacağı Türkiye?de test edilecektir. ABD?nin dış politika sorunları aynı zamanda Türkiye?yi de ilgilendirmektedir. Obama bu değişimi istediği için Clinton?un 6, Bush?un 4 yıl sonra geldiği Türkiye?ye İktidarı devralışının 75. gününde gelmektedir. Liderler için iç politika dış politikanın devamıdır. Obama tüm söylemlerinde samimi olduğunu kanıtlamak zorunda. Bu kanıtı da Suudi Arabistan, Malezya, Endonezya gibi ülkelerden veremezdi. Samimiyeti?ni Türkiye ziyaretiyle ispat etmeye çalışıyor.? Dedi.
Ortadoğu?daki birçok sorunların büyük bölümünün Türkiye?nin değil ABD?nin sorunu olduğunu belirten Hüsnü Mahalli, ?Artık Türkiye?de hükümetlerin, ordunun, sivil toplum kuruluşlarının ABD?nin isteklerini kayıtsız şartsız yapacakları dönem kapanmıştır. ABD Türk hükümetiyle yeni türden karşılıklı güven ve dostluğa dayanan ilişki kurmak zorundadır. Şu anda sorunların çözümü çok önemli değildir, sorunların Türkiye üzerinden daha kolay çözülebileceği gerçeği önemlidir. ABD açısından PKK, Ortadoğu politikalarının çok küçük bir parçasıdır. Irak, İran, Suriye ile ilişkiler çok daha önemlidir.? Şeklinde konuştu.
Obama?nın Türkiye?yi dinlemeye geldiğini belirten Mahalli, ?Obama bölgenin sorunlarına bölge insanlarının gözüyle bakmak istiyor. Bu yüzden basın toplantısında Abdullah Gül?ü çok dikkatli dinledi. Türkiye?den çok özel bir talebi olduğunu da sanmıyorum. ABD Askerlerinin Irak?tan çekilmesi her yerden olabilir. Türkiye?den de, Ürdün?den de, Suudi Arabistan?dan da olabilir. Afganistanla ilglii Obama sorunu barışçıl yöntemlerle çözmeye çalışıyor. Talibanın ılımlı kanadıyla görüşme yolunu açık tutuyor. Bundan sonra klasik ABD liderlerinin yaptıkları gibi yaparsa, işlerin açmaza gireceğinin farkında.? Dedi.
İsrail?in yeni hükümetinin Obama için büyük sıkıntı oluşturacağını dile getiren Hüsnü Mahalli, ?İsrail?deki hükümet barışçıl politikaların yolunu kesmek için uğraşacaktır. Burada Obama?nın sorunu Yahudi lobilerini, ABD derin devletini aşıp aşamama sorunudur. Obama Barış istiyorsa, Filistin devletinin kurulmasını sağlamalıdır. Golan Tepelerinden çekilmek istemeyen, Filistin devletini kabul etmeyen bir İsrail Obama?nın politikalarına ters düşecektir. Obama İran?la da yeni sayfa açmaya hazır olduğunu açıkladı. Afganistan konferansına İranlıları çağırıd. Gerginlikten uzak bir söylemi var.? Diye görüşlerini dile getirdi.
Mahalli, NATO Genel Sekreteri?nin seçiminde Türkiye?nin Obama?ya bir jest yaptığını , buna karşılık Sarkozi?den işlerimize karışmasın mesajı aldığını belirtti.
Mustafa Özcan: Ziyaret, Türkiye?nin ağırlığını gösteriyor
Gazeteci Yazar Mustafa Özcan, bir ABD başkanının göreve gelişinin ilk yüz günü içinde ziyaretinin Türkiye?nin bölgedeki ağırlığının göstergesi olduğunu söyledi. Bush döneminde ABD ile Türkiye siyasi liderliği arasındaki tezatların ortadan kalktığını belirten Mustafa Özcan, AK Parti ile Obama arasında meselelere yaklaşımlar bakımından benzerlikler var. Bu benzerlikler iki ülkeyi gelecek dönemde bir birine yaklaştıran ana unsurlar olacaktır. Jeopolitik olarak, ABD?nin bölge politikalarının başarılı olması için Türkiye?ye ihtiyacı var. Bu ihtiyaç bölge barışına katkıda bulunacaktır? dedi.
Obama?nın Kanada?dan sonra Avrupa?da ilk ikili temasını Türkiye?de gerçekleştirdiğini belirten Mustafa Özcan, ?Bu ziyaret ABD açısından Türkiye?nin önemini ortaya koyuyor. Clinton Türkiye ziyaretinde ?20. yüzyılı Osmanlı?nın yıkılışı şekillendirdi. 21. yüzyılı ise Türkiye?nin dünya olaylarına alacağı pozisyon şekillendirecektir? yaklaşımında bulunmuştu. Bu değerlendirmeyi Obama?da çok iyi tahlil etmiş görünüyor. Özal döneminde Amerikan Dışişleri Bakanı?nı Türkiye?ye getirmek akla kara seçiliyordu. Şu anda Türkiye?nin konumu açısından muazzam bir fark var. 1999?dan sonra 10 yıllık süreç içinde ABD-Türkiye ilişkileri tanınmayacak hale geldi. Irak işgalinden sonra ilişkiler zayıflar gibi görünse de yeni dönemde güçlenerek devam edeceği görülmektedir.? Şeklinde konuştu.
ABD Başkanı?nın çantasında çok özel dosyaların olduğunu düşünmediğini belirten Özcan, ?Görüşmelerde bölgeyi ilgilendiren, Ermenistanla alakalı, Irak?ta işbirliği, Afganistan, İran?a karşı uyumlu politikalar, Arap-İsrail barışı gibi konulara ağırlık veriliyor. Bu ziyaretin Ermenilerin yoğun propaganda faaliyetlerinin olduğu 23 Nisan?dan hemen önce olması önemli. Obama?nın Ermenilere verdiği bir takım taahhütler var. Bu ilişkiler çok yönlü ve çok taraflı olarak değerlendirilmektedir. Halen İsrail ile Suriye arasında devam etmekte olan bir süreç var. ABD dolaylı müzakerelere önem veriyor. Türkiye?nin olaylara müdahil olmasını istiyor. Türkiye Afganistana muharip güç göndermeyi reddetmişti. Bundan sonraik süreçte yapısal bir takım planlar üzerinde çalışılıyor. Askeri güç gönderme yerine sivil eksenler oluşturma konusunda bir takım talepler var. Amerika?nın bölge politikası olduğu gibi Afganistan politikası da değişiyor. Obama?nın açıkladığı Afganistan programında sivil insiyatif askeri insiyatifi geçmiştir. Türkiye?den Hikmet Çetin döneminde olduğu gibi sivil insiyatifte yer alması talep edilmiştir.? Dedi.
ABD?nin bölge politikalarının olduğu gibi NATO?nun da yapısının değiştiğini vurgulayan
Özcan, ?NATO?nun güney doğu kanadında Türkiye-Yunanistan denklemi ortadan kalktı. Obama, Türkiye?ye gelmeden önce Yunanistan ulusal gününde Yunanistan Büyükelçiliğini ziyaret ederek gaz aldı. Orada Rahip tarafından 21. yüzyılın Sezar?ı olarak ilan edildi. Artık Türkiye?yi ziyaret edersem Yunanlılar darılır politikaları da ortadan kalktı? şeklinde konuştu.
Doğu Ergil: Türkiye ABD'nin uzak komşusu
Prof. Dr. Doğu Ergil, göreve geldikten sonra dünyaya değişim ve barış mesajları veren Barak Obama?nın yakın komşusu Kanada?dan sonra uzak komşusu Türkiye?yi ziyaret ettiğini açıkladı.
ABD?nin Irak?ı işgalinin ardından Türkiye ile komşu olduğunu belirten Prof. Ergil, ?ABD?nin yakın komşusu Kanada ile hiçbir sorun yaşamamaktadır. Oysa yabancı unsur olarak geldiği Ortadoğu?da yıllardır sorun yaşıyor. İtibar ve yaptırım sorunu yaşıyor. Bu sorunları aşabilmek için kalıcı ve becerikli bir müttefik bulmak zorunda. Bu müttefikliğe en yakın aday Türkiye?dir. ABD uzak komşusu olarak gördüğü Türkiye?nin de kendi içinde yaşadığı sorunların çözülmesi için teşvik edici bir rol üstlendi. Konuşmasında TRT Şeş?e değinmesi sorunların şiddet yoluyla değil, konuşma yoluyla çözüleceğine inandığını gösteriyor. Filistin devletinden söz etmesi, bölgede kalıcı bir barış politikası izleyeceğinin sinyallerini veriyor? dedi.
Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda Obama?nın risk alabileceğini belirten Ergil, ?Obama ben fikrimi değiştirmedim ama, bunu Türk-Ermeni ilişkilerinin geliştirilmesine engel olarak kullanmayacağız. Geriye dönük politikalara itibar ederek uzlaşmanın önünün tıkanmasına müsaade etmeyeceğim, demektedir? şeklinde konuştu.
TÜRKİYE?YE BARAŞÇIL ROL
Obama?nın Türkiye?den özel bir talebinin olduğunu sanmadığını söyleyen Ergil, ?Türkiye?de ABD?de NATO?nun birer üyesidir. ABD Irak?tan çekildikten sonra Türkiye?ye rol düşeceğini, Afganistan?da Vietnam gibi bir durum yaşanmaması için Afgan toplumunu yeniden kurmak konusunda Türkiye?den destek isteyebilir. Obamanın en net politik tavrı dünyaya barışını sağlama yaklaşımıdır. ABD?nin askeri güçten uzaklaşacağı, tek başına hareket etmeyeceği, Avrupayı ana partner olarak gördüğünü ifade etmişti. Partnerliğe Müslüman dünyayı da katmak istiyor. Bugüne kadar ötekileştirdiği, düşman olarak gördüğü Müslüman dünya ile kültürel özerkliğe saygı duyan, birinin diğerine tahükküm etmediği, sorunların diyalog yoluyla çözüldüğü bir ortaklık kurmak istiyor? dedi.
İsrail?in ABD?nin yeni politikaları karşısında fazla direnemeyeceğini, ABD?nin de içinde bulunduğu dünya kualisyonunun İsrail?in şiddet politikalarına dur demesinin zamanının geldiğini açıklayan Doğu Ergil, ?Obama İran?la da diyalog ve karşılıkla anlayış arıyor. İki tarafın endişeleri, hissiyatları, iki ülke ile görüşebilen Türkiye?nin aracılığı ile çözülebilir? şeklinde konuştu.
