Yeni bir 'finansal mimari'nin tesis edilmesi gerektiğini vurgulayan Stiglitz, küresel düzeyde bir ekonomik koordinasyon konseyi, yeni bir finansal düzenleyici kurum, rekabet kurulu ve yeni bir küresel rezerv sistemi de istedi.
Nobel Ödülü sahibi ünlü ABD'li ekonomist Joseph Stiglitz, küresel krizin etkilerinin karşısında ?reform gereği?ni savunurken yeni bir ?finansal mimari? nin tesis edilmesini önerdi.
Columbia Üniversitesi profesörü Stiglitz, The Guardian gazetesince yayınlanan makalesinde ?Reform gerekli. Reform havada. Başarısız olma lüksümüz yok. Önümüzdeki görev, yeni bir finansal mimari tesis etmektir. Eğer başaramazsak, bunun en büyük acısını, dünyanın ön yoksul ülkeleri hissedecek? uyarısını yaptı.
EKONOMİ YÜZDE 1.5 KÜÇÜLECEK
ABD'de mortgage piyasasında başlayan finansal krizin küresel bir resesyona dönüştüğünü belirten Stiglitz, bu yıl küresel ekonominin yüzde 1.5 küçüleceğini, bunun 1929 krizinden bu yana en kötü performans olduğuna işaret etti.
Joseph Stiglitz, başkanlık ettiği, BM'nin uluslararası para ve finansal sistemi reformu için uzmanlar komisyonunca ön raporunu yayınladığına dikkat çektiği makalesinde bu çerçevede 2009 yılında 2007 yılına göre 30 milyon insan daha işsiz olacağını, bu sayın 50 milyonu bulabileceğini, önlemlerin alınmaması halinde kalkınmakta olan ülkelerde 200 milyon insanın yoksulluğa sürükleneceği uyarısı yapıldığını kaydetti. Küresel bir kriz olmasına karşın önlemlerin ulusal hükümetlerce alındığını, G20 grubu üyesi ülkelerden 17'sinin, Kasım ayında Washington'da yapılan toplantıda aksine söz vermelerine rağmen korumacı önlemlere başvurduğunu belirten Stiglitz, bir dizi öneri de yaptı.
Çin ve Rusya rezerv para istiyordu!
Kriz öncesinde 1 trilyon dolar bilanço büyüklüğüne sahip olan Amerikan Merkez Bankası (FED) 7 ayda bu rakamı 3 trilyon dolara çıkardı. ABD'nin bunu karşı karşılıksız para basarak gerçekleştirdiğine dikkat çeken uzmanlar, dolara güvenin zedelendiğini belirtiyor. Rusya'nın ardından Çin'in de yeni bir rezerv paraya geçmeyi önermesi bunu duruma gerekçe olarak gösteriliyor. ABD Hazinesi ve FED, dolar yerine yeni bir rezerv para oluşturulması önerisine karşı çıkmıştı.
Finansın ötesinde reformlar
Stiglitz'in önerileri özetle şöyle:
- Gelişmiş ülkeler, canlandırma harcamasının yüzde 1'ni karşılamalı.
- Zorluklarla karşı karşıya bulunan ülkelere destek amacıyla derhal IMF yeni özel çekme hakları çıkarmalı.
- Sağlanacak IMF desteği, geri tepecek olan, harcamalardaki kesinti ve faiz oranlarının yükseltilmesi gibi alışılmış talepleri içermemeli.
- IMF'nin kaynak sağladığı borçlu ülkelerin seslerinin daha iyi duyulacağı, yeni bir kredi kolaylığını tesis etmeli.
- Daha iyi kurallar gerekir. Reformlar kozmetik olamaz ve finansal sektörün ötesine gitmeli.
- Küresel bir ekonomik koordinasyon konseyi oluşturulmalı. Konsey sadece ekonomik politikası değil aynı zamanda etonomik durumunu inceleyecek, küresel kurumsal düzenlemelerdeki eksiklikleri belirleyecek ve çözümler önerecek. Örneğin, yeni bir küresel finansal düzenleyici kuruma ile küresel rekabet kuruluna ihtiyaç var. Kalkınmakta olan ülkelerin risklerinin daha iyi yönetilmesi yollarına ihtiyaç var.
- Yeni bir küresel rezerv sistemi de gerekiyor. Dolların rezerv parası olduğu mevcut sistem yıprandı. Dolar da oynak oldu. Gelecekteki enflas-yonist risklere ilişkin kaygılar var.
- Doğu Asya krizinden sonra yeni bir küresel finansal mimariden söz ediliyordu. Ancak küresel ekonomi toparlandı ve reform ivmesi soldu. Bu daha ciddi bir kriz. Daha uzun sürecek. Umalım ki bu defa dersi öğreneceğiz?
