Su bedava elektrik 27 kuruş

TETAŞ'a teklif veren hidroelektrik santral patronları, yakıt maliyetleri sıfıra yakın iken devletten elektriğin birim fiyatına 19 ile 27 kuruş arasında fiyat istedi. Fiyat öyle yüksek çıktı ki sektörün bazı oyuncuları bile 'Bazı rakamlar abartılı olmuş' yorumunu yaptı.

Türkiye Elektrik Taahhüt AŞ (TETAŞ) 4 yıllık elektrik alımı için çıktığı ihale hidroelektrik ve yenilenebilir enerji tesislerinin de 'bedava yakıtla çalışırken ' devlete biçtikleri fahiş fiyatı ortaya çıkardı. Kurum, ihale sürecinde doğalgaz ve termiklerle, yenilenebilir enerji kaynaklarını birbirinden ayırmıştı. Doğalgazla elektik üreten şirketler yüksek uçarken, 'yakıt masrafı olmayan' yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretenler de onlardan geriye kalmadı.
ihale için şartname alan 22 şirketten 11 tanesi teklif verdi. İdare bu sırada azami satış fiyatı olarak da 13.43 kuruş/kwh'yi baz aldı. Halen mevcut Yenilenebilir Enerji Yasası'na göre bu santrallere verilen teşvik tutarı 5.5 Euro sent düzeyinde. Bu da lira olarak ifade edilirse 12.65 kuruş/kyvh anlamına geliyor. Yani TETAŞ mevcut garantili rakamın yüzde 6 yukarısında bir rakamla almaya hazır olduğunu gösteriyor.

İKİ KATINA ÇIKTI

Yenilenebilir enerji tesislerinin devlete elektrik satmak için verdikleri en düşük rakam 18.9 kuruş/kwh, en yüksek rakam ise 27 kuruş/kwh düzeyinde. TETAŞ'ın azami birim fiyatını baz aldığımızda en düşük teklif yüzde 40 yukarıda görünüyor. En yüksek teklifi veren Limak ise azami fiyatı yüzde 100 aşan bir rakamla ihaleye girmiş durumda.
İhaleye girmemiş olan bir hidroelektrik santral sahibi ile görüşüp 'üretim maliyetlerini' sorduğumuzda aldığımız yanıt '3 sent' yani yaklaşık 6.5-7 kuruş oluyor. Bunun üzerine yüzde yüz yatırım maliyeti, finansman gideri konulduğunda rakam 12-13 kuruşa geliyor. İhalede oluşan en yüksek fiyat 27 kuruş gibi inanılmaz bir rakam. Oysa herkes biliyor ki yatırım maliyeti
indirildiğinde su veya rüzgârdan elektrik üretmenin maliyeti yok denecek kadar az. Kamunun elindeki barajlardan elde edilen elektriğin birim fiyatı yarım sent bile değil. Tabi kamu fiyatının üzerinde yatırım yükünü koymuyor, özel sektör bu maliyetleri eklese bile bunu 27 kuruş ile açıklamak pek mümkün görünmüyor.

Halen HES'ler ve rüzgar santralleri ürettiği elektriği 5.5 Euro'luk garanti çerçevesinde değil Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi'nde oluşan piyasada devlete satıyorlar. Ama rüzgâr ve suda elektriği günün her saatinde sisteme satmak mümkün olmadığı için burada daha düşük rakamlara razı olmak zorunda kalıyorlar.

'RAKAM ABARTILI'

İhalede oluşan yüksek rakamlar sektörün de gündemine oturmuş durumda. Konuyla ilgili görüştüğümüz sektörün üst düzey yetkinlerinden biri yenilenebilir enerji üreten tesislerin yakıt bedeli olmasa da ciddi bir yatırım bedeli olduğunu savunarak, 'Doğalgazda 1 megavatlık yatırımın maliyeti 500 bin dolar iken, bizde bu rakam 1 milyon 470 bini buluyor. Yüksek yatırım maliyeti de fiyatı artırıyor. Ancak bu ihalede olması gereken fiyat seviyesi 19-29 kuruş seviyelerinde olmalıydı' derken, 'Peki 25-27 kuruş gibi rakamlar o zaman abartılı olmuyor mu?' sorumuza da, 'Evet o rakamlar biraz abartılı olmuş olabilir' yanıtını veriyor.

Fiyatı 'şartname' yükseltti

TETAŞ ihalesi sonrasında görüştüğümüz Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman, özel sektörün yüksek olarak nitelendirilen fiyatlar vermesiyle ilgili olarak 'şartnameyi' sorumlu gösterdi. Karaduman, şirketlerden elektrik satan kurumlar olarak 'teminat' istendiğini belirtirken, 'Üstelik hatlarda ya da doğalgazda bir kesinti olursa bunun yükünü de satıcıya yüklediler. Türkiye'de son yıllarda sürekli gaz kesintileri yaşanıyor. Şirketin dışında gelişen bu olay nedeniyle satıcı sorumlu tutulunca risk pirimi artı' dedi. Karaduman, şartname hazırlanırken TETAŞ'ın açık bir toplantı yapması gerektiğini savunarak' Herkes maliyetini, risklerini ortaya koyup fiyatı belirledi' diye konuştu.