Her biri ayrı bir kahramanlık örneği olan bu şehitliklerin en önemlisi Morto Koyu?nda, Hisarlık Tepe üzerinde tüm şehitlerimizin anısına dikilen Çanakkale Şehitler Abidesi?dir.
Çanakkale Şehitler Anıtı Türk?ün tükenmezliğinin simgesi, birlik ve beraberliğimizin kanıtıdır. Çanakkale Savaşları?nda şehit düşen yaklaşık 253 bin şehidimizi simgeleyen abidelerin en görkemlisidir. Bu anıt, hepimizin gönlünde geleceğe güven yansıtan, Türk milletinin en zor döneminde bile yedi düveli dize getirebileceğini ve yüz binlerce şehit pahasına vatan topraklarını ebediyen koruyacağını gösteren anıtımızdır. Anıtın projesi 1944 yılında MSB tarafından açılan yarışma ile belirlenmiştir.
Bu anıtımız ilk olarak Gelibolu Yarımadası?nda Alıçıtepe?de yapılması planlanmış ancak arazinin bozuk olması ve denize uzak olmasından dolayı vaz geçilmiştir. Daha sonra Hisarlık burnu?nda Morto?ya hakim 50 metre rakımlı olan Hisar Burnu?na yapılmıştır. 1952?de yapımına karar verilmiştir. 19 Nisan 1954?te temeli atılmıştır. Ancak çeşitli nedenlerden dolayı birkaç defa yapımı durmuştur. 15 Mart 1958?de sadece gövde kısmı bitirilebilmiştir.
Yapılan kampanyalarla yeterli para toplanınca 1960 yılında tamamlanarak 20.08.1960 tarihinde açılışı yapılmıştır.
Anıtın kapladığı alan: 625 metre kare
Anıtın Ayak sayısı (sütun sayısı): 4 adet
Anıtın Ayakları arasındaki mesafe: 10 metre
Anıtın Bir ayağının ebadı: 7.5 x 7.5 metre
Anıtın bulunduğu bölge 25 Nisan 1915 günü İngilizler tarafından işgal edilmişse de 27 Nisan da yarımadaya ayak basan Fransızlar?a bırakılmıştır.
Dört sütun üzerine oturtulan abide milletimizin sağlam temellere dayandığını ve yıkılmaz olduğu anlamını taşımaktadır. Uzaktan bakıldığında da Mehmetçiğin M harfi şeklinde gözükmektedir. Anıtın tavanına mozaikten Türk bayrağı işlenmiştir.
Aynı zamanda abidenin altında birde müze bulunmaktadır. Çanakkale şehitler abidesi milletimizden toplanan 2.386.251 liralık bağış ile inşa edilerek Türk Milletinin şehitlerine armağanı olmuştur. Abidenin dört ayağında sekiz rölyef bulunmaktadır. Denize bakan dört tanesi deniz savaşlarını, karaya bakan dört tanesi de kara savaşlarını anlatmaktadır. Ayrıca anıt içinde ki 25 m.lik bronz bayrak direği Amerika?da yaşayan soydaşımız Nazmi Celal tarafından hediye edilmiştir. Aynı bayrak direğinden Anıtkabir?de de bir adet bulunmaktadır. 2005 yılında restorasyondan geçen anıt 2007 yılında bulunduğu alana yeni şehitlik inşa edilerek son şeklini almıştır.
Çanakkale Şehitliği
1. Dünya Savaşı?nda 19 Şubat-17 Aralık 1915 tarihleri arasında Çanakkale Boğazı çevresinde İtilâf Devletleri deniz ve kara kuvvetleriyle Osmanlı ordusu arasında yapılan Çanakkale Muharebeleri?nde şehit düşen yaklaşık 253.000 şehidimiz için Seddülbahir?de Çanakkale Şehitleri Anıtı?nın yanındaki alana inşa edilmiştir. Genelkurmay Başkanlığı?ndan alınan 15.000 Çanakkale şehidi künyesi içinden 500?er ve erbaşla 100 subayın künyeleri seçilmiş, mezar taşları yaptırılmıştır.
Projesini Yüksek Mimar Nejat Dinçel?in yaptığı şehitlikte, ayrıca yüzlerce şehidin adı mermer bloklara yazılmıştır. İnşaatta, Selçuklu kervansaraylarında görülen, doğaya dayanıklı Kayseri taşı kullanılmıştır. Şehitlik?te namazgâh, şadırvan, otopark, mezarlık bölümleri bulunmaktadır. Heykeltıraş Prof. Tankut Öktem?in ?Yaralı Asker Anıtı? ve Metin Yurdanur?un ?Mustafa Kemal Çanakkale?de Anıtı? şehitliğe ihtişam vermektedir.
Şehitliğin yapımına 1991 yılı sonbaharında başlanmış, kış mevsiminde ara verilmiş, inşaat 1992 yılı baharında tamamlanmış ve 25 Mayıs 1992 tarihinde düzenlenen bir törenle halkın ziyaretine açılmıştır.
2004 yılında yapılan değişiklik ile temsili şehitliğimiz anıtın önündeki platforma alınarak ay-yıldız şeklinde yeniden düzenlenmiştir. Buradaki temsili şehitlikte adı Mehmet olan ve memleketi yazan 131 temsili şehit kabri bulunur.
Anıt ve Şehitliğin tam karşısında 3×45 metre ölçülerinde Çanakkale Savaşları?nda kahramanlık olaylarını anlatan bir rölyef yer alır.
