Vergiye de ekonomik kriz darbesi

Krizin başlarında vergi borçlularını rahatlatmak amacıyla uygulamaya konan tecil taksitlendirmede de başvuru sahipleri, taksitleri ödeyememe durumuyla karşı karşıya kaldı.

Küresel ekonomik krizin Türkiye'yi de etkilemeye başladığı 2008 yılının son çeyreğine girerken gelir, kurumlar, katma değer vergisi ve basit usulde 5 milyon 403 bin 633 faal mükellef bulunuyordu. Bu yılın Mart ayına girerken bu sayı 5 milyon 314 bin 447'ye geriledi.

5 aylık dönemde faal durumdaki gelir vergisi mükelleflerinin sayısı 1 milyon 721 bin 855'den 1 milyon 685 bin 924'e, katma değer vergisi mükelleflerinin sayısı da 2 milyon 285 bin 100'den 2 milyon 249 bin 386'ya düştü. Küçük esnafın oluşturduğu basit usule tabi mükelleflerin sayısı da 753 bin 719'dan 740 bin 502'ye indi.

Geçen yılın Eylül ayı sonunda 642 bin 959 olan kurumlar vergisi mükellefi olan faal işletme sayısı da Mart ayına girerken 638 bin 635 olarak belirlendi.

Böylece, 5 aylık süreçte faal mükellef sayısı, gelir vergisinde 35 bin 931, kurumlar vergisinde 4 bin 324, KDV'de 35 bin 714, basit usulde ise 13 bin 217 azalma gösterdi.

Mükellef sayısındaki azalma İstanbul'da 24 bin 370, Ankara'da 8 bin 857, İzmir'de 7 bin 877, Antalya'da 4 bin 304, Bursa'da 2 bin 810, Konya'da 2 bin 650, Adana'da da bin 634 olarak gerçekleşti.

-TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİLER DE ÖDENMİYOR-

Bu arada vergi borçlarını yıllık yüzde 3 tecil faiziyle 18 ay taksitlendiren düzenlemeden yararlanmak için başvuranlar da, taksit ödemelerini düzenli yapamıyor.

Gelir İdaresi Başkanlığından edinilen bilgiye göre, 30 Ekim 2008 tarihinde yayımlanan Tahsilat Genel Tebliği ile uygulamaya konulan vergi borcu ve diğer amme alacaklarını 18 aya kadar taksitlendirme işlemi için 5 Aralık'a kadar devam eden başvuru döneminde 1 milyon 520 bin vergi borçlusu müracaat etti.

Bu kişiler, 7 milyar 598 milyon YTL'si vergi aslı, 3 milyar 721 milyon YTL'si de faiz ve gecikme zammı olmak üzere toplam 11 milyar 320 milyon YTL'lik vergi borcunu taksitlendirdi.

Tecil ve taksitlendirme uygulamasından faydalanmak için İstanbul'da 324 bin 500, Ankara'da 123 bin İzmir'de de 105 bin vergi borçlusu başvurdu. Bu kişilerin İstanbul'da 3 milyar 86 milyon YTL, Ankara'da 2 milyar 57 milyon YTL ise İzmir'de ise 748 milyon YTL'lik vergi borcunun 18 ayda ödenmesine imkan tanındı.

Bursa'da 63 bin 945, Adana'da da 40 bin 600 başvuru yapılırken, Bursa'da taksitlendirilen vergi borcu miktarı 513 milyon YTL, Adana'da ise 279 milyon YTL olarak tespit edildi.

Vergi borçlularına getirilen ödeme kolaylığında, taksit ödemeleri 1 Aralık'ta başladı. Uygulama çerçevesinde, tecil ve taksitlendirmeden her ay Hazineye 628,9 milyon lira girmesi gerekirken, bu rakam 250 milyon lira düzeyini aşamadı.

Aralık ayında tahsilat oranı yüzde 38 olurken, bu rakam Ocak ayında, son 2 ayın taksitini birlikte ödeyen mükelleflerin de etkisiyle yüzde 43'e yükseldi.

Gelir İdaresi Başkanlığı, Aralık ve Ocak taksitlerini ödemeyen mükelleflerin, Şubat ayında ilk 3 taksiti birlikte ödemeleri halinde, tecil ve taksitlendirme uygulamasından yararlanmaya devam edeceklerini bildirdi. Ancak, buna rağmen Şubat ayında da istenen tahsilat rakamına ulaşılamadı. Tahsilat oranı, yine yüzde 40'ın altına indi ve yüzde 37-38 düzeyinde gerçekleşti.

Taksitlendirme için başvuran, ancak vergisini ödemeyenler arasında başta BOTAŞ olmak üzere bazı kamu kuruluşları da yer aldı. Yine çok sayıda belediyenin de vergi borcunu taksitlendirdiği halde ödemediği öğrenildi.

Gelir İdaresi yetkilileri, uygulamadan yararlanmak için başvuran, fakat ilk 3 ayda taksitlerini ödemeyen mükellefler için vergi borçlarını yıllık yüzde 3 tecil faiziyle, 18 ayda ödeme imkanının ortadan kalktığını ifade etti. Vergi daireleri, mevzuat gereği bu mükellefler için önümüzdeki dönemde cebri tahsilat işlemi yapacak.

-KRİZİN YANSIMALARI-

Gelir İdaresi Başkanlığı verilerine göre, küresel kriz, mükellef sayısına şu şekilde yansıdı:

MÜKELLEFLER EYLÜL 2008 ŞUBAT 2009 DEĞİŞİM

-------------------- -------------- ------------- ---------------

Gelir vergisi 1.721.855 1.685.924 -35.931

Kurumlar vergisi 642.959 638.635 -4.324

KDV 2.285.100 2.249.386 -35.714

Basit usul 753.719 740.502 -13.217

TOPLAM 5.403.633 5.314.447 -89.186


İLLER GELİR KURUMLAR KDV BASİT USUL

---------- ----------- ----------- ---------- -------------

İstanbul

Eylül 2008 446.123 241.363 653.998 44.275

Şubat 2009 436.477 238.515 642.865 43.532

Ankara

Eylül 2008 116.565 73.004 182.363 22.872

Şubat 2009 113.495 71.636 178.277 22.539

İzmir

Eylül 2008 120.453 49.572 163.553 31.452

Şubat 2009 117.539 48.667 160.118 30.829

Adana

Eylül 2008 40.884 12.499 51.868 18.977

Şubat 2009 40.376 12.504 51.445 18.269

Bursa

Eylül 2008 72.120 22.057 90.876 17.747

Şubat 2009 70.609 22.142 89.622 17.613

Antalya

Eylül 2008 68.083 28.029 92.807 27.067

Şubat 2009 66.578 27.626 91.001 26.477

Denizli

Eylül 2009 22.294 6.498 28.114 17.737

Şubat 2009 21.783 6.532 27.695 17.456

Gaziantep

Eylül 2008 36.199 9.005 44.302 16.680

Şubat 2009 36.025 9.023 44.167 16.402

Konya

Eylül 2008 48.281 14.150 61.262 19.906

Şubat 2009 47.153 14.148 60.138 19.510

Kocaeli

Eylül 2008 40.734 13.360 52.614 7.708

Şubat 2009 40.240 13.431 52.240 7.554

Eskişehir

Eylül 2008 19.965 4.945 24.190 4.134

Şubat 2009 19.536 4.976 23.838 4.008

Hakkari

Eylül 2008 1.726 622 2.216 2.773

Şubat 2009 1.662 616 2.180 2.806