Devlet hizmetinde 10 yılı doldurmadan vefat eden memurların geride kalan eş ve çocukları yıllardır mağdur. Kimseye sesini duyuramayan bu kişiler için nihayet adım atıldı. Sosyal Güvenlik Kurumu, 80 yaşını aşmış Hüsniye ni- ne gibi binlerce vatandaşa 618 lira emekli maaşı bağladı.
Hüsniye Kireç, 57 yıl önce eşini yitirdi ve yarım asırdır onun hasretiyle yaşıyor. 83 yaşındaki Hüsniye nine, bir gün eşinin maaşını alabileceğini ise hiç düşünmemişti. Çünkü memur olan kocası öldüğünde sadece 7 yıl 2 ay çalışmıştı ve emekliliği hak edememişti. Şimdi 618 TL maaş bağlanan Hüsniye nine, bir yandan aylığa kavuşmanın mutluluğunu yaşarken, diğer yandan yaşlılık günlerinde geçimini kolaylaştırdığı için eşi Halil Kireç'i rahmetle anıyor. İlk aylığını alan Hüsniye nine, ahir ömründe eşinden miras kalan maaşı kendisine bağlayanlara minnettarlığını şöyle dile getiriyor: 'Her kim yaptıysa, kim aracı olduysa hepsine çok teşekkür ediyorum. Onlara duacıyım.'
Bu sevinci yaşayan sadece Hüsniye nine değil. Kocasını otuz iki yıl önce kaybeden Kadife Güney (73) ve Gülhanım Genel (71) de maaşa hak kazanan binlerce kişiden birkaçı. Gülhanım Genel, eşi Şükrü Genel'i yirmi yedi yaşında kaybetmiş. Aradan geçen 44 yıl içinde devletten herhangi bir geliri olmamış. Hükümetin Sosyal Güvenlik Reformu ile yaptığı değişikliğin ardından yıllar sonra maaşa kavuşacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu, eşi vefat ettiği halde hizmet süresi 10 yıldan az olduğu için hak iddia edemeyen 2 bin 335 kişiye maaş bağladı. Bu kişiler arasında 70 yaşın üzerinde çok sayıda kadın bulunuyor. Kanun değişikliği dolayısıyla maaş alacak kişi sayısı 30 bini bulacak.
Kamu çalışanı yakınlarının ölüm maaşına hak kazanma şartlarının zorluğu, yıllardır tartışma konusuydu. SSK ve Bağ-Kur'da 5 yıllık sigorta ile ölüm maaşına hak kazanılırken bu süre Emekli Sandığı mensupları için 10 yıldı. Bu yüzden erken yaşlarda hayatını kaybeden çok sayıda memurun yakını mağdur oluyordu.
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nın tek çatıda birleştirilmesi ile oluşturulan SGK, önceki sistemde hak kaybına uğrayan kesimlerin mağduriyetini gidermeye başladı. Bağ-Kur'lulara pek çok yeni haklar kazandıran kurum, şimdi de Emekli Sandığı üyesi devlet memurlarının ölüm aylığına hak kazanma şartlarını kolaylaştırdı. Yasalara göre daha önce vefat eden memurun eş ya da çocuklarının emekli maaşına hak kazanabilmesi için bu kişinin kamu hizmetinde 10 yılı doldurması gerekiyordu. 1 Ekim 2008'de yasalaşan Sosyal Güvenlik Reformu'nun yürürlüğe girmesiyle süre 5 yıla indirildi. SSK'da ise ölüm aylığına hak kazanmak için askerlik borçlanması hariç 900 gün sigortalı çalışmak yeterli sayılıyor. Kanun değişikliği ile memur olan eşinin vefatından yıllar sonra maaşa kavuşacak kişi sayısı 30 bini bulacak. Büyük bölümünü yaşlı ninelerin oluşturduğu bu kişiler, çocuğu yoksa 618 TL aylık alacak. Eğer maaşa hak kazanan çocuğu da varsa dul eşe 463, yetim çocuğa ise 231 lira maaş bağlanacak. Yetim sayısı 2 ise dul eşe 386, her bir yetime de 193 TL maaş ödenecek. Eşin de vefatı halinde maaşı yetim çocuk alabilecek. Bu durumdaki yetim tek ise 618 TL alacak, birden çoksa maaş bölünecek. Kamu çalışanlarının ölüm maaşına hak kazanma şartlarının zorluğu, yıllardır tartışma konusuydu. Ağır şartlar nedeniyle erken yaşta hayatını kaybeden çok sayıda memurun yakını mağdur oluyordu. Bu kişiler, hiçbir sosyal güvenceleri olmadığı gibi herhangi bir aylık da alamıyordu. SGK'nın yeni düzenlemesi, en çok eşi ya da babası 10 yılı doldurmadan vefat ettiği için ölüm maaşı alamayan kişileri sevindirdi. Yasa geriye yönelik de işletilecek. Böylece yıllar önce vefat eden memurların yakınları da hak kapsamına alındı. SGK, tespit edebildiği kişilere maaş bağlamaya başladı. Benzer durumda olup da halen maaşına kavuşmamış kişilerin ise SGK'ya başvurması gerekiyor. Kurum yetkilileri, 'Eğer maaşı hak ettiğinizi düşünüyorsanız en kısa sürede il müdürlüklerimize başvurun.' çağrısı yaptı.
Bulanık kaymakamının eşi de mağdur olmuştu
Emekli Sandığı'nda ölüm maaşına hak kazanabilmek için sigortalının 10 yıl çalışmış olması şartı, çeşitli mağduriyetlere yol açıyordu. Bununla ilgili en çarpıcı örneklerden biri de 2 yıl önce yaşandı. Geçirdiği kalp krizi sonucu 2 Aralık 2006'da vefat eden Muş'un Bulanık İlçesi Kaymakamı Mehmet Aydın'ın eşi ile çocuğuna maaş bağlanamamıştı. 7 yıllık hizmeti bulunan Aydın'ın eş ve çocuklarına maaş bağlanamaması, kamuoyunda tartışmalara yol açmıştı. Kaymakamın ailesine yardım için kampanya düzenlenmişti. Kaymakam Mehmet Aydın'ın eşi ve çocuğu, 1 Ekim'den sonra maaşa kavuştu.
Ölen memura askerlik borçlanması imkanı
Yeni kanuna göre eşini ve babasını kaybeden memur yakınlarının ölüm aylığı alabilmesi için, ölen kişinin askerlik süreleri de borçlanılarak sigortalılığa sayılabiliyor. Böylece yeni yasa ile 5 yıla düşürülen süre daha da azaltılabiliyor. 1,5 yıl askerlik yapan biri, 3,5 yıl çalışarak vefat etmişse eş ve çocukları maaş alabiliyor. (Zaman)
