Nereden çıktı şimdi bu demeyin, bizim de aklımızda yoktu böyle bir kıyaslamaya gitmek. Ama Şahan Gökbakar '2000'lerin Şaban'ıyım' diye iddiada bulununca iş başa düştü. Kemal Sunal'ın yarattığı fenomen karakter Şaban ile Şahan Gökbakar'ın canlandırdığı Recep İvedik arasında tabii benzerlikler mevcut. İki karakter de alt sınıfı temsil ediyor, izleyici karşısına kaba güldürü olarak tarif edebileceğimiz bir mizahla çıkıyor, izleyici üzerinde önemli etkileri oluyor. Fakat buna rağmen aralarında bariz farklar da var. Detaylı incelediğimiz vakit bu farklılıklar bir bir ortaya çıkıyor.
ŞABAN
Kökeni
Kırsal kökenlidir. Ya bir köyde ya da kente göçenlerin yaşadığı İstanbul'un fakir mahallelerinde yaşar. Bu da onun toplumsal değerlerini belirler.
Aile fertleriyle ilişkisi
Büyüklerine saygılı olduğu aşikar. Genelde annesinin (Çoğu zaman Adile Naşit canlandırır) 'bir an önce evlen,' ya da 'bir iş tut,' nasihatlerine kulak vermekle birlikte, kendi bildiği yolda yürüme eğilimi gösterir. Mesela Davaro'da olduğu gibi annesinin 'kanlını öldür' isteğine kesinlikle karşı çıkarak onunla ilişkisinin sınırlarını da çizer.
Toplumsal sorunlara duyarlılık
Yolsuzluk, yoksulluk, feodal düzenin yarattığı sorunlar, adam kayırmaca, din bezirgânlığı gibi Türkiye'nin temel sorunlarına hep bir itirazı vardır.
İş karnesi
Çalışkandır, öyle iş seçme gibi huyları yoktur. Ne iş olsa yapar. Çil çil paralar kazandığı da görülür. Fakat ihtiyaç fazlasını bağışlamayı ya da insanlarla, ki bu genelde kendi sınıfıdan insanlar olur, paylaşmayı tercih eder. Bu nedenle Şaban Anadolu'nun bağrından kopmuş bir Robin Hood'dur.
Karşı cinsle münasebet
Çoğu zaman kendi sınıfından bir kadına sevdalanarak davul bile dengi dengine atasözünün doğruluğunu ispatlar. Kendince bir çekiciliği vardır. En çok da sevdiceğiyle bir araya gelmesini engeleyen, feodal kurallarla ya da patron, ağa gibi iktidar sahipleriyle uğraşır. Tabii arada daha üst sınıftan birtakım kadınlarla flört etmeyi de ihmal etmez. Ama onlarla kalıcı ilişkilere girmeye pek niyeti yoktur.
Modern dünyanın imkânlarından yararlanma
Modern dünyanın kendisine sunduğu imkânlara karşı temkinlidir. Mesela parasını bankaya yatırmak yerine çuvalda taşımayı tercih eder. Ama buna rağmen günlük hayatını kolaylaştıran kimi imkanları sever.
Sınıf atlama hissiyatı
Çoğu zaman sınıf atlama adına birtakım fırsatlar elde eder ve bu fırsatları da zekice kullanır. Fakat fink attığı üst sınıf ortamlarında pek rahat etmez. Üst sınıfın görkemli ve gösterişli hayatından haz etmez. Sadelikten yanadır. Bunun için alt sınıfın değerlerini hep savunur. Ve en önemlisi tilkinin dönüp dolaşıp gideceği yerin kürkçü dükkânı olduğunu bilir.
Yabancısı olduğu ortamlara karşı tepkisi
Temkinlidir, önce ortamın havasını koklar. Aklı yatmazsa kendince bir çözüm bulur. Ama ortamı pek rahatsız etmemeye de özen gösterir.
İntikam repliği
Çok kızdığı ya da birine içerlediği zaman ona 'Eşekoğlu eşşek' diyerek intikamını alır.
Yorumlar
Kemal Sunal yarattığı Şaban karakterine yönelik eleştirileri büyük bir olgunlukla karşılamıştı ve fenomen olarak karakteri bir söyleşisinde şöyle tarif etmişti: 'Şaban'a kimileri saf, iyi niyetli, dürüst dedi. Sırf güldürür, eğlendirir dediler. Kimileri de anarşisttir, aslında düzeni sessizce yıkıyor dedi. Hepsinin doğruluk payı var. Şaban halkın yanında bir adam. İnsanlara sıcak ve içten geldi. Bunun için sevdiler.'
RECEP
Kökeni
İstanbul'un çok da gözde olmayan bir semtinde yaşıyor. Yoksul olduğu pek söylenemez ama gönlü de tok. Gönüllü olarak açlık sınırında yaşayabiliyor.
Aile fertleriyle ilişkisi
Serinin ikinci filminde ninesiyle tanıştık ve gördük ki o da en az Recep kadar rahatsız edici bir aile ferdi. Adeta armut dibine düşmüş! Şimdilik onun her türlü isteklerine boyun eğme eğiliminde. Yani anlayacağınız kayıtsız şartsız teslimiyet söz konusu.
Toplumsal sorunlara duyarlılık
Şimdilik pek bir fikrimiz yok. Çünkü, iki filmde de bir duyarlılık sergileyeceği bir ortam olmadı. Ama 'entel' dünyaya karşı sebebi pek de anlaşılmayan bir düşmanlığı var. Ama onların ortamlarında da bulunmaktan geri kalmıyor. Yoga, disco, parti gibi ortamlara ilgisi aşikâr.
İş karnesi
Çalışmak DNA'sında yokmuş, öyle söylüyor. Belki bunun için girdiği bütün işlerde başarısız oluyor ve akabinde hemen kovuluyor. Lakin gariptir ki patronluğu pek seviyor. Müthiş bir girişimci değil ama şansı yaver gidiyor. Onun Şaban gibi kazandığı paraları insanlarla paylaşma eğilimi içerisinde olduğuna şimdilik tanık olmadık.
Karşı cinsle münasebet
Kendisi gibi birisini bulması zor gözüküyor. Bunun için olsa gerek, ilk macerasında ilkokul aşkını bulduktan sonra onu kendisine benzetmeye çalışmıştı. Yere tüküren bir kadını ancak Recep İvedik filmlerinde görmemiz başka türlü nasıl açıklanabilir ki?
Modern dünyanın imkânlarından yararlanma
İnternet ve PlayStation gibi teknolojik gelişmeler onun belki de en hakim olduğu alan. Facebook mu dersiniz, mail dünyası mı dersiniz hepsinden haberi var. Lakin cep telefonu konusunda biraz geri kaldığı aşikâr.
Sınıf atlama hissiyatı
Serinin yeni filmi ona sınıf atlama imkânı tanıyor. Kendince sınıfsal çatışmalar yaşıyor. Bir taraftan oraletten, oyun havasından vazgeçmiyor ama üst sınıfın gösterişinden etkilenmediğini de söylemek zor. Çünkü onların gösterdiği saygıyı pek bir önemsiyor. Bu kendi sınıfına ihanet ettiğinin de göstergesi gibi de algılanabilir. Şimdilik onu büyük bir reklam ajansının patronu olarak bıraktık. Bakalım hayat ne gösterecek!
Yabancısı olduğu ortamlara karşı tepkisi
En belirgin özelliği tam da bu noktada ortaya çıkıyor. Agresifleşip kendi doğrularını dayatmaya çalışır. Umursanmadığını hissettiği vakit tehlikeli olmaya da başlar.
İntikam repliği
Kızdığı zaman karışısındakinin lafını bal yerine 'Gonuşma laynn!!!' diyerek keser.
Yorumlar
Şahan Gökbakar Recep İvedik'e şimdilik toz kondurmuyor. Canlandırdığı karaktere yönelik gelen eleştirenlere karşı sert diyebileceğimiz açıklamaları da var. Son tahlilde onun Recep İvedik tarifi ise şöyle: 'Recep İvedik, zaten içimizden biri gibi. Onun kendi yapısı ve hayata bakışı var.'
sabah-pazar
