İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) 'Hayaller Yarışıyor' başlıklı araştırmasına göre, televizyonlarındaki yarışma programlarına ilgi günden güne artıyor. Türkiye nüfusunun yarısından fazlasının (yüzde 60) 18 yaşın üstünde olduğu ve yarışmalara katılabilmek için de 18 yaşından büyük olma şartının arandığı dikkate alındığında, Türkiye'de her 100 yetişkinden 15'inin televizyonlarda yarışmacı olmak istediği ortaya çıkıyor. TV kanallarının istatistikleri, izlenmesi ve sunucuların verdiği demeçlerin birebir görüşmelerle desteklenmesiyle hazırlanan araştırmaya göre ekonomik kriz nedeniyle televizyon dizilerinin sayısında azalma olmasına rağmen, günden güne yeni yarışma programları ekranlarda boy gösteriyor. 9 ulusal kanalda halen 12 yarışma programı sürüyor. 2009 yılında mevcutlara en az 5 yeni yarışma programının daha katılması bekleniyor. Araştırmaya ilişkin değerlendirmesinde yarışmaların çoğunlukla para kazandırmaya dönük olduğuna dikkat çeken İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, bu yönüyle ekranların birer şans oyunu platformuna döndüğünü söyledi. Ekonomik krizin arayışı da artırdığını belirten Arıkan, birbirinden farklı format ve konularda olsa da yarışmalarda maddi vaatlerin uçuştuğunu belirtti. Kanallar arasında rekabeti de artıran yarışma programlarının ciddi bir reklam pastası olduğuna dikkat çeken Arıkan, son araştırmaların TV kanallarının daha az maliyetli yapımlara yöneldiğini gösterdiğine işaret etti. Kriz ortamının özellikle üretim üzerinden toplanan vergi kalemlerini azalttığını, ancak dolaylı vergiler ile şans oyunları üzerinden alınan İntikal Vergisi'nin arttığını belirten Arıkan, yarışmalarda kazanılan ödüllerde de yüzde 10 İntikal Vergisi kesintisi bulunduğunu ifade etti. Yahya Arıkan, 'Televizyonlarda yayınlanan yarışmaların bir bölümü katılımcılarına 'şöhret'i vaat ederken, önemli bir bölümü de para kazanabilme olanağı sunuyor. İnsanlar için birer umut kaynağı oldu' dedi.
Araştırmaya göre, Türkiye'de, televizyon ekranlarındaki en uzun soluklu yarışma 26 yaşına giren ve TRT 1'de yayınlanan, 'Bir Kelime Bir İşlem'. Her pazar yayınlanmaya devam eden yarışmada sunucular ve yarışmacılar değişse de programın formatında önemli bir değişiklik yok. Yarışma programları birbirinden farklı formatlarda ve konularda gerçekleştiriliyor. Genel kültür, bilgi, yetenek ve eğlence yarışmalarına son olarak da macera yarışmaları eklendi. Macera yarışmalarının son örneği atv'de yayınlanan 'Macera'ya Takıl' yarışması. Yarışma, ödül olarak uzay yolculuğu hediye ediyor. Yarışma programları açısından en büyük rekabet, Fox TV ile Show TV arasında yaşanıyor. Her iki kanalda da ikişer yarışma programı yayınlanıyor. Show TV'de Acun Ilıcalı'nın sunduğu 'Var Mısın Yok Musun' ile son dönemin reyting yıldızı 'Yemekteyiz' yayınlanırken, Fox TV'de de Mehmet Ali Erbil'in sunduğu 'Çarkıfelek' ve 'Mehmet Ali Erbille 50 Sarışın' yayınlanmaya devam ediyor. TRT 1 de yarışmalarıyla bu rekabetten kopmuyor. 'Bir Kelime Bir İşlem', bilgi yarışmasının halen kesintisiz sürdüğü TRT 1, hafta içinde kısa zaman öncesine kadar Büyük Hedef adındaki bilgi yarışması programı yayınlanıyordu. Hafta sonu cumartesi günleri ise bir müzik yetenek yarışması olan 'Sen Türkülerini Söyle', yarışması seyircilerle buluşuyor. 16 adayın yarıştığı yarışmanın ilk bölümü bitti ve 10 Ocak'ta final bölümü yayınlandı. Takip eden hafta yeni yarışma başladı. Sen Türkülerini Söyle'ye Türkiye ve Avrupa ülkelerindeki Türkler'den 3 bin adayın başvurduğu, bunlardan 70'inin televizyonda yarışmaya hak kazandığı belirtiliyor. 10 Ocak'ta final gecesinde yarışmacıları tam 250 bin SMS'in atılması da yarışmaya gösterilen ilgiyi ortaya koyuyor.
ÜNLÜLER SUNUCU OLUYOR, 30-50 BİN TL KAZANIYOR
Yarışmaları, genellikle sanatçılar, oyuncular gibi ünlü kişiler sunuyor. Türkiye'nin en uzun soluklu yarışma programlarından olan 'Çarkıfelek' adeta Mehmet Ali Erbil ile özdeşleşmiş durumda. Acun Ilıcalı, 'Var Mısın Yok Musun'un hem sunuculuğunu hem yapımcılığını üstleniyor. Ünlü futbol hakemi Ahmet Çakar, oyuncular Tamer Karadağlı, Oktay Kaynarca, Cem Davran gibi isimler geçen dönem yarışma sunuculuğu yaparken halen, haber programı sunucusu Mesut Yar, Asena gibi şov dünyasının yakından tanığı isimler yarışma sunuculuğu yapıyor. Program sunucularının bölüm başına aldığı ücretin, 30 ila 50 bin TL arasında değiştiği belirtiliyor. Tabii bu rakamlar yarışmanın yayınlanma sıklığına göre değişiyor. Ulusal kanallar, yüksek reytinglere ulaşacak yarışma programını bulmak için çaba sarf ediyor. Bu yüzden de yarışma programlarındaki sirkülasyon çok fazla. Ayrıca kanallar birçok yeni yarışma formatıyla seyircinin karşısına çıkıyor. Reytinglerde istenilen seviyeye ulaşamayan yarışma programlarının da gözünün yaşına bakılmıyor. 10 Ocak 2009 tarihi itibariyle 4 televizyon kanalında 5 yeni yarışma programının hazırlıkları sürüyor. Atv, 'Ahmet Çakar'la Zor Karar', Fox TV 'Tadında Aşk Var', Star TV 'Rap Star'a hazırlanıyor. Show TV ise 'İlle de Roman Olsun'u ve Acun Ilıcalı'nın imzasını taşıyan 'Survivor'ı yeniden ekranlara getirmeye hazırlanıyor.
Türk televizyonculuk tarihinde en büyük ödül, bugüne 1 milyon TL olarak seyirciye vaat edildi. Şimdilerde Çarkıfelek'in de vaadi olan bu rakamı kazanan henüz çıkmadı. Var Mısın Yok Musun, yarışmacılarına en çok kazandıran yarışma programı olarak dikkat çekiyor. Cuma, cumartesi yayınlanan yarışma, her yarışmada 500 bin TL ödül vaat ederek, seyircilerin karşısına çıkıyor. Var Mısın Yok Musun adlı 200'üncü programını aşan yarışmada bugüne kadar dağıtılan ödül ortalama 11 milyon TL. Ancak yarışmanın sahibi Acun Ilıcalı da eskiden yarışmaya daha çok ekranda olmaktan hoşlanan yani şöhreti sevenlerin başvurduğun, son dönemde ekonomik sıkıntılarla birlikte bunun değimi kanalda da ikişer yarışma ştiğini belirtti. Ilıcalı, 'İlk baştaki yarışmacı adaylarımızın profili başkaydı. Daha çok ekranda görünmek isteyen ve eğlenmek isteyenler yarışmaya katılıyordu. Bu dönemde daha çok paraya ihtiyacı olanlar yarışmaya başvuruyor. Biz yarışmalarda hayırlı bir iş yapıyoruz. Yarışmacılarımıza bugüne kadar 11 milyon TL dağıttığımızı hesapladık. Bunun yanı sıra bizim yarışmamızda yardım geceleri de yaptık. Bu gecelerde 8 milyon YTL topladık' dedi. Var Mısın Yok Musun da bugüne kadar 500 bin YTL'lik büyük ödülü alan olmadı. Yarışmada en büyük ödüle 29 Eylül 2008 günü yarışan Zuhal Sarıaltın 360 bin TL kazanarak ulaşabildi.
YARIŞMACILARA UYARI
Bu arada yarışmalarda büyük ödüller dağıtılsa da bazı yarışma programlarında ödüller, ertesi gün verilmiyor. İsmini açıklamayan bazı yarışmacılar, Var Mısın Yok Musun'da para ödülü kazanmalarına rağmen bunu 1 yıl içinde alabileceklerinin kendilerine söylendiğini ve hala beklediklerini ifade etti. Türkiye'de ulusal kanalların dışında da özellikle yurtdışından uydudan ve Digitürk'ten yayın yapan bazı televizyon kanallarında da yarışma programları var. Telefonla katılmanın mümkün olduğu bu yarışma programları, 3 bin euro'ya kadar çıkan rakamlarda anında para kazanmayı vaat ediyor. Bu yarışma programlarının, katılanların 'telefon faturalarını şişirmeye' yaradığını, genellikle de ödül kazanmanın mümkün olmadığı belirtiliyor.
