Shakespeare için Shakespeare Sözlüğü?

Tiyatro kuramcısı Prof. Özdemir Nutku tarafından hazırlanan ?Shakespeare Sözlüğü? kitabı 876 sayfa olarak Kabalcı Yayınları?ndan çıktı. Dünya tiyatrosunun en büyük yazarı William Shakespeare?i anlamak için iyi bir kaynak olarak başucu raflarda şimdiden yerini aldı.

William Shakespeare tüm zamanların en büyük tiyatro yazarı olarak kabul ediliyor. Hamlet, Kral Lear, Othello ve Macbeth gibi büyük trajedilerden başka Bir Yaz Gecesi, Hırçın Kız ve Size Nasıl Geliyorsa gibi komedilerin yaratıcısı olan yazarın dili, bugün modern okuyucu için anlaşılmaz ya da yanlış anlaşılabilecek deyimler, Elizabeth dönemi İngilizcesindeki lehçe ve argo kullanımlar ve o döneme özgü yan anlamlar içeriyor.

Shakespeare'in metinlerindeki en dikkat çekici özellik, yazılışı aynı olan bir sözcüğün farklı oyunlarında farklı nüanslarla, hatta farklı anlamlarla kullanılmasıdır. Bu sözlük için Shakespeare'in İki Soylu Akraba'sı da dâhil tüm oyunları ve şiirleri, Elizabeth dönemi argosu, deyimleri ve özdeyişleri taranmış, 20.000'e yakın sözcüğün Türkçe karşılığı örneklerle desteklenerek Prof. Özdemir Nutku?nun hazırladığı ?Shakespeare Sözlüğü?nde verilmiş. Her sözcüğün perde, sahne ve dize numarası gösterilerek okuyucunun sözcüklerin metin içinde kullanımlarına doğrudan ulaşabilmesi sağlanmış. Shakespeare çevirileriyle tanınan Prof. Özdemir Nutku tarafından hazırlanan bu sözlük alanındaki en kapsamlı sözlük özelliğini taşıyor.

SHAKESPEARE İNGİLİZCESİ ÇOK FARKLI

Tiyatro kuramcısı Prof. Özdemir Nutku ?Shakespeare Sözlüğü?yle hangi boşluğu doldurduğunu şu sözlerle anlatıyor; ?Böyle zor bir işe kalkışmanın en büyük nedeni filoloji öğrencilerine ve genç çevirmenlere yardımcı olmak. Shakespeare İngilizcesi bugünkü İngilizceden biraz değişiktir ve bugünkü İngilizce sözcüklerin anlamları, Elizabeth dönemi yazarlarının kullandığı anlamlardan farklıdır; çünkü Elizabeth dönemi yazarları daha çok eski ve orta İngilizceyi kullanmışlardır. Ayrıca, bu kitaba, o dönemin argosunu da ekledim. Böylece, Shakespeare'in oyunlarını çevirirken anlamlar ve bunların nüansları daha doğru bir biçimde çevrilsin istedim.?

ÇEVİRİLER SAHNE DİLİNE UYARLANMALI

Birçok İngiliz bilim adamının yorumlarını okuduğunu ve ayrıntılarda zaman zaman birbirinden az farklı yorumların ortaya çıktığını söyleyen Özdemir Nutku ?O zaman oyun metinlerini inceledim ve en doğru olan karşılığı vermeye çalıştım? diyor. Nutku, Türkiye'de Shakespeare?in çeviri, uyarlama ve dilin kullanımının ne kadar anlaşıldığı konusunda hataların yapıldığını dillendirdi. Türkiye'de mükemmel İngilizcesi ve Türkçesi olan çevirmenlerin olduğunu söyleyen Nutku sözlerini şu cümlelerle sürdürdü; ?Eski ve Orta İngilizce bilmeyenler zaman zaman yanlış yapabiliyorlar. Sadece modern İngilizceyi ve çok iyi Türkçeyi bilmek yetmiyor. Ayrıca Tiyatro çevirisi için metni oyuncuya yardımcı olacak şekilde çevirmek gerekli. Bazı çeviriler çok kitabî, sahne diline uygun değil. Bunlar okunabilir ama oynanması için bir tiyatro adamının ya da yönetmenin metin üzerinde çalışması gerekiyor.?

TİYATRO KURAMCISI PROF. ÖZDEMİR NUTKU

Prof. Özdemir Nutku, 12 Ocak 1931'de İstanbul?da doğdu. 1956?da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldu. 1959'da Almanya?da Gottingen Üniversitesi?nin Tiyatro Bölümü?nü bitirdi. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi?ne öğretim görevlisi olarak girdi. 1961?de doktorasını tamamladı.

1967?de doçent, 1974?te profesör oldu. 1976?da İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi?ne geçti. 1981?de Sahne ve Görüntü Sanatları Bölümü Başkanı oldu. Öğrencilik yıllarında şiirle ilgilendi. İlk şiir kitabı ?Eller? 1952?de yayınlandı. 1955?te ?Mavi Hareketi?ne katıldı, ?Mavi? dergisinin yönetmenliğini yaptı. 20 Kasım 1961-15 Ekim 1962 arasında yayınlanan ?Değişim? dergisini yönetti. Daha sonra tiyatroya yöneldi. Nutku, tiyatro dalında birçok ödüle sahip.