Psikolog Aslı Akkan, halk arasında, vesveseli veya evhamlı olarak adlandırılan bu insanların sanılanın aksine Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) denilen psikolojik rahatsızlığa sahip olabileceklerini belirtti...
Amerikan Hastanesi Psikoloji Bölümü Uzman Psikolog Aslı Akkan YAB tanısı konulabilmesi için kişinin en az 6 ay süreyle, hemen her gün ortaya çıkabilen olay ya da durumlar hakkında aşırı kaygı, endişe, 'evham' ya da huzursuzca bir beklenti içinde olması gerektiğinin altını çizdi.
Akkan, 'Kişi gerginliğini ve endişesini kontrol etmekte zorlanır. Bu kaygı durumuna huzursuzluk, kolay yorulma, düşüncelerini yoğunlaştırmada güçlük çekme, iskelet kas sisteminde gerginlik hissi ve uyku bozukluğu belirtilerinden en az 3'ü de eşlik etmelidir ki tanı konabilsin' dedi.
KADINLARDA 2 KAT FAZLA
Hastalığın kadınlarda erkeklere oranla 2 kat fazla görüldüğünü, genellikle çocukluk ve ergenlikte başladığı bilinse de, 20 yaş sonrasında da ortaya çıkma olasılığının olduğunu vurgulayan Psikolog Akkan 'Stresli durumlarda alevlendiği, kronik, dalgalı bir seyir gösterdiği bilinmektedir' dedi.
ÖNEMSİZ ŞEYLERİ TAKARLAR
YAB hastalığına sahip kişilerin huzursuz, sabırsız, tezcanlı ve ürkek kişiler olduğunu belirten Akkan sözlerini şöyle sürdürdü: 'Pek çok kişiye önemli gelmeyen konularda bile endişelendikleri ya da bu konuların olumsuz olabilecek sonuçları hakkında düşünmeden edemedikleri görülür. Korku duyulan olayın gerçek olabilme olasılığına ya da ortaya çıkabilecek etkileriyle kıyaslandığında, kişinin hissettiği endişe ve üzüntüsünün yoğunluğu, süresi ve miktarı, bu kötü durumun yaratacağı etkiden çok daha fazladır.
AĞLAMAYA HAZIRDIRLAR
Herhangi bir olayda, olası en kötü olayın başına gelebileceğini düşünüp, kendilerini devamlı olarak diken üzerinde ve ağlamaya hazır hissederler. Bu yüzdendir ki bu kişiler sürekli olarak ?aman sen de amma evhamlısın. Yeter artık biraz endişe etmeyi bırak, abartıyorsun? gibi tepkilerle karşılaşırlar. Her türlü tepkiye rağmen anksiyeteleri devam etmekte hatta endişe ettikleri konular zaman içinde değişebilmekte, biri bitip öbürü başlayabilmektedir.
İŞTE BELİRTİLERİ
Psikolog Aslı Akkan hastalıkta sıklıkla görülen somatik şikayetlerin; kas gerginliğine bağlı olarak titr eme, seğirme, kendini sarsak hissetme ve kaslar da ağrı olduğunu vurguladı. Ayrıca, soğuk, nemli eller, terleme, mide-bağırsak yakınmaları solunuma ait yakınmalar, idrar yolları ve cinsel sistem ile ilgili şikayetler, kardiovasküler yakınmalar, sese karşı irkilme (kolay irritabilite), bulanık görme, el ve ayakta uyuşma, kulak çınlamaları sıklıkla görülen diğer somatik yakınmalar da belirtiler arasında.
Arka planda kalmayı severler
Hastalığa çekingen, bağımlı kişilik yapılı ve kendilerine güvenleri az olan kişilerin daha fazla yatkınlığı sözkonusu. Akkan yapılan araştırmalarda YAB tanısı konulan kişilerin büyük çoğunluğunun toplumsal ilişkilerinde arka planda durmayı yeğlediği, aşırı kırılgan, utangaç, eleştiriye çok duyarlı ve çabuk pes eden kişiler olduklarının görüldüğünü sözlerine ekledi.
KALITSALLIK ORANI
'Hastalığın birinci derece akrabalarda görülme oranı normallere kıyasla 5 kat daha yüksek. Bu bulguya dayandırılarak, kalıtsal olduğu düşünülmektedir' diyen Akkan, 'Bunlar dışında ana-babanın çocuğu aşırı derecede koruyup, kollaması şeklinde bir ortamın rolü olabildiği gibi, bunun tam tersi çocuğun bakımının ihmal edilmesi ve ilgi gösterilmemesi de etken olabilmektedir' dedi.
Tedavi hemen yapılmalıdır
YAB'ın geçici bir evhamdan ayırt edilip, tanısı koyulup tedavi süreci hemen başlatılmalı uyarısını da yapan Psikolog Aslı Akkan bunun nedenlerini de şöyle sıraladı:
Çünkü:
1-Bu hastaların intihar riski her zaman manidardır. Bu depresyon gelişimi ile ilgili olabileceği gibi, çıkabilecek ailesel sorunlar nedeniyle ve kişinin kendini güçsüz ve çaresiz hissetmesi ile ilgili olabilmektedir.
2-YAB hastaları aynı zamanda yüksek oranda alkol ve uyuşturucu madde kullanımına sahiptirler. Kişiler başlangıçta kaygılarını azaltmak için bu maddeleri kullanmakta ancak sonra bunlar hastalığın gidişini daha kötü bir şekilde etkilemektedir.
3-Bu hastalığa bağlı olarak başka stresle bağlantılı hastalıklar (gastrit, irritable kolon, gerilim tipi baş ağrıları gibi) de ortaya çıkabilir.
4-Kişinin endişeleri nedeniyle çevresindekileri kısıtlaması sonrasında da ailesel ve mesleki sorunlar yaşamaya başlaması bunun sonucunda da kişinin sosyal ortamlardan uzaklaşması, ayrılıklar, boşanmalar ve erişkin-çocuk uyuşmazlıkları oluşabilmektedir.
