TRT?nin tam gün Kürtçe yayın yapan kanalı TRT-6?nın ardından ikinci Kürtçe açılımı Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin?den geldi.
Vatan'ın haberine göre, Bakan Şahin, cezaevlerindeki Kürtçe yasağını kaldırmak üzere bürokratlarına talimat verdi.
Yasakların birer birer kalkmasıyla bir zamanlar sokakta konuşulduğu zaman para cezası verilen Kürtçe, kamusal hayatta daha çok duyulmaya başlanacak.
Adalet Bakanı Şahin, 12 Eylül döneminin en katı uygulamalarından biri olan cezaevlerinde Kürtçe konuşma yasağının dayanağı olan mevzuatı değiştirmek için düğmeye bastı.
Şahin, mahkumların Türkçe bilmeyen aileleriyle konuşmasına engel olan tüzüğün de değiştirilmesi için talimat verdi.
Cezaevlerinden gelen şikayet mektupları üzerine harekete geçen Şahin, Kanunlar Genel Müdürlüğü?ne talimat vererek, cezaevindeki görüşlerde ve telefon görüşmelerinde Türkçe dışında bir dilin kullanılmasını şartlara bağlayan düzenlemenin değiştirilmesi talimatı verdi. Tüzük değişikliği Danıştay onayından geçerse yürürlüğe girecek.
Yasak 12 Eylül döneminde sertleşti
Türkİye?dekİ Kürtçe yasağının kökeni tek parti dönemine dayanıyor.
Şeyh Sait İsyanı?ndan sonra yaygınlaşan ?Vatandaş Türkçe Konuş? kampanyaları sonucu aralarında Diyarbakır Belediyesi?nin de olduğu bazı belediyeler sokakta Kürtçe konuşan vatandaşlara para cezası veriyordu.
Kürtçe müzik ve yazı da uzun yıllar sürdü. Ancak Kürtçe yasağının en katı biçimde uygulanması 12 Eylül döneminde oldu.
12 Eylül Anayasası?na eklenen, ?Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dil kullanılamaz? ifadesi ve 1983?te çıkarılan Türkçe?den Başka Dillerde Yapılacak Yayınlar Hakkında Kanun, Kürtçe?yi neredeyse tamamen eve hapsediyordu.
Kanun, Türk vatandaşlarının anadilinin Türkçe olduğunu ve Türkçe?den başka dillerin anadil olarak kullanılmasına ve yayılmasına yönelik her türlü faaliyette bulunmanın yasak olduğunu düzenliyordu.
Bu yasak nedeniyle Kürtçe müziğe yönelik yasaklar sert biçimde uygulandı. Polis yaptığı aramalarda bulduğu Kürtçe kasetleri topladı, dinleyenlere ceza kesildi.
İlk adımı Özal attı
Kürtçe üzerindeki yasakların kaldırılması yönündeki ilk adım 8. Cumhurbaşkanı Özal?ın da desteğiyle ANAP hükümeti döneminde atıldı.
12 Nisan 1991?de Türkçe?den Başka Dillerde Yapılacak Yayınlar Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılırken, Anayasa?nın 26. ve 28. maddeleri 3 Ekim 2001?de anadille ilgili yasaklamalardan arındırılarak değiştirildi.
Annesi ?Kamber Ateş?le konuşabilecek
12 Eylül döneminde Kürtçe üzerindeki baskılar yoğunlaştı.
Çıkarılan yasalaarın yanı sıra cezaevlerindeki sert uygulamalardan Kürtçe de nasibini aldı.
O dönemde Türkçe bilmeyen bir mahkum annesinin oğluyla görüşebilmek için bütün görüş boyunca, oğluna defalarca ezberlediği, ?Kamber Ateş nasılsın?? diye seslendiğini anlatan yaşanmış öykü, cezaevlerindeki Kürtçe yasağının simgesi olmuştu. Öykünün kısa filmi de çekilmişti.
Kürtçe Genelkurmay Başkanı böyle söylenecek: Serok Erkanê Herîmezin Başbuğ
Kürtçe TRT 6, önceki gün resmen yayına başladı.
Kanalın açılışında Başbakan Erdoğan?ın banttan yaptığı konuşma Kürtçe dublajla yayınlandı.
Erdoğan konuşurken ekranda yer alan KJ?de Başbakan da Kürtçe yazıldı: Serokwezîr. TRT 6?da devlet protokolü şöyle yayınlanacak:
Cumhurbaşkanı: Reisê Cumhur
TBMM Başkanı: Serokê Meclîsê
Başbakan: Serokwezîr
Ana Muhalefet Partisi Başk.: Serokê Muhalefeta Yekemin
Anayasa Mahkemesi Başk.: Serokê Qanuna Bingehî
Yargıtay Başk.: Serokê Darazandanî
Danıştay Başkanı: Serokê Serîlexistina Dadgehî
Bakanlar Kurulu: Tevgerê Wezareti
Kuvvet Komutanları: Serok Erkan
YÖK Başkanı: Serokê Dibistanê Herîbilind
Sayıştay Başkanı: Serokê Sayîştayê
TBMM: Meclîsa Mezina Gelî Tirkêyê
Milletvekili: Mebûs
Müşteşar: Şiwîrdar
Büyükelçi: Nuwenerê Mezin
AKP: Partiya Peşvaçun u Edlayî ye
MHP: Partiya Tevgera Neteweperastî
CHP: Partiya Cumhurîya Gel
DSP: Partiya Demoqrasi Çep
DTP: Partiya Demograsi Gel
AK Parti?li vekilden Kürtçe şarkı
TRT 6?nın açılışına sunucu Rojin ve Nilüfer Akbal?ın süprizimiz diye çağırdıkları AKP Van milletvekili Gülşen Orhan damgasını vurdu.
Kürtçe olarak ?Öncelikle tüm Türkiye?nin yeni yılını kutlarım. TRT 6, Türk demokrasisi için büyük bir adımdır. Her şey çok daha güzel olacak. Biz beraberiz ve ülkeyi birlikte yükselteceğiz? diyen Orhan, bir de şarkı Kürtçe şarkı söyledi. Şivan Perver?in ?Dudmam?(Amca kızı) adlı şarkısını okuyan Orhan?ın sesinden çok etkilenen Rojin ise ?Sana bir kaset çıkartacağım? dedi.
Baykal: Devlet etnik kör olmalı
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, devlet kanalından Kürtçe yayın yapılmasına karşı çıktı.
Herkesin kendi dilinde yayın yapabileceğinin altını çizen CHP lideri ?RTÜK düzeni içinde nasıl özel televizyonlar varsa, Kürtçe yayın yapmak isteyen özel bir kanal çıkar ve yayın yapabilir. Ancak 70 milyonun parası sadece bir etnik ile ilgili kanala harcanamaz? dedi.
TRT?nin Kürtçe yayın yapmasını devletin etnik olarak kör olması gerektiğini söyleyerak eleştiren Baykal ?Devlet etnik köken, mezhep ayrımı yapmamalı. Sonra Araplar, Çerkezler de isterse ne olacak? Devlet etnik ayrımı teşvik etmemelidir. Bunlar çok önemli işler. Bunlar ya ne yaptıklarını bilmiyorlar ya da biliyorlar. Çok tehlikeli işler bunlar? diye konuştu.
?Türkiye?de televizyon diplomasisi yürüyor?
Türkİye?de Kürtçe yayını yapan bir tv kanalının devreye girmesi Batılı basında ?Televizyon diplomasisi?yorumlarına neden oldu.
Prestijli The Economist dergisi, TTRT 6?nın yayına başlamasını değerlendirdiği haber analizde kanalın ?yeni reformların habercisi olması? umudunun bulunduğunu yazdı.
Daha önce şarkı söylediği özel Kürtçe tv kanallarının çoktan cezalandırılan ya da da kapatılan Rojin?in bundan böyle TV6 kanalında düzenli bir biçimde yer alacağına dikkat çeken dergi ?Evet bir çelişkidir. Ancak belki Adalet ve Kalkınma Partisi?nde, Türkiye?nin en popüler ve en ilerici hükümetlerinden biri yapan reform hevesinin yeniden canlanmakta olduğunun göstergesidir? yorumunu yaptı.
?Kürtçe için Anayasa değiştirilecek mi??
DTP Şanlıurfa Milletvekili İbrahim Binici, Başbakan Erdoğan?a yönelttiği soru önergesinde, farklı dillerin önündeki yasal ve anayasal engeller kaldırılmadığı sürece TRT yayını başta olmak üzere Kürtçe faaliyet ve etkinliklerin sadece hükümet ve devlet açısından serbest olacağını belirterek, ?Yasa ve yönetmeliklerde Türkçe dışındaki dillerin kullanılmasını engelleyen hükümlerin kaldırılmasına yönelik bir çalışmanız var mı?? diye sordu.
Binici, Meclis Başkanlığı?na sunduğu soru önergesinde, TRT-6?de Kürtçe dilinde yayına başlandığını ancak Kürtçe konuşmalar, çıkartılan gazete ve kitaplar ile davetiyelerin soruşturma ve dava konusu olmaya devam ettiğini söyledi.
Binici Başbakan Erdoğan?a Anayasa ve diğer yasalarda düzenleme yapılıp yapılmayacağını da sordu.
