Hisse senetlerinden emtiaya kadar dünya piyasalarının 2008'deki kaybı 30 trilyon dolar oldu. Bunun ikiye katlanabileceği söyleniyor. Altın ve hazine tahvillerine artan ilgi 2009'da da sürebilir. Deflasyon endişesi azalırsa altın ivme kazanır.
Referans Gazetesi'nin haberine göre, 'Daha kötüsü gelecek' diye beklerken 2008'i ciddi yaralarla atlatan dünya piyasaları bir yıl içinde 30 trilyon dolar kaybetti. World Federation of Exchanges'ın verilerine göre 2008 yılında dünya çapında emtia, hisse senetleri, tahvil ve emlak piyasalarında eriyen varlığın büyüklüğü 30 trilyon dolar oldu. Kimi uzmanlara göre bu kayıp 60 trilyon dolara kadar çıkabilir. Bu, herhangi bir hükümetin kurtarma ya da teşvik paketleri ile kotarabileceğinin çok daha ötesinde, devasa bir zarar.
Piyasalarda ise 'sert geçecek bir 2009' beklentisi hakim. Merkez bankaları yapacaklarını yaptı. ABD ve Japonya'da faizler sıfır düzeyine kadar çekildi. Gelişmiş piyasalardan 'ayrışma' yaşayacakları hayalinden tamamen uyanan gelişmekte olan piyasaların ise 2009'un şanssızları olması bekleniyor.
Uzmanlara göre 2009'da özellikle ABD borsalarında yeni çöküşler yaşanacak. Görülecek yükselişler beraberinde yeni çöküşleri getirebilir. 1929'da kriz patlak verdiğinde de ABD borsaları 1930'un baharına yüzde 50 toparlanma ile girmiş, ancak 1932'de yüzde 90 daha düşüş yaşamıştı. 1938 yılında da sert düşüşlerin ardından kısa vadeli çıkışlar gözlenmişti. Yeni yılda gözler altında olacak. ABD Merkez Bankası'nın (FED) faiz indirimleri ile çekiciliğini kaybeden dolar karşısında bir senedir pabucu dama atılmış olan altın, 2009'da yeniden güvenli liman haline gelebilir.
2009'da devlet tahvillerine dikkat
Dünya çapında 1 Aralık itibariyle piyasalarda 30 trilyon dolarlık varlık eridi. ABD borsalarının gösterge endekslerinden S&P 500, bir yılda yüzde 40 değer kaybederek 1929'daki Büyük Buhran döneminden bu yanaki en kötü performansını gösterdi. S&P Financial endeksi ise Citi, Morgan ve Goldman'ın devasa kayıplarının etkisiyle yüzde 60 civarında düştü. Dow Jones 13 bin seviyelerinden 9 bin seviyelerine kadar geriledi. Son 3 gün içinde anormal bir yükseliş göstermezse 1929'dan bu yanaki en kötü performansına imza atacak.
Almanya'nın DAX endeksi bir yıl içinde 8 bin puandan 4 bin 800 civarına, Fransız CAC 40 endeksi ise 5 bin 600 seviyelerinden 3 bin 100 seviyelerine kadar düştü. Uzmanlara göre ABD borsaları daha büyük bir çöküşün eşiğinde ve devlet tahvilleri 2009'da bir çöküş trendine girebilir. Nitekim Aralık ayında bir kısım global tahvili için moratoryum ilan eden Ekvador kadar bu tahvilleri yüklü biçimde elinde bulunduran Venezüella gibi Latin Amerikalı gelişmekte olan ekonomilerde doğan moratoryum riski bu ülkelerin devlet tahvillerinde de kayıp ihtimali oluşturuyor.
Deflasyon kaygısı azalırsa altın şahlanır
Bir dönemin güvenli limanı olan ancak krizde artan risk algısı ile pabucu dama atılan altın ise yeniden yükseliş trendine girdi. Uzmanlar 2009'da yaşanacak yeni çöküşler öncesi altına ve hazine tahvillerine hücum yaşanacağını öngörüyor. FED'in neredeyse sıfıra çekti faizi ile çekiciliğini iyice kaybeden dolar bu indirimlerle değer kaybettikçe altına olan talep artmaya başladı. Businessweek'e göre 2009'un gözde yatırım aracı altın olacak.
Yeni yılda altına yatırım yapmanın önündeki tek engel ise korkulan 'deflasyon'. Çünkü altın yüksek enflasyona karşı 'hedge', yani koruma olarak kullanılıyor. Uzmanlara göre, deflasyon endişelerinin yerini enflasyon almadığı sürüce altına saldırmak çok da mantıklı olmayacak. FED'in faiz politikası şimdilik altına hücumu desteklese de, finans piyasalarında yeni bir türbülans yaşanması halinde yatırımcı dolara dönecek. Altın fiyatları martta 1000 doları aşmış, kasım ayında ise ons başına 680 dolara kadar düşmüştü. Son olarak İsraiL'in Gazze'yi vurmasıyla petrol ve altında dün yeni çıkışlar yaşandı. Altının ons başına fiyatı 889.55 dolar ile ekim başından bu yanaki en yüksek seviyesine çıktı. Petrol de dün Asya piyasalarındaki işlemlerde varil başına 40 dolara yaklaştı.
Interbank piyasaları en zor yılını sakin kapatıyor
2008 boyunca bankalar arası borçlanmaların kilitlendiği interbank piyasaları ise 2008'i sakin kapatıyor. Küresel merkez bankalarının tam gaz fonlamaları ile sene sonuna doğru bankalararası borçlanmaların gerçekleştiği interbank piyasasında rahatlama sağlandı. 2007 sonunda FED faizi yüzde 4,25 iken yüzde 4,8'lerde dolanan 3 ay vadeli dolar Libor faizi şu sıralar 1,46'lara kadar inmiş durumda. Euro Libor faizi ise yüzde 2,98'e kadar geriledi. FED faizi de son indirimlerle birlikte yüzde 0,25 seviyesinde. Geçen aralık ayında Libor faizleri rekor seviyelere fırlayınca bankalararası borçlanmalar da kilitlenmişti. Aralarında FED, AMB ve İsviçre Merkez Bankası'nın da bulunduğu büyük merkez bankaları ise interbank piyasalarını 64 milyar dolarlık fonlama ile rahatlatmaya çalışmış, FED, Avrupalı merkez bankaları ile swap anlaşmalarına imza atmış, son bir ayda ise 'sıfır faiz' politikasına geçilmişti. Ancak 2009'un zor bir yıl olacağı beklentisi değişmiş değil.
